Το όνομα του Ιησού ακολούθησε μια μακρά γλωσσική διαδρομή από τα Αραμαϊκά στα Εβραϊκά, στη συνέχεια στα Ελληνικά και στα Λατινικά, προτού μεταφραστεί στα Αγγλικά τον 16ο αιώνα
Μπορεί να είναι ένα από τα πιο διάσημα ονόματα στη Γη αλλά οι ειδικοί λένε τώρα ότι το «Ιησούς Χριστός» μπορεί να μην είναι τελικά το όνομα της κεντρικής μορφής του Χριστιανισμού.
Οι μελετητές πιστεύουν ότι ο «Ιησούς» θα χρησιμοποιούσε ένα όνομα στη μητρική του γλώσσα, την αραμαϊκή, το οποίο δεν έχει καμία σχέση με τη σύγχρονη εκδοχή μας. Στην πραγματικότητα, το όνομα «Ιησούς» περιέχει γράμματα που δεν χρησιμοποιούνταν στη γραπτή γλώσσα μέχρι 1.500 χρόνια μετά το θάνατό του.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της 2.000χρονης ιστορίας του Χριστιανισμού, το αρχικό όνομα του Ιησού έχει «σκεπαστεί» από διάφορα στρώματα μεταφράσεων και μεταγραφών.
Το όνομα του Ιησού ακολούθησε μια μακρά γλωσσική διαδρομή από τα Αραμαϊκά στα Εβραϊκά, στη συνέχεια στα Ελληνικά και στα Λατινικά, προτού μεταφραστεί στα Αγγλικά τον 16ο αιώνα.
Ομοίως, οι ειδικοί λένε ότι το επώνυμο του Ιησού σίγουρα δεν ήταν «Χριστός», αλλά θα βασιζόταν στην πραγματικότητα στην πόλη καταγωγής του.
Αυτό σημαίνει ότι το πραγματικό όνομα του Ιησού ήταν πιθανότατα Yeshu Nazareen (Γιεσού Ναζαρίν/ ο Ναζωραίος)
Τι γλώσσα μιλούσε ο Ιησούς;
Ο πιο προφανής λόγος για τον οποίο το όνομα του Ιησού δεν θα ακουγόταν όπως η αγγλική εκδοχή του «Jesus» είναι ότι δεν μιλούσε αγγλικά.
Ο Ιησούς, η ιστορική μορφή, και οι μαθητές του έζησαν σε μια περιοχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που ονομαζόταν Ιουδαία, η οποία σήμερα αποτελεί μέρος της Παλαιστίνης και του Ισραήλ.
Ωστόσο, οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι ο Ιησούς γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη Ναζαρέτ, η οποία αποτελεί μέρος της Γαλιλαίας, μιας μικρότερης επαρχίας στα βόρεια.
Ο καθηγητής Dineke Houtman, ειδικός στις σχέσεις μεταξύ Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού από το Προτεσταντικό Θεολογικό Πανεπιστήμιο της Ολλανδίας, δήλωσε στη Daily Mail: «Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποιες γλώσσες μιλούσε ο Ιησούς. Ωστόσο, δεδομένης της οικογενειακής του καταγωγής από τη Ναζαρέτ, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η γλώσσα που μιλούσε καθημερινά ήταν η Αραμαϊκή».
Τα Αραμαϊκά είναι μια γλώσσα που πρωτοεμφανίστηκε στην περιοχή της σημερινής Συρίας και εξαπλώθηκε σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής κατά την περίοδο της ζωής του Ιησού.
Οι σωζόμενοι παπύροι από την περιοχή της Γαλιλαίας δείχνουν ότι αυτή ήταν η δημοτική γλώσσα μεταξύ του εβραϊκού πληθυσμού και ήταν σχεδόν σίγουρα η γλώσσα της καθημερινότητας του Ιησού. Επιπλέον, οι πρώιμες ελληνικές εκδόσεις του «Ευαγγελίου» καταγράφουν συγκεκριμένα ότι ο Ιησούς είπε ορισμένες λέξεις στην αρχική Αραμαϊκή γλώσσα.
Για παράδειγμα, το «Ευαγγέλιο» καταγράφει ότι ο Ιησούς χρησιμοποιούσε την αραμαϊκή λέξη «Abba» που σημαίνει πατέρας.
Παρόλο που η Αραμαϊκή γλώσσα έχει ομοιότητες με την Εβραϊκή, πρόκειται για εντελώς διαφορετικές γλώσσες. Κατά την εποχή της ζωής του Ιησού, η Εβραϊκή γλώσσα χρησιμοποιούνταν κυρίως ως γλώσσα της θρησκείας, όπως ήταν τα Λατινικά για τη χριστιανική εκκλησία κατά τον Μεσαίωνα. Παρόλο που οι ιερείς μιλούσαν Εβραϊκά μεταξύ τους και χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα για τα θρησκευτικά τους κείμενα, δεν τα μιλούσαν σε τακτική βάση.
Ωστόσο, ο καθηγητής Houtman επισημαίνει ότι ο Ιησούς φαίνεται σίγουρα να είχε γνώση της Εβραϊκής γλώσσας και ακόμη και μια βασική γνώση της Ελληνικής.
Ποιο ήταν το αραμαϊκό όνομα του Ιησού;
Το όνομα Jesus, όπως θα το λέγαμε σήμερα με ένα σκληρό «J», δεν υπήρχε την εποχή που ζούσε ο Ιησούς. Αντ’ αυτού, ο ίδιος ο Ιησούς θα χρησιμοποιούσε ένα όνομα στη μητρική του γλώσσα, την Αραμαϊκή.
Ο καθηγητής Houtman λέει: «Το όνομά του θα ήταν πιθανότατα αραμαϊκό: Yeshua (Γιεσούα). Είναι πιθανό ότι με αυτόν τον τρόπο συστηνόταν και ο ίδιος. Μια άλλη πιθανότητα είναι η συντομότερη μορφή Yeshu (Γιεσού), η οποία είναι η μορφή που χρησιμοποιείται στη μεταγενέστερη ραββινική λογοτεχνία».
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε η αρχαιολόγος Rachel Hachlili, κάποια παραλλαγή του Yeshu ή Yeshua ήταν το έκτο πιο συνηθισμένο όνομα την εποχή της ζωής του Ιησού.
Η καθηγήτρια Candida Moss, ειδικός στον πρώιμο χριστιανισμό από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, δήλωσε στη Daily Mail: «Οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι το όνομά του ήταν Yeshua ή πιθανώς Yeshu, το οποίο ήταν ένα από τα πιο συνηθισμένα ονόματα στη Γαλιλαία του πρώτου αιώνα».
Το θέμα γίνεται λίγο πιο δύσκολο όταν φτάνουμε στο ερώτημα του «πλήρους» ονόματος του Ιησού. Παρά την κοινή παρερμηνεία, το «Χριστός» δεν είναι το επώνυμο του Ιησού, αλλά ένας τίτλος ή μια τιμητική λέξη που σημαίνει «Μεσσίας» ή «ο χρισμένος του Θεού».
Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, τα άτομα υψηλού κύρους χρησιμοποιούσαν μια δομή τριών ονομάτων που αποτελούνταν από ένα όνομα ή «praenomen», ένα οικογενειακό όνομα που ονομαζόταν «nomen» και ένα ψευδώνυμο που ονομαζόταν «cognomen».
Έτσι προκύπτουν τίτλοι όπως ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας ή ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων. Ωστόσο, ως φτωχός Εβραίος, ο Ιησούς δεν θα είχε λάβει ένα τέτοιο πλήρες όνομα.
Ο Dr. Marko Marina, ιστορικός από το Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ, δήλωσε στη Daily Mail: «Στον αρχαίο κόσμο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν επώνυμο όπως το αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Αντ’ αυτού, αναγνωρίζονταν με άλλα μέσα, όπως η καταγωγή τους ή άλλα διακριτικά χαρακτηριστικά.
«Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να αναφερόταν ως «Ιωάννης, ο γιος του Ζεβεδαίου» ή «Μαρία Μαγδαληνή», με το «Μαγδαληνή» να υποδηλώνει πιθανότατα ότι καταγόταν από ένα μέρος που ονομαζόταν Μάγδαλα».
Δεδομένου ότι ο Ιησούς αναφέρεται σε όλη τη Βίβλο ως «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» ή «Ιησούς ο Ναζωραίος», είναι πιθανό να το χρησιμοποίησε αυτό ως ένα πρακτικό μέσο για να διακρίνει τον εαυτό του από άλλους ανθρώπους που ονομάζονταν Yeshu ή Yeshua.
Αυτό θα καθιστούσε το πλήρες όνομα του Ιησού «Γιεσού ο Ναζωραίος».
Πώς προφέρεται το όνομα του Ιησού
Δυστυχώς, ο ακριβής τρόπος με τον οποίο μιλούσαν ο Ιησούς και οι μαθητές του έχει σε μεγάλο βαθμό χαθεί στο χρόνο. Ωστόσο, ο Dr. Marko λέει ότι μπορούμε «να κάνουμε μια εκπαιδευμένη εικασία με βάση το γλωσσικό και πολιτισμικό πλαίσιο».
Η σύγχρονη εβραϊκή εκδοχή θα το πρόφερε πολύ περισσότερο σαν «Yeh-shu-ah» (Γιε-σου-α). Αλλά ορισμένοι Βιβλικοί μελετητές πιστεύουν ότι ο Γιεσού πιθανότατα προφερόταν ως «Yeh-shu» ή «yay-shu» (Γιε-σου ή Γιέι-σου).
Δυστυχώς, η ακριβής προφορά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, επειδή ένας γλωσσολογικό ήχος που χρησιμοποιούταν εκείνη την εποχή εξαφανίστηκε κατά τον πρώτο αιώνα μ.Χ.
Αν και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί επακριβώς, πιστεύεται ότι η εξασθένηση αυτού του γλωσσοειδούς ήχου προκλήθηκε από ελληνική επιρροή. Αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος με τον οποίο προφερόταν το όνομα του Ιησού μπορεί να εξαρτιόταν από το ποιος το έλεγε και σε πόσα ελληνικά είχε εκτεθεί.
Δεδομένου όμως ότι ο Ιησούς μεγάλωσε σε ένα αγροτικό χωριό μακριά από ελληνόφωνες περιοχές, ίσως να απέφυγε την πλειονότητα της «ελληνοποιητικής» επιρροής. Αυτό σημαίνει ότι ο Ιησούς πιθανότατα θα είχε επιμείνει στην πιο παραδοσιακή αραμαϊκή προφορά.
Ο Dr. Μάρκο λέει: «Ο Ιησούς πιθανότατα θα είχε προφέρει το όνομά του ως Yahshua (Γιασούα) ή μια στενά συνδεδεμένη παραλλαγή».
Πώς έγινε ο Ιησούς «Ιησούς»;
Δεδομένου ότι γνωρίζουμε ότι ο Ιησούς ονομαζόταν «Yeshu» ή «Yeshua», το προφανές ερώτημα είναι γιατί τώρα αποκαλείται «Jesus» στα Αγγλικά. Η απάντηση έχει να κάνει με την πρακτική της «μεταγραφής».
Όταν μεταφράζετε μια λέξη προσπαθείτε να μεταφέρετε το νόημά της από μια γλώσσα σε μια άλλη. Όταν όμως μεταγράφετε μια λέξη, προσπαθείτε να μεταφέρετε τον ήχο από μια γλώσσα σε μια άλλη.
Όταν οι συγγραφείς των Ευαγγελίων ήρθαν να γράψουν την «Καινή Διαθήκη» στα ελληνικά, χρησιμοποίησαν μια παρόμοια διαδικασία για να μετατρέψουν το αραμαϊκό όνομα Yeshua σε κάτι πιο οικείο. Μέχρι τότε η Εβραϊκή Βίβλος, ή Παλαιά Διαθήκη, είχε ήδη γραφτεί στα Εβραϊκά και είχε μεταφραστεί στα Ελληνικά.
Ωστόσο, όταν αυτοί οι Έλληνες μεταφραστές βρήκαν ονόματα όπως το «Yeshu» και το «Yehoshua», δεν είχαν όλους τους σωστούς ήχους και γράμματα στη δική τους γλώσσα για να τα μεταγράψουν σωστά.
Ο καθηγητής Moss λέει: «Μέχρι τον πρώτο αιώνα μ.Χ. υπήρχε ήδη μια μεταγραφή του αραμαϊκού ονόματος «Yeshua» ως «Iesous» (Ιεσούς). Όταν η Καινή Διαθήκη μεταφράστηκε στα λατινικά υπήρξε μια άλλη μικρή αλλαγή, αυτή τη φορά από «Iesous» μεταγράφηκε ως «Iesus».
Ωστόσο, θα χρειαζόταν ακόμη μία γλωσσική καινοτομία για να έχουμε το γνωστό στα Αγγλικά «Jesus».
Πριν από τον 16ο αιώνα, τα γραπτά κείμενα δεν έκαναν διάκριση μεταξύ των γραμμάτων «i» και «j», παρόλο που προφέρονταν διαφορετικά. Πιστεύεται ότι ο πρώτος που έκανε αυτή τη διάκριση ήταν ένας Ιταλός γραμματικός ονόματι Gian Giorgio Trissino το 1524.
Ωστόσο, μετά την καινοτομία του, ο νέος ήχος «j» άρχισε να διαδίδεται και οι μεταφραστές άρχισαν να τον βάζουν στα βιβλικά ονόματα.
«Τον δέκατο έβδομο αιώνα, όταν εμφανίστηκε το γράμμα «J», ο ήχος «J» έγινε γνωστός και το Iesus μετατράπηκε σε Jesus», λέει ο καθηγητής Moss.
Και προσθέτει: «Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια ιστορία μεταγραφής και απόδοσης ενός ονόματος σε διάφορες γραφές, από την αραμαϊκή στην ελληνική, από την ελληνική στη λατινική και, τέλος, από τη λατινική στην αγγλική».
