Ο καθηγητής νευρολογίας και γνωστικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins School of Medicine, Barry Gordon, λέει το εξής:
«Συνειδητοποιούμε μόνο ένα μικρό ποσοστό των σκέψεων στον εγκέφαλό μας και από αυτές ελέγχουμε μόνο ένα ακόμα πιο μικρό μέρος. Η συντριπτική πλειοψηφία της συλλογιστικής μας πορείας διεξάγεται ασυνείδητα. Μόνο μία ή δύο σκέψεις από όσες γίνονται μπορούν να ξεφύγουν τελικά από το υποσυνείδητό μας. Λεκτικά λάθη και κινήσεις του σώματος, οι οποίες φαινομενικά δεν έχουν νόημα, δείχνουν μόνο ένα κομμάτι των αφιλτράριστων σκέψεών μας.
Οι ενοχλητικές σκέψεις που κάνει κάποιος κατά την διάρκεια της ημέρας ή πριν πέσει για ύπνο είναι αποδείξεις του ενδιαφέροντος γεγονότος πως πολλές από τις λειτουργίες του εγκεφάλου μας είναι εκτός τους συνειδητού μας ελέγχου. Το εάν μπορούμε να διατηρήσουμε τον πλήρη έλεγχο των νοητικών λειτουργιών αποτελεί μείζον θέμα στον τομέα της ελεύθερης βούλησης.
Ακόμα και οι προσεκτικές αποφάσεις δεν ελέγχονται απόλυτα από το συνειδητό κομμάτι του εγκεφάλου. Η σκέψη μας καθορίζει μόνο την αρχή και το τέλος ενός στόχου, αφήνει όμως την εφαρμογή σε ασυνείδητες νοητικές διεργασίες.
Ασκούμε κάποια εξουσία πάνω στην σκέψη μας όταν κατευθύνουμε την προσοχή μας, σαν ένα φως που πρέπει να φωτίσει κάτι συγκεκριμένο. Οι συνέπειες μιας τέτοιας πράξης μπορεί να είναι διασκεδαστικές καθώς σε ένα διάσημο πείραμα, το οποίο διεξήχθη σε ένα γήπεδο μπάσκετ, το ένα τρίτο του κοινού δεν πρόσεξε έναν άνθρωπο που ήταν ντυμένος γορίλας και διέσχιζε το γήπεδο. Μπορεί όμως να είναι και καταστροφικά, καθώς η ιδιαίτερα προσηλωμένη προσοχή του οδηγού ίσως να μην προσέξει το φανάρι που γίνεται κόκκινο ή την διέλευση ενός τραίνου.
Δείτε στο παρακάτω βίντεο το πείραμα με το γορίλα:
Παρά το γεγονός ότι οι σκέψεις φαίνονται να «ξεπετάγονται» στο μυαλό μας λίγο πριν ξαπλώσουμε, υπάρχει το ενδεχόμενο να προετοιμάζονταν στο υποσυνείδητό μας. Μόλις αυτές οι σκέψεις μαζέψουν αρκετή ισχύ, όλη η νοητική μας προσοχή πέφτει σε αυτές. Το μυαλό είναι μόνο εν μέρει υπό τον έλεγχό μας έτσι, συνεπώς η απενεργοποίηση του πριν πέσουμε για ύπνο είναι αδύνατη.
Βέβαια πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι όσο αναπτύσσουμε την ικανότητα της αυτοπαρατήρησης, αρχίζουμε να καλλιεργούμε μια αποστασιοποίηση από τα λογικά σχήματα που εκφράζονται στο συνειδητό. Έτσι μειώνουμε την επίδραση που μας ασκούν, με πολύ θετικά αποτελέσματα.»