Με ερωτήματα για την επόμενη ημέρα, κυρίως όσον αφορά τις σχέσεις με την Δύση, οι κάλπες στη Τουρκία ανοίγουν σε λίγες ώρες. Οι δύο βασικοί υποψήφιοι υπόσχονται ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις της εξωτερικής τους πολιτικής με την Ευρώπη, παρότι ο Τούρκος πρόεδρος τα βάζει ακόμη και με τον Αμερικανό ομόλογο του. Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Για πρώτη φορά, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αισθάνεται την καυτή ανάσα του Κεμάλ Κιλιντσαρογλου. Η απειλητική άνοδος του, που σε κάποιες δημοσκοπήσεις εμφανίζεται να προηγείται, έστω και με μικρό ποσοστό, δημιουργούν κλίμα πόλωσης και έντασης. Η αποχώρηση ενός υποψηφίου, υπό τη σκιά σκανδάλου, περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα αφού σε αυτό το «παιχνίδι» εμπλέκεται – σύμφωνα με τον Κιλιντσάρογλου – ένας απρόσμενος παίκτης, η Ρωσία.
Την παραμονή της κρίσιμης για το μέλλον του ψηφοφορίας των προεδρικών εκλογών, ο απερχόμενος πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε να κινητοποιήσει τους οπαδούς του στην Κωνσταντινούπολη ολοκληρώνοντας τη σημερινή μέρα με μία προσευχή στην Αγία Σοφία, την οποία ο ίδιος έχει μετατρέψει από το 2020 σε τζαμί.
Με την προσευχή στην Αγία Σοφία ολοκλήρωσε μία προεκλογική εκστρατεία γεμάτη ύβρεις και κακοκρυμμένες απειλές, διατυπωμένες από τον ίδιο ή το περιβάλλον του, κατά του αντιπάλου του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
«Ολόκληρη η Δύση είχε τρελαθεί! Αλλά εγώ το έκανα!», καυχήθηκε αναφερόμενος στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Ο Ερντογάν, στην εξουσία από το 2003, υποσχέθηκε χθες ότι θα σεβασθεί το αποτέλεσμα των προεδρικών και των βουλευτικών εκλογών, στις οποίες συμμετέχουν 64 εκατομμύρια ψηφοφόροι, χαρακτηρίζοντας «απόλυτη βλακεία» την ερώτηση για το θέμα.
«Ηρθαμε στην εξουσία δια της δημοκρατικής οδού, με την υποστήριξη του λαού μας: αν η χώρα μας λάβει μία διαφορετική απόφαση, θα κάνουμε αυτό που απαιτεί η δημοκρατία. Δεν υπάρχει κάτι άλλο να γίνει», είπε εμφανώς οργισμένος κατά την διάρκεια τηλεοπτικής του συνέντευξης που μεταδόθηκε ταυτόχρονα από τα περισσότερα τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα.
Ωστόσο, ο φόβος βιαιοτήτων παραμένει στις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας έπειτα από μία σειρά περιστατικών κατά τις τελευταίες ημέρες μίας εξαιρετικά πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας που υποχρέωσαν τον υποψήφιο της τουρκικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να φορά αλεξίσφαιρο γιλέκο κατά τις τελευταίες συγκεντρώσεις.
«Είστε έτοιμοι;»
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έχει επιστρέψει στην Αγκυρα, θα ολοκληρώσει την εκστρατεία του σήμερα με μία συμβολική επίσκεψη στο μαυσωλείο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, που απειλείται με ποινή φυλάκισης επί της οποίας έχει ασκήσει έφεση, θα περάσει την τελευταία ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας στην οικονομική πρωτεύουσα της Τουρκίας, που τον ανέδειξε δήμαρχό της το 2019.
Στον αντίποδα της αυταρχικής «του ενός ανδρός αρχής» που ενσαρκώνει ο Ερντογάν, ο 74χρονος αντίπαλός του προτείνει σε περίπτωση νίκης του μία συλλογική ηγεσία, περιβεβλημένος από αντιπροέδρους που θα εκπροσωπούν τα έξι πολιτικά κόμμα του συνασπισμού της αντιπολίτευσης της οποίας ηγείται και καλύπτει ευρύ πολιτικό φάσμα που αρχίζει από την εθνικιστική δεξιά και φθάνει στην φιλελεύθερη αριστερά.
«Είστε έτοιμοι για την δημοκρατία σε αυτήν την χώρα; Για να ξαναφέρουμε την ειρήνη στην χώρα. Εγώ είμαι. Σας το υπόσχομαι», είπε κατά την τελευταία μεγάλη του συγκέντρωση ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
«Σου υπόσχομαι» είναι άλλωστε το κεντρικό σύνθημα της εκστρατείας του, το ρεφρέν των τραγουδιών των υποστηρικτών του: επιστροφή στο κράτος δικαίου και στο κοινοβουλευτικό πολίτευμα, στην διάκριση των εξουσιών, την απελευθέρωση δεκάδων χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων, πολιτικών, δικαστών, διανοουμένων, στρατιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων, φυλακισμένων για «τρομοκρατία» και «εξύβριση του προέδρου».
Η αυταρχική εκτροπή της τελευταίας δεκαετίας της ηγεσίας Ερντογάν, η οποία εντάθηκε ακόμη περισσότερο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, μία οικονομία σε διαρκή κρίση με την καταβαράθρωση της τουρκικής λίρας και πληθωρισμό στο 40% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με αμφισβητούμενα επίσημα στοιχεία, έχουν πλήξει το κύρος και την δημοφιλία του ισχυρού άνδρα της Τουρκίας, ο οποίος επαίρεται για τα επιτεύγματα της διακυβέρνησής του, αλλά παραδέχεται ότι δυσκολεύεται να συγκινήσει του νέους, 5,2 εκατομμύρια των οποίων ψηφίζουν για πρώτη φορά. Αγνωστος παράγοντας της ψηφοφορίας παραμένει η επίπτωση του σεισμού που κατέστρεψε μεγάλος μέρος της νότιας Τουρκίας, αφήνοντας πίσω του ερείπια, 50.000 νεκρούς και τεράστιο αριθμό αγνοουμένων.
Χαρακτηριστικό της ακραίας πόλωσης στη γειτονική χώρα, είναι ότι ο υποψήφιος για την Προεδρία και ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, χθες σε προεκλογική ομιλία εμφανίστηκε με… αλεξίσφαιρο γιλέκο. Υπό τον φόβο απειλών, στα πλάνα που μεταδόθηκαν, οι σωματοφύλακες του Κιλιτσντάρογλου κρατούν αυτόματα τουφέκια και βρίσκονται μαζί του πάνω στο βάθρο απ’ όπου εκφώνησε την ομιλία του, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην προεκλογική εκστρατεία του. Σημειωτέον ότι από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου, ο Κιλιτσντάρογλου έχει πραγματοποιήσει δεκάδες ομιλίες σε πόλεις της γειτονικής χώρας, στοχεύοντας να επισκεφθεί 81 οικισμούς, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ανησυχίας για τη ζωή του.
Μια πηγή προσκείμενη στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) μετέδωσε πως ο 74χρονος ηγέτης της αντιπολίτευσης φόρεσε το αλεξίσφαιρο και η ασφάλειά του ενισχύθηκε καθώς υπήρχαν πληροφορίες ότι θα μπορούσε να γίνει στόχος επίθεσης, χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που προηγείται με μικρή διαφορά στις δημοσκοπήσεις, εκφώνησε την προεκλογική ομιλία του στη Σαμψούντα της Μαύρης Θάλασσας, για τις ανάγκες της οποίας αναγκάστηκε να λάβει έκτακτα μέτρα προστασίας.
Υπενθυμίζεται ότι σε συνέντευξή του χθες, Παρασκευή, στο πρακτορείο Reuters, ο Κιλιτσντάρογλου δήλωσε αισιόδοξος για τη νίκη του στις αυριανές εκλογές. Ταυτόχρονα, η αναβάθμιση των μέτρων προστασίας δεν είναι η μοναδική εντυπωσιακή κίνηση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, καθώς άφησε σοβαρές υπόνοιες για τυχόν εμπλοκή της Ρωσίας στις τουρκικές εκλογές, με φόντο την παραίτηση του Μουχαρέμ Ιντζέ. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ απέρριψε την κατηγορία σε ενημέρωση της Παρασκευής, αποκαλώντας όσους διαδίδουν τέτοιες φήμες «ψεύτες», όπως μετέδωσε το CNN. «Η Ρωσία δεν παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις και τις εκλογικές διαδικασίες άλλων χωρών», δήλωσε ο Πεσκόφ.
Περνώντας στην αντεπίθεση, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παραδέχτηκε πως αντιμετωπίζει δυσκολίες να πείσει τη νέα γενιά να τον ακολουθήσει. Ωστόσο, χθες προσπάθησε πάρα πολύ προσωπικά να συσπειρώσει τη βάση του, δύο ημέρες πριν από τις κρίσιμες προεδρικές εκλογές, τις πιο αμφίρροπες που αντιμετωπίζει εδώ και δύο δεκαετίες που βρίσκεται στην εξουσία. Από την απόλυτη αφετηρία του, όντας σε μια κατά παράδοση συντηρητική συνοικία της Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν απευθύνθηκε χθες το απόγευμα στους υποστηρικτές του και στη συνέχεια εγκαινίασε ένα τζαμί – ένα από τα χιλιάδες που έχουν ανεγερθεί επί της προεδρίας του σε όλη τη χώρα. Στην ομιλία του προειδοποίησε ότι η χώρα «θα πληρώσει βαρύ τίμημα» εάν κερδίσει τις εκλογές η αντιπολίτευση, μια εξακομματική συμμαχία που διψά για «εκδίκηση», όπως είπε. Την ίδια ώρα, πληροφορίες αναφέρουν ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας θα προσευχηθεί στην Αγία Σοφία.
Οι παρατηρητές εκτιμούν ότι το διακύβευμα της Κυριακής είναι το δημοκρατικό μέλλον της Τουρκίας. «Είτε θα χάσει ο Ερντογάν, δίνοντας στην Τουρκία μια πιθανότητα να αποκαταστήσει τη δημοκρατία, είτε θα κερδίσει και ενδεχομένως θα παραμείνει στην εξουσία για το υπόλοιπο της ζωής του», σχολίασε ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, ερευνητής στο Washington Institute.
Ο Economist, προσπαθεί να απαντήσει σε ερωτήματα που θέτουν αναγνώστες. Σύμφωνα με το άρθρο που δημοσιεύει οι δημοσκοπήσεις δίνουν τους δύο αντιπάλους, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, πιο κοντά από ποτέ τα τελευταία 20 χρόνια, από τότε, δηλαδή, που βρέθηκε στην εξουσία ο σημερινός πρόεδρος της γειτονικής χώρας.
Όπως σημειώνεται στο άρθρο κατά τη διάρκεια των 20 ετών εξουσίας του Ερντογάν ο πρόεδρος της Τουρκίας «έχει γίνει όλο και πιο αυταρχικός, ασκώντας αδικαιολόγητη επιρροή στα δικαστήρια, την κεντρική τράπεζα και άλλους κρατικούς θεσμούς και εκφοβίζοντας την αντιπολίτευση και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης».
«Οι δημοσκοπήσεις, ωστόσο, δείχνουν ότι ακόμη και με τις πιθανότητες να είναι υπέρ του κ. Ερντογάν, οι αντίπαλοι στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 14 Μαΐου είναι πολύ κοντά για να πει κανείς ποιος θα είναι ο τελικός νικητής. Αν υποθέσουμε ότι η ψηφοφορία θα είναι ελεύθερη, ο κ. Ερντογάν θα μπορούσε κάλλιστα να ανατραπεί από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος ηγείται μιας ενωμένης αντιπολίτευσης που έχει δεσμευτεί να αποκαταστήσει τη δημοκρατία. Θα γίνει αυτό;» αναρωτιέται ο Economist.
Σύμφωνα με τον συντάκτη του άρθρου του Economist «η μικρή δημοσκοπική διαφορά ανάμεσα στους δύο βασικούς υποψήφιους έχει τροφοδοτήσει τη φημολογία ότι ο Ερντογάν μπορεί να παρέμβει στις εκλογές, να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα αν χάσει ή ακόμη και να αρνηθεί να τα αποδεχθεί. Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας δεν έχει διασκεδάσει αυτές τις ανησυχίες. “Ο λαός μου δεν θα παραδώσει αυτή τη χώρα σε έναν πρόεδρο που υποστηρίζεται από τρομοκράτες», δήλωσε την 1η Μαΐου. Ο υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, υποστήριξε ότι οι εκλογές θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε «απόπειρα πολιτικού πραξικοπήματος με την υποστήριξη της Δύσης”».
Το βασικό ερώτημα σύμφωνα με τον Economist είναι «αν οι ψήφοι θα καταμετρηθούν με ακρίβεια. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης λένε ότι έχουν τα μέσα για να διασφαλίσουν ότι θα γίνει. Η αντιπολίτευση σκοπεύει να τοποθετήσει τουλάχιστον δύο παρατηρητές σε κάθε μία από τις 192.000 κάλπες, να πραγματοποιήσει τη δική της καταμέτρηση των ψήφων και να συγκρίνει τους αριθμούς της με εκείνους που εκδίδονται μέσα στη νύχτα από την εκλογική επιτροπή της Τουρκίας (η οποία υποστηρίζει τον κ. Ερντογάν, αλλά δεν ελέγχεται πλήρως από αυτόν)».
«Από την πλευρά της η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Oy ve Otesi, σχεδιάζει να αναπτύξει τουλάχιστον 70.000 παρατηρητές. Πρόκειται για εθελοντές που έχουν δηλώσει ότι θα παρακολουθήσουν τη διαδικασία των εκλογών στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Άγκυρα, σύμφωνα με το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΜΚΟ, Χαντέ Τουράν. Η ίδια δηλώνει ότι το υψηλό επίπεδο ελέγχου θα μειώσει τον κίνδυνο νοθείας σε μεγάλη κλίμακα».
Ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα, σύμφωνα με τον Economist, θα μπορούσε να αποτελέσει η κατάσταση στις περιοχές της χώρας που καταστράφηκαν από τους δίδυμους σεισμούς του Φεβρουαρίου, οι οποίοι προκάλεσαν τον θάνατο περισσότερων από 50.000 ανθρώπων. Από τα 3 εκατ. άτομα που εκτοπίστηκαν από την καταστροφή, μόνο οι μισοί έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν στα μέρη στα οποία μετακινήθηκαν με την Τουρκία να έχει ελάχιστες διατάξεις για ψηφοφορία εξ αποστάσεως. Ο αριθμός εκείνων που θα πρέπει να επιστρέψει στις περιοχές που έχουν κατεστραφεί για να ψηφίσει, αντιπροσωπεύει περίπου το 2% των 64 εκατομμυρίων ψηφοφόρων της Τουρκίας. Τα πολιτικά κόμματα έχουν προσφερθεί να τους μεταφέρουν με λεωφορεία, αλλά πολλοί μπορεί να μην κάνουν το μακρύ ταξίδι. Δεν είναι σαφές ποιος θα ωφεληθεί αν η προσέλευση των ψηφοφόρων αυτών είναι χαμηλή».
Το τρίτο ερώτημα είναι τι θα κάνει ο Ερντογάν αν η ψηφοφορία εξελιχθεί αρνητικά για τον ίδιο. «Αξιωματούχοι του κόμματος Ερντογάν απορρίπτουν κάθε υπόνοια ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας θα αρνηθεί να παραδώσει την εξουσία. Αλλά δεκάδες άνθρωποι που έχουν πολλά να χάσουν, συμπεριλαμβανομένων διεφθαρμένων αξιωματούχων και επιχειρηματιών που βασίζονται σε κρατικά συμβόλαια, μπορεί να προσπαθήσουν να τον πείσουν να την κρατήσει, ιδίως σε περίπτωση οριακής ήττας. Για να το κάνει αυτό ο κ. Ερντογάν θα χρειαστεί την υποστήριξη της γραφειοκρατίας και των δυνάμεων ασφαλείας, λέει αναλυτής στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον. “Αλλά αυτό είναι ένα ριψοκίνδυνο σενάριο γι’ αυτόν. Δεν νομίζω ότι οι θεσμοί θα υποστηρίξουν έναν Ερντογάν που μόλις έχασε τις εκλογές, επειδή δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν νομικές επιπτώσεις [σε περίπτωση που επικρατήσει η αντιπολίτευση]” προσθέτει ο ίδιος» σύμφωνα με τον Economist.
«Πολλοί παρατηρητές εκτός Τουρκίας πιστεύουν ότι ο κ. Ερντογάν δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει τις εκλογές. Η πιο κοινή άποψη στο εσωτερικό της χώρας είναι ότι δεν έχει την πολυτέλεια να κλέψει μία» σημειώνει ο Economist και καταλήγει στην ανάλυσή του: «Οι Τούρκοι πιστεύουν ότι η ψήφος τους έχει σημασία. Η συμμετοχή στις τελευταίες τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις ανήλθε κατά μέσο όρο στο 85%, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από αυτόν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Οι προηγούμενες εκλογές είχαν παρατυπίες αλλά ποτέ δεν υπήρξε υπόνοια για “κλοπή” της νίκης. Οποιαδήποτε απόπειρα νοθείας ή πραξικοπήματος θα μπορούσε να προκαλέσει μαζικές διαμαρτυρίες, βία και οικονομική αναταραχή. Η κάλπη έχει γίνει ίσως η τελευταία βαλβίδα της Τουρκίας για τη διατύπωση διαφωνίας. Αν την κλείσετε, η χώρα κινδυνεύει να ανατιναχθεί».
protothema.gr
