Μέχρι πρόσφατα κάποιοι μας μιλούσαν για την ύπαρξη -και την ανάγκη “πάταξης”- της βίας μόνο στα γήπεδα!
Toυ Κώστα Ντελέζου
Είναι …πρόοδος που τώρα “ανακαλύπτουν” ότι τελικά η βία των ανηλίκων είναι παντού, στα γήπεδα, στους δρόμους, στις πλατείες, στα σχολεία, στο μετρό, στα λεωφορεία…
Ωστόσο, επιμένουν, ότι η βία μπορεί να κατασταλεί μόνο με αστυνομικά μέτρα, άλλοτε αποφασίζοντας “κλείστε τα κινητά στις τάξεις” και τώρα “να μπαίνουν στη φυλακή οι παραβάτες από τα 14″…
Σε σχέση με τα κινητά, η πλάκα είναι ότι υπερτονίστηκε (για επικοινωνιακούς λόγους) το ξαναζέσταμα της απαγόρευσής τους στις τάξεις, ενώ αγνοούν ( ότι την ίδια δουλειά κάνουν π.χ. και τα smart waches, που επίσης διαθέτουν κάμερα, sim, social media κλπ.
Οι κρατούντες, δίνοντας έμφαση στην επιδερμική αντιμετώπιση της βίας, δεν μπαίνουν καν στην ουσία, τί γεννά τελικά τη βία στις μέρες μας…
Στην προσπάθειά μας να δώσουμε μια εξήγηση για την αύξηση της βίας μεταξύ των ανηλίκων, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο…
Σε κάθε περίπτωση, προσπαθώντας να συγκρίνουμε το παρόν με το παρελθόν (10 -25 χρόνια πίσω), μπορούμε να εντοπίσουμε κάποιες σημαντικές αλλαγές:
* Αυτές είναι η μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας σε ένα άλλο κοινωνικό μοντέλο, με κατάρρευση των παραδοσιακών, κοινωνικών θεσμών.
* Ακόμα, έχουμε τη γενικότερη κατάσταση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης από το 2009 και μετά, αλλά και την εμπειρία της πανδημίας, η οποία φαίνεται ότι οδήγησε επίσης, σε σημαντικότερη κοινωνική αποδιοργάνωση.
Η βία μεταξύ των ανηλίκων πρέπει να ερμηνεύεται πάντοτε σε σχέση με την γενικότερη εικόνα της κοινωνίας για την οποία μιλάμε. Δεν αποτελεί ένα φαινόμενο που μπορεί να εξηγηθεί εκτός κοινωνίας…
Ο λόγος για τον οποίο εξετάζουμε με διαφορετικούς όρους την εγκληματικότητα των ανηλίκων, σε σχέση με αυτή των ενηλίκων, είναι ότι η εγκληματικότητα μεταξύ των νέων, αναδεικνύει σε μεγάλο βαθμό μια θεμελιώδη αποτυχία των κοινωνικών θεσμών στην διαμόρφωση προτύπων συμπεριφοράς…
Ο ενήλικας που παραβατεί, ενδεχομένως να βρίσκεται σε μια σχέση με την κοινωνία, η οποία “τραυματίζεται” και περνάει κρίση. Αντιθέτως, ο ανήλικος που παραβατεί, φαίνεται να μην έχει “προλάβει” να αναπτύξει την αναμενόμενη σχέση με την κοινωνία…
Η θεωρία του Merton για την ανομία, φαίνεται ότι αποτελεί το πιο πετυχημένο θεωρητικό πλαίσιο για τον προσδιορισμό των βασικών αιτιών της βίας μεταξύ των ανηλίκων…
Σύμφωνα με τον Merton, η παραβίαση των νόμων, προκύπτει όταν υπάρχει θεμελιώδης σύγκρουση ανάμεσα στα κυρίαρχα κοινωνικά πρότυπα και στους πόρους που προσφέρει η εκάστοτε κοινωνία στους πολίτες, για να πληρούν αυτά τα πρότυπα…
Έτσι, όταν το “οικονομικό γόητρο” κρίνεται ως ένα θετικό μοντέλο συμπεριφοράς σε μια κοινωνία, αλλά η δομή της κοινωνίας την ίδια στιγμή παρεμποδίζει την απόκτηση του “οικονομικού γοήτρου”, τότε η σύγκρουση αυτή γεννά την παράβαση των νόμων της κοινωνίας…
Αν μεταφέρουμε τη συγκεκριμένη θεωρία στον κόσμο της παραβατικότητας των ανηλίκων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αφόρητη πίεση για “αριστεία” και “επιτυχία” που υφίστανται οι έφηβοι, σήμερα, εντείνεται, αν σκεφτούμε τελικά πόσοι έφηβοι έχουν τους πόρους να αγγίξουν τα “πρότυπα αριστείας”…
Με μια ταξική ψαλίδα που συνεχώς ανοίγει, όλοι και λιγότεροι έφηβοι προέρχονται από οικογένειες με οικονομικό και πολιτισμικό κεφάλαιο, για να κατακτήσουν “κοινωνικές επιβραβεύσεις”…
Η ματαίωση της “ταυτότητας” που συνεπάγεται αυτή η σύγκρουση, γεννάει εκ των πραγμάτων ένα έδαφος απόρριψης της κοινωνίας εν γένει, και την αναζήτηση εναλλακτικών χώρων αποδοχής και αναγνώρισης…
Σε κάθε περίπτωση, η εγκληματικότητα μεταξύ των ανηλίκων, δεν μπορεί να επιλυθεί με κατασταλτικά και πυροσβεστικά μέτρα…
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει να προσφέρει ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες για την αποτυχία των θεσμών να διατηρήσουν την κοινωνική συνοχή...
Ωστόσο, αναδεικνύει και την αποτυχία ριζοσπαστικών χώρων να “συλλογικοποιήσουν” και να αξιοποιήσουν προοδευτικά τις εντοπιζόμενες κοινωνικές συγκρούσεις…
