Οι πραγματογνώμονες δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών για το τι ακριβώς συνέβη σε στεριά, αέρα και θάλασσα την αποφράδα ημέρα της πυρκαγιάς
Τελικά η… φρουρά δεν ήταν στη βάρδιά της. Για την ακρίβεια, είτε έλειπε σε διακοπές στα ελληνικά νησιά και το εξωτερικό, είτε δεν είχε μάτια και μυαλό για το Μάτι. Ούτε πριν (πρόληψη), ούτε και κατά τις κρίσιμες ώρες της αποφράδας 23ης Ιουλίου του 2018. Μία ημέρα κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 99 άνθρωποι και αρκετοί ακόμη δίνουν μάχη μέχρι και σήμερα στα νοσοκομεία.
Μια μάχη που δεν έδωσαν ή έχασαν κατά κράτος οι άνθρωποι που έχουν πάρει όρκο να είναι σκοπιά, να είναι στο πλευρό όσων έχουν ανάγκη. Δεν έτυχε στραβή στη βάρδια, όπως δήλωσε προ εβδομάδων η Ρένα Δούρου. Κάποιοι, ένστολοι και πολιτικοί, απλά απέτυχαν. Το πόρισμα του πραγματογνώμονα Δημήτρη Λιότσιου, ο οποίος ορίστηκε από τον εισαγγελέα που ερευνά την υπόθεση, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών για το τι ακριβώς συνέβη σε στεριά, αέρα και θάλασσα. Ενα πραγματικό Βατερλό για την Πυροσβεστική, την Αστυνομία και το Λιμενικό. Με το κάδρο των ευθυνών να περιλαμβάνει και τα υπουργεία Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Αμυνας, Ναυτιλίας, τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, την Περιφέρεια Αττικής και τους Δήμους Μαραθώνα και Ραφήνας. Ωστόσο, για τον επιμερισμό θα πρέπει όλοι να περιμένουν να ολοκληρωθεί η δικαστική έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Χάος στη στεριά…
Από τις πρώτες σελίδες της πολυσέλιδης έκθεσης γίνεται κατανοητό το πώς ξέφυγε η κατάσταση. Πρώτον, χάθηκαν πολύτιμα λεπτά από την επιχείρηση κατάσβεσης, καθώς ο πραγματικός χρόνος έναρξης της πυρκαγιάς δεν ταυτίζεται με την επίσημη αναγγελία της. Δεύτερον, οι δυνάμεις που κανονικά θα την έσβηναν δεν ήταν στα πόστα τους! Είχαν διαταχθεί να μεταβούν στη φωτιά της Κινέτας, χωρίς η ηγεσία της Πυροσβεστικής να φροντίσει για την αντικατάστασή τους (παρά μόνο με οχήματα εθελοντών).
Το πόρισμα στέκεται ιδιαίτερα στις αναντιστοιχίες στα δεδομένα που έδωσε το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) για την κινητοποίηση των δυνάμεων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας σε σχέση με την πραγματική αποτύπωση περιπολικών και πληρωμάτων που καταγράφεται στο σύστημα ENGAGE. Πανικός; Προσπάθεια αλλοίωσης των στοιχείων; Η αλήθεια θα φανεί από την έρευνα των εισαγγελέων. Τα στοιχεία για τα οποία έχουν να θέσουν ερωτήματα σε όσους έχουν καλέσει να δώσουν εξηγήσεις είναι πολλά.
Αρχικά επισημαίνεται η καθυστέρηση εννέα λεπτών στις διαταγές εμπλοκής των πυροσβεστικών, ακόμη και από την επίσημη αναγγελία της πυρκαγιάς στις 16:49:00 (πραγματική ώρα αναγγελίας 16:41:00). Η πρώτη εντολή διαβιβάστηκε στο περιπολικό ΠΣ 1475 με κωδικό κλήσης 12-30 στις 16:57:57, το οποίο είχε πάρει εντολή μετάβασης στην Κινέτα στις 13:51:25 και επέστρεψε στην Πεντέλη στις… 22:38:00!
Η πρώτη άφιξη πυροσβεστικού οχήματος καταγράφεται στις 17:14:00 από τον Κρόνο Νέας Μάκρης με ΠΣ 2792 (όχημα τύπου ΒΑΝ), ενώ η ώρα ειδοποίησης φαίνεται να είναι 17:14:54, γεγονός που αν ισχύει σημαίνει ότι προηγείται η ώρα άφιξης από την ώρα ειδοποίησης(!), σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία περιστατικού Α/Α 571943 από το ΕΣΚΕ (κάτι σαν το βιβλίο κίνησης).
Η δεύτερη άφιξη σημειώνεται στις 17:23:00 (πρόκειται για εθελοντικό όχημα από την Καισαριανή), το οποίο φτάνει 33 λεπτά μετά την ώρα ειδοποίησης.
Εντολή μετάβασης στην Κινέτα είχε πάρει και το περιπολικό ΠΣ 3527, υδροφόρο 5000 lt, με κωδικό κλήσης 12-15 (από τη θέση Ντράφι – Διώνη), στις 15:06:26. Αντίστοιχα είχαν μετακινηθεί τα περιπολικά ΠΣ 2109 με κωδικό κλήσης Λαύριο 32 στις 12:47:45, το περιπολικό ΠΣ 3823 με κωδικό κλήσης Μάκρη 15 στις 12:48:11 και το περιπολικό ΠΣ 2541 με κωδικό κλήσης Κορωπί 32 στις
12:49:15.
Το Μάκρη 30, περιπολικό ΠΣ 3823, που θα έπρεπε να είναι στην είσοδο του Νέου Βουτζά ενημερώθηκε να επιστρέψει στην Πεντέλη στις 22:37:47!
Το περιπολικό ΠΣ 3211 με κωδικό κλήσης Μάκρη 1-1 στον Α/Α 100 (αύξων αριθμός εγγραφής της κίνησης) του στοιχείου περιστατικού 571943 (η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης) ειδοποιείται στις 19:39:18 και δέχεται ακύρωση στις 19:39:00, δηλαδή η κίνηση ακυρώνεται πριν δοθεί η εντολή να πραγματοποιηθεί, η οποία όμως έχει αποτυπωθεί!
Ο ΑΡΗΣ (διοικητής) Ανατολικής Αττικής με το ΠΣ 3054 ενημερώνεται προκειμένου να μεταβεί στην πυρκαγιά στις 17:30:00, χωρίς να αναγράφονται οι χρόνοι άφιξης και αποχώρησης. Ο ΑΡΗΣ Αθηνών ενημερώνεται στις 17:35:18, χωρίς να αναγράφεται χρόνος άφιξης και χρόνος αναχώρησης.
Χωρίς δυνάμεις στον αέρα…
Τις κρίσιμες ώρες πάνω από την Πεντέλη πέταξε μόνο ένα ελικόπτερο πυρόσβεσης τύπου Ερικσον και το συντονιστικό «Φλόγα» για λίγα λεπτά, καθώς έμεινε από καύσιμα. Και τα δύο μετέδωσαν στο αρχηγείο τους την επικινδυνότητα της κατάστασης. Και σε επίσημες επικοινωνίες και σε τηλεφωνική επικοινωνία του αξιωματικού που επέβαινε στο συντονιστικό με τον υπαρχηγό Επιχειρήσεων και νυν αρχηγό Βασίλη Ματθαιόπουλο. Πρόκειται για επικοινωνίες που συμπεριλαμβάνονται στις καταθέσεις που έχουν στα χέρια τους οι εισαγγελείς. Ολες έγιναν από τις 17:10 (η τηλεφωνική επικοινωνία έλαβε χώρα στις 17:20) μέχρι τις 17:45. Αλλά δεν ίδρωσε το αυτί κανενός. Ακόμη και όταν αποφασίζεται να σταλεί ένα ακόμη ελικόπτερο τύπου Ερικσον για ενισχύσεις, αυτό λαμβάνει εντολή να επιστρέψει στην Κινέτα!
Το απόσπασμα από το χειρόγραφο ημερολόγιο αεροσκαφών είναι αποκαλυπτικό:
Στις 16:46 ο σύνδεσμος του ελικοπτέρου που επιχειρούσε στην Κινέτα/Καλαμάκι Ισθμού ενημερώνει ότι η πυρκαγιά είναι έρπουσα σε θάμνους και η κατάσταση είναι ελεγχόμενη.
Στις 16:50 ένα ελικόπτερο τύπου Ερικσον εκτρέπεται στο Νταού Πεντέλης. Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια να απογειωθούν αεροσκάφη, αλλά αυτό δεν είναι εφικτό εξαιτίας των ανέμων.
Στις 17:10 ο πιλότος του ελικοπτέρου ενημερώνει το κέντρο επιχειρήσεων ότι η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης «είναι γύρω από σπίτια, σε περίβολο σπιτιών»! Κι όμως, δεν στέλνονται ούτε άλλα ελικόπτερα, ούτε δίνεται εντολή εκκένωσης των περιοχών που θα βρίσκονταν στη συνέχεια στην πορεία της φωτιάς, καθώς υπήρχε κενό στις δυνάμεις εδάφους όπως έχει περιγραφεί.
Η ηγεσία του Π.Σ. επιμένει να δίνει εντολές σε αεροσκάφη που αδυνατούν να απογειωθούν.
Στις 17:30 ο πιλότος του Ερικσον ανέφερε ότι «η πυρκαγιά είναι κοντά σε σπίτια, κινείται ανατολικά και θα απειλήσει σπίτια»! Είχε προηγηθεί και η τηλεφωνική ενημέρωση του υπαρχηγού Ματθαιόπουλου από τον ταξίαρχο ο οποίος πέταξε πάνω από το μέτωπο με το συντονιστικό ελικόπτερο.
Στις 17:45 ακολουθεί νέα επικοινωνία από τον πιλότο του Ερικσον, ο οποίος ενημερώνει τους ανωτέρους του ότι «η πυρκαγιά στην Πεντέλη είναι δύσβατη περιοχή με πολύ πυκνό καπνό». Επιτέλους, στις 17:46 δίνεται εντολή να σπεύσει στην περιοχή ένα ακόμη ελικόπτερο τύπου Ερικσον, αλλά η πορεία του ακυρώνεται (!) και στις 18:00 διατάσσεται να επιστρέψει στο Καλαμάκι!
Αργησε η επιχείρηση διάσωσης στη θάλασσα…
Και στη θάλασσα η μάχη δόθηκε κατόπιν εορτής. Παρότι, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, θα έπρεπε να έχουν κινητοποιηθεί οι δυνάμεις του Λιμενικού, αυτό δεν έγινε παρά μόνο όταν άρχισαν τα αγωνιώδη τηλεφωνήματα από τους πολίτες που εγκλωβίστηκαν στην Αργυρή Ακτή. Παρότι οι φλόγες είχαν κάψει μέχρι και τα δέντρα πάνω από το λιμάνι της Ραφήνας, τα πλοία από το Αιγαίο έδεσαν κανονικά, επιβαρύνοντας την κίνηση οχημάτων στην περιοχή.
Η Περιφέρεια Αττικής δείχνει την Πυροσβεστική…
Από τις απαντήσεις της Περιφέρειας Αττικής γίνεται σαφές ότι όλες οι ευθύνες επιχειρείται να μετατεθούν στην Πυροσβεστική. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των υπηρεσιών της Ρένας Δούρου στον πραγματογνώμονα:
«Στις 17:10 ενημερώνεται η υπηρεσία τηλεφωνικά από ΚΕΠΠ/ΓΓΠΠ για την ύπαρξη της φωτιάς προκειμένου να καλέσει τους γύρω δήμους για συνδρομή με μέσα πυρόσβεσης».
«Στις 18:03 και στις 18:07 απεστάλησαν στην υπηρεσία μας αντίστοιχα τα αριθμ. 5149 και 5150/23-7-2018 έγγραφα του ΚΕΠΠ/ΓΓΠΠ για τη συνδρομή της Περιφέρειας με μέσα (υδροφόρες και μηχανήματα έργου)».
Η Περιφερειάρχης Αττικής έλαβε την απόφαση να συγκαλέσει έκτακτο Συντονιστικό Οργανο Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) της Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής με σκοπό τη συμβολή και παροχή εν γένει βοήθειας στην Πυροσβεστική Υπερεσία. Το ΣΟΠΠ συνεδρίασε εντέλει στις 20:30 στα γραφεία της Π.Ε. Ανατολικής Αττικής στην Παλλήνη, μετά τη σχετική πρόσκληση με αριθμ. πρωτ. 145882/23-7-2018. Δηλαδή, όταν όλα είχαν τελειώσει.
Η Ρένα Δούρου αναφέρεται και στην απουσία του αρμόδιου αντιπεριφερειάρχη: «Περίπου στις 17:20 η Περιφερειάρχης ενημερώθηκε για φωτιά στην Καλλιτεχνούπολη και αναζήτησε τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη ενότητας Ανατολικής Αττικής, Πέτρο Φιλίππου. Τον αναζήτησε τηλεφωνικα χωρίς ανταπόκριση οπότε στις 17:23 έστειλε την εντεταλμένη Περιφερειακή Σύμβουλο Πολιτικής Προστασίας Ιωάννα Τσούπρα στην περιοχή, αφού αυτή έχει εκχωρημένες όλες τις αρμοδιότητες πολιτικής προστασίας, μεταξύ αυτών δε και τη συνεργασία με αρμόδιους φορείς για την καταστολή δασικών πυρκαγιών. Σημειώνεται ότι στις 18:12 η Περιφερειάρχης Αττικής έλαβε μήνυμα από τον αντιπεριφερειάρχη Πέτρο Φιλίππου ότι αυτός βρίσκεται εκτός Ελλάδας».
Η εμπλοκή της κυρίας Τσούπρα: «Πλησιάζοντας στην περιοχή και ακολουθώντας τον καπνό η Ιωάννα Τσούπρα με τον Αναστάσιο Γιώτη και υπαλλήλους πολιτικής προστασίας έφτασαν στην περιοχή Νέου Βουτζά όπου συνάντησαν περίπου στις 18:25 τον δήμαρχο Ραφήνας και τον διοικητή των πυροσβεστικών δυνάμεων ανατολικής Αττικής κ. Χαράλαμπο Χιώνη. Σύμφωνα με αυτά που μετέφερε η Ιωάννα Τσούπρα στην Περιφερειάρχη αργότερα κατά τη συνάντηση ο αξιωματικός της ΠΥ προέτεψε τον δήμαρχο Ραφήνας να φύγει ο κόσμος από εδώ (διαφυγή και απεγκλωβισμός). Η εν λόγω προτροπή επ’ ουδενί θα μπορούσε να θεωρηθεί εισήγηση οργανωμένης και προληπτικής απομάκρυνσης, αφού η φωτιά έκαιγε στον οικιστικό ιστό σε μεγάλη έκταση και είχε ήδη φθάσει στην θάλασσα σύμφωνα με την έκεθεση του ΕΚΠΑ».
Από τα μέτωπα έλλειπε και ο δήμαρχος Μαραθώνα, Ηλίας Ψηνάκης. Αντίθετα, ο δήμαρχος Ραφήνας, Ευάγγελος Μπουρνούς, ήταν όλες τις ώρες στο μέτωπο της φωτιάς και αντέδρασε έντονα στην προσπάθεια να του επιρριφθούν ευθύνες: «Ο δήμος μας ουδέποτε έλαβε εντολή εκκένωσης είτε από τον υπεύθυνο της Π.Υ., είτε από την περιφέρεια. Σημειώνεται ότι η έκτακτη συνεδρίαση του ΣΟΠΠ έλαβε χώρα στις 20:30, ήτοι μετά το πέρας της καταστροφής. Στο ως άνω δεν κλήθηκε έγκαιρα ο δήμαρχος Ραφήνας ο οποίος ήταν ευρισκόμενος εντός της φωτιάς στην προσπάθεια κατάσβεσής της, ήτοι 17 χιλιόμετρα από τον τόπο συνεδρίασης». Αξίζει ακόμη να αναφερθεί και η απάντηση του Δήμου Αθηναίων σύμφωνα με την οποία τα στελέχη των παιδικών κατασκηνώσεων είδαν τον καπνό στις 16:30 και στις 16:45 αντιλήφθηκαν ότι κινείται προς το μέρος τους, με αποτέλεσμα να ενεργήσουν για την οργανωμένη απομάκρυνση των παιδιών.
Στην έκθεση επισημαίνεται, τέλος, και το άρθρο 68 του νόμου Δένδια (2014) για την Πολιτική Προστασία σύμφωνα με το οποίο: «ιδρύεται Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) το οποίο αποτελεί Ειδική Κεντρική Υπηρεσία του Σώματος και υπάγεται απευθείας στον Υπαρχηγό Επιχειρήσεων του ΠΣ».
