Η οικονομική πολιτική της περιόδου 2004 – 2009 κληροδότησε στην κυβέρνηση Παπανδρέου την αναγκαστική υποχρέωση να δανειστεί από τις αγορές 300 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα σε τέσσερα χρόνια
Ο κ. Κ. Καραμανλής γνώριζε ότι αν κέρδιζε τις εκλογές του 2009 θα έπρεπε να λάβει πολύ σκληρότερα μέτρα από αυτά που πρότεινε προεκλογικά
«Την άνοιξη του 2009 ξεκινήσαμε συνομιλίες στο Λονδίνο με ανθρώπους των αγορών για να αρχίσουμε τη μετατροπή του δημοσίου χρέους από βραχυπρόθεσμο σε μακροπρόθεσμο και να αποφύγουμε τη χιονοστιβάδα πληρωμών των επόμενων ετών, αλλά αυτό δεν ήταν πια εφικτό» βεβαιώνει κορυφαίο στέλεχος της κυβέρνησης Καραμανλή αποκαλύπτοντας την κυριότερη αιτία της αδυναμίας δανεισμού που ήδη από τις αρχές του 2009 ήταν βέβαιο ότι θα ερχόταν με μαθηματική ακρίβεια.
Ως σήμερα δεν έχει προσδιοριστεί ο «λογαριασμός» που άφησε ο κ. Κ. Καραμανλής στον επόμενο πρωθυπουργό. Η συζήτηση γίνεται γύρω από το έλλειμμα και το χρέος προκαλώντας τον αντίλογο ότι η λήψη δραστικών μέτρων στο τέλος του 2009 θα απέτρεπε τη χρεοκοπία.
Είναι όμως έτσι; Ο «λογαριασμός Καραμανλή» που έπρεπε να πληρώσει η κυβέρνηση του κ. Γ. Παπανδρέου για να αποφύγει την προσφυγή στον Διεθνή Οικονομικό Ελεγχο κυμαινόταν στο επίπεδο των 300 δισεκατομμυρίων ευρώ για την τετραετία 2009-2013.
Η Ελλάδα που «παρέδωσε» ο κ. Καραμανλής στον κ. Παπανδρέου ήταν ήδη χρεοκοπημένη αφού για να αποφύγει την προσφυγή στο ΔΝΤ θα έπρεπε να δανειστεί ποσό αντίστοιχου ύψους με ολόκληρο το ως τότε δημόσιο χρέος μέσα στην επόμενη τετραετία!
Πώς η Αγγλία κάλεσε το ΔΝΤ
Για να αντιληφθούμε τι ακριβώς συνέβη στην Ελλάδα του 2009 ας ταξιδέψουμε 40 χρόνια πίσω στον χρόνο. Στις 22 Νοεμβρίου 1976, ένα παγωμένο μεσημέρι στην Ντάουνινγκ Στριτ του Λονδίνου, το χαρακτηρισμένο ως «άκρως απόρρητο» σημείωμα προς τα μέλη του βρετανικού υπουργικού συμβουλίου μετέφερε το μήνυμα ενός εθνικού συναγερμού: «Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας κυμαίνονται λίγο πάνω από τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια… Γι’ αυτό πρέπει οπωσδήποτε να συμφωνήσουμε με το ΔΝΤ». Το άκρως απόρρητο σημείωμα υπογράφεται από τον υπουργό Οικονομικών της κυβέρνησης των Εργατικών Ντένις Χίλι.
Κάποιοι πολύ «αριστεροί» υπουργοί διαμαρτυρήθηκαν στον πρωθυπουργό Τζέιμς Κάλαχαν και επέμεναν να προτιμηθεί ο περιορισμός στις εισαγωγές αντί η Αγγλία να τεθεί υπό την επιτήρηση του ΔΝΤ προκαλώντας έντονες συσπάσεις στα πυκνά «καραμανλικά» φρύδια του Χίλι. Η Αγγλία είχε εγκλωβιστεί σε μια πορεία χρεοκοπίας γιατί είχε μπροστά της μια ασυνήθιστη ημερολογιακή πυκνότητα υποχρεώσεων εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους την ίδια στιγμή που τα διογκωμένα ελλείμματα του προϋπολογισμού είχαν κλονίσει την εμπιστοσύνη των αγορών στο αξιόχρεο της οικονομίας της.
Στις 15 Δεκεμβρίου 1976 και εν μέσω ισχυρών βροχοπτώσεων επικυρώθηκε η συμφωνία με το ΔΝΤ. Στην Αγγλία επιβλήθηκε μνημόνιο αντίστοιχο του ελληνικού.
Νεαρά, τότε, στελέχη που παραμένουν μέχρι σήμερα στο υπουργείο Οικονομικών και στην Τράπεζα της Αγγλίας σημαδεύτηκαν από την εμπειρία του 1976 και μέσα στις επόμενες δεκαετίες μερίμνησαν ώστε αυτό να μην επαναληφθεί. Εκτοτε η προσφυγή της Αγγλίας στο ΔΝΤ αποτελεί αντικείμενο επιστημονικών μελετών που οφείλουν να γνωρίζουν όλοι οι επικεφαλής διαχείρισης δημοσίων χρεών και όλοι οι υπουργοί Οικονομικών σε όλον τον κόσμο. Με βάση το «αγγλικό μάθημα», πρώτο μέλημα κάθε κυβέρνησης είναι να προγραμματίζει, να ρυθμίζει, να «χτίζει» το χρέος της έτσι ώστε να αποπληρώνεται όσο γίνεται πιο αργά στο μέλλον. Είναι άλλο να πρέπει να εξυπηρετήσεις το χρέος σου σε 5 χρόνια, άλλο σε 15 και άλλο σε 35.
Το 2010 οι «γύπες» των αγορών πέταξαν για λίγο πάνω από το Λονδίνο – σε ένα διάλειμμα από το «φαγοπότι» της Αθήνας. Λόγω της κρίσης η Αγγλία εμφάνισε έλλειμμα προϋπολογισμού 12% του ΑΕΠ (περίπου όσο και η Ελλάδα) και χρέος που άγγιζε τότε το 100% του ΑΕΠ. Ομως είχε «χτίσει» το πιο ανθεκτικό προφίλ χρέους στον κόσμο. Η μέση ωρίμασή του ήταν 14 χρόνια.
Το ελληνικό χρέος είχε μέση ωρίμαση 8 ετών (δηλαδή σε 8 χρόνια η Ελλάδα έπρεπε να αναχρηματοδοτήσει ολόκληρο το χρέος της). Προσοχή: Δεν ήταν η μικρότερη ωρίμαση. Η Γερμανία είχε 6 χρόνια και οι ΗΠΑ 5. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, διαπιστώνοντας τις πυκνές ανάγκες εξυπηρέτησης χρέους, ο προνοητικός κ. Β. Σόιμπλε επέβαλε εγκαίρως μια σκληρή πολιτική λιτότητας και πλεονασματικών προϋπολογισμών ενώ η αμερικανική κεντρική τράπεζα (Fed) ξεκίνησε να εκτυπώνει άφθονο χρήμα για να αγοράσει η ίδια μεγάλο μέρος του αμερικανικού χρέους στηριζόμενη στην αντοχή του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Αντίθετα, η κυβέρνηση Καραμανλή αντιλήφθηκε το θανατηφόρο προφίλ χρέους που είχε διαμορφώσει όταν πλέον ήταν πολύ αργά.
Περί όνου σκιάς
Η κυβέρνηση Καραμανλή στις 31 Σεπτεμβρίου 2009, λίγες ημέρες προτού αναλάβει την εξουσία το ΠαΣοΚ, ασφαλώς γνώριζε – από τα επίσημα δελτία δημοσίου χρέους του Γενικού Λογιστηρίου – ότι η χώρα έπρεπε να δανείζεται περίπου 30 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο την επόμενη τετραετία για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της (συγκεκριμένα, πάνω από το μισό χρέος της χώρας, δηλαδή 155 δισεκατομμύρια ευρώ, έληγε σε πέντε χρόνια).
Επιπλέον, ο τότε πρωθυπουργός ήξερε ότι το 2009 η Ελλάδα βρισκόταν σε ύφεση (που έκλεισε στο -2,3%) και ετήσιο έλλειμμα προϋπολογισμού που μαζί με όσα δεν εγγράφονταν στις δαπάνες αλλά πληρώνονταν κανονικά από το κράτος μέσω δανεισμού (δηλαδή χρέη νοσοκομείων και ΔΕΚΟ), κάλπαζε πάνω από τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ (και έκλεισε στα 36,15 δισ.). Συγκεκριμένα: Στις 31 Σεπτεμβρίου 2009 το χρέος σε ευρώ ήταν 297 δισεκατομμύρια 920 εκατομμύρια 910 χιλιάδες ευρώ.
Τρεις μήνες μετά, στις 31 Δεκεμβρίου 2009 ήταν 298 δισεκατομμύρια 524 εκατομμύρια 20 χιλιάδες ευρώ. Η πρόσφατη διένεξη γίνεται για το αν έπρεπε ή όχι να εγγραφούν στον λογαριασμό δημοσίου χρέους ή να καταγραφούν σε ξεχωριστό λογαριασμό χρέους περίπου 24 δισεκατομμύρια ευρώ (18,2 δισ. χρέη ΔΕΚΟ και 5,5 δισ. από off-market swaps). Ολοι συμφωνούν ότι τα 298 δισεκατομμύρια υπήρχαν, ότι είχαν δηλωθεί συνολικά ως κρατικό χρέος, ότι ήταν γνωστά στις αγορές, ότι ήταν αποτέλεσμα δανεισμού. Ψάξτε να βρείτε τη διαφορά ανάμεσα στο 298 και στα 274+24! Διένεξη, περί όνου σκιάς, απλώς.
Το βερεσέ του Καραμανλή
Ο κ. Κ. Καραμανλής δεσμεύτηκε προεκλογικά ότι θα αντιμετώπιζε την κρίση κυρίως μέσα από το πάγωμα μισθών και συντάξεων του Δημοσίου. Θα διατηρούσε δηλαδή το έλλειμμα του προϋπολογισμού στα επίπεδα του 2009 (και δεν θα το αύξανε).
Αν τηρούσε αυτή τη δέσμευση και διατηρούσε το βιοτικό επίπεδο «παγωμένο» στα επίπεδα του 2009 τότε γνώριζε ότι πέρα από τα έσοδα από τη φορολογία η χώρα ήταν υποχρεωμένη να δανείζεται επιπλέον 75 δισεκατομμύρια τον χρόνο. Τριάντα δισεκατομμύρια για την κάλυψη των ετήσιων αναγκών του κράτους, τριάντα για την αναχρηματοδότηση του χρέους και σχεδόν άλλα δεκαπέντε για την κάλυψη των τόκων.
Ετσι προκύπτει πώς και γιατί η Ελλάδα που παρέδωσε ο κ. Καραμανλής το 2009 έπρεπε μέσα στην επόμενη τετραετία να δανειστεί κεφάλαια μεγαλύτερου ύψους από το ως τότε δημόσιο χρέος της (δηλαδή πάνω από 300 δισεκατομμύρια ευρώ). Ολα αυτά θα οδηγούσαν το δημόσιο χρέος περίπου στα 480 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2013 (τα επιπλέον 18 δισ. αντιστοιχούν σε τέσσερα χρόνια ελλειμμάτων ίσων με εκείνο του 2009 συν τους τόκους).
Επτά χρόνια μετά, κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης Καραμανλή αποκαλύπτουν ότι ο τέως Πρωθυπουργός γνώριζε ότι μετεκλογικά θα έπρεπε να ληφθούν πολύ σκληρότερα μέτρα από αυτά που πρότεινε προεκλογικά. Ηταν βέβαιος ωστόσο πως θα έχανε τις εκλογές.
Οι μετριοπαθείς συνεργάτες του υποστηρίζουν σήμερα στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους ότι ακριβώς εξαιτίας των καταιγιστικών αναγκών δανεισμού «η χρεοκοπία θα μπορούσε να αποφευχθεί το 2010 μόνο μετά τη λήψη σκληρών μέτρων ανάλογων του Μνημονίου που θα είχαν ληφθεί πριν από το τέλος του 2009». Και συμπληρώνουν με νόημα ότι «η χρεοκοπία μάλλον δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί το 2011 παρά μόνο με έναν νέο γύρο ακόμη σκληρότερων μέτρων μέσα στο 2010».
Ομως, ακόμη και αυτή η προσέγγιση δεν πείθει. Ποια μέτρα θα ήταν αυτά που θα μπορούσαν να συγκρατήσουν το έλλειμμα σε επίπεδα που να επιτρέπουν την ομαλή κάλυψή του από τις αγορές και επιπλέον να εξασφαλίζεται αφενός η αναχρηματοδότηση των λήξεων του χρέους και αφετέρου η αποπληρωμή των τόκων; Ιδού ένα παράδειγμα: Επειτα από μέτρα ύψους 2,5% του ΑΕΠ που επέβαλε το «πρώτο Μνημόνιο» για ολόκληρο το δεύτερο εξάμηνο του 2010, οι ανάγκες δανεισμού της χώρας περιορίστηκαν στα… 73,6 δισεκατομμύρια ευρώ για ολόκληρο το 2010! Ακόμη κι αν η οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση λάμβανε στο τέλος του 2009 τα διπλάσια μέτρα από αυτά που επέβαλε το μνημόνιο έξι μήνες μετά, θα περιόριζε τις ανάγκες δανεισμού του 2010 στα… 70 δισ. (αφού, με βάση τον περίφημο «πολλαπλασιαστή», οι περικοπές δαπανών αποφέρουν το μισό δημοσιονομικό όφελος γιατί περιορίζουν την ανάπτυξη και αντιστοίχως συρρικνώνουν τα έσοδα).
Κατά συνέπεια, το ερώτημα είναι σαφές: Θα μπορούσε μια Ελλάδα που θα βυθιζόταν σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και κοινωνική κρίση λόγω αυτών ακριβώς των σκληρών μέτρων που θα επιβάλλονταν στο τέλος του 2009 να δανειστεί 70 δισεκατομμύρια ευρώ με ανεκτά επιτόκια μέσα στο 2010; Υπενθυμίζεται ότι το 2009 η Ελλάδα δανείστηκε 68,6 δισ. για να εξυπηρετήσει λήξεις χρεών, ελλείμματα και τόκους με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί η πιστοληπτική της ικανότητα.
Η πορεία ήταν νομοτελειακή και έχουν δίκιο όσοι υποστηρίζουν ότι κανένα μέτρο δεν θα ήταν αρκετό για να κρατήσει ανοιχτή την πόρτα των αγορών. Αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι με τα μέτρα λιτότητας του πρώτου Μνημονίου (ύψους 11,1% του ΑΕΠ), οι συνολικές ανάγκες δανεισμού της χώρας για την περίοδο 2010-2013 «περιορίστηκαν» μόνο στα… 239,7 δισεκατομμύρια ευρώ (δηλαδή 60 δισ. τον χρόνο). Τα κεφάλαια αυτά άρχισαν να εισρέουν, όχι ασφαλώς από τις αγορές (που έκλεισαν για την Ελλάδα) αλλά από τον Μηχανισμό Στήριξης!
Ακριβώς επειδή ήταν αστρονομικό το ύψος του νέου δανεισμού που επέβαλλε η εξυπηρέτηση του χρέους, ήδη από το 2011 οργανώθηκε η μεγαλύτερη στον κόσμο περικοπή χρέους (PSI) για την οποία συμφώνησε ο κ. Γ. Παπανδρέου και υλοποίησαν ο κ. Λ. Παπαδήμος και ο κ. Ευ. Βενιζέλος. Και αν η Ελλάδα επέμενε στην πολιτική της κυβέρνησης του κ. Αντ. Σαμαρά, μάλλον θα συνεχιζόταν απρόσκοπτα η περαιτέρω περικοπή του χρέους με ταυτόχρονη διασπορά των υποχρεώσεων στο μέλλον. Αυτό δείχνει να έχει αντιληφθεί, έστω και αργά, ο κ. Αλ. Τσίπρας και μιλά εσχάτως για… «success story». Του το ευχόμαστε.
Η διπλή πλαστογράφηση από τον κ. Γ. Αλογοσκούφη
Οι απάτες της απογραφής και της αναθεώρησης του ΑΕΠ κατά 10,6% για το διάστημα 2002-2006 με πρόσχημα τη συμπερίληψη μέρους της παραοικονομίας
Αξίζει να σταθούμε στη «διπλή πλαστογράφηση» των οικονομικών στοιχείων που έγινε από τον κ. Γ. Αλογοσκούφη ως πολιτικό δώρο στον κ. Καραμανλή. Η πρώτη πλαστογράφηση, όπως εξηγήσαμε την περασμένη εβδομάδα, έγινε με την «απογραφή» το 2004. Επρόκειτο για τη μεταφορά της εγγραφής των δαπανών για τα εξοπλιστικά προγράμματα – που κρίθηκαν αναγκαία υπό την πίεση της τουρκικής απειλής μετά τα Ιμια – από τις ημερομηνίες παραλαβής των όπλων (μετά το 2004) στις ημερομηνίες παραγγελίας (πριν από το 2004).
Η μεταφορά αυτή «ελάφρυνε» στατιστικά τους προϋπολογισμούς της περιόδου Καραμανλή και επέτρεψε να γίνουν περισσότερες δαπάνες μέσω επιπλέον δανεισμού χωρίς να παραβιαστεί το όριο του 3% του ελλείμματος. Μάλιστα, όπως υπογραμμίζει ο κ. Σημίτης στη σελίδα 21 του βιβλίου του «Εκτροχιασμός» (εκδ. Πόλις, 2012): «Το 2006 η Eurostat έκρινε ότι η ορθή μέθοδος καταγραφής της δαπάνης των αμυντικών εξοπλισμών ήταν αυτή της παραλαβής του υλικού, η μέθοδος δηλαδή που ακολουθούσε η Ελλάδα πριν από το 2004. Χώρες που δεν εφάρμοζαν αυτή τη μέθοδο θα έπρεπε να την ακολουθήσουν, από το 2005 και μετά.
Ομως παρά την απόφαση αυτή η Eurostat δεν προχώρησε στην αναδρομική διόρθωση των στοιχείων: Το 3,07% του ΑΕΠ κρατικό έλλειμμα για την Ελλάδα το 1999, όπως προέκυψε από την απογραφή, διατηρήθηκε ενώ θα έπρεπε να προσαρμοστεί στη νέα απόφαση. Η ασήμαντη -0,07% του ΑΕΠ απόκλιση από το όριο της Συνθήκης, που υιοθετήθηκε άκριτα από τα διοικητικά όργανα της ευρωζώνης, έγινε έτσι η αφορμή να απαξιωθεί μια τιτάνια προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής».
Στην απάτη της απογραφής ήρθε να προστεθεί δύο χρόνια μετά η απάτη της αναθεώρησης του ΑΕΠ κατά 10,6% για το διάστημα 2002-2006 με πρόσχημα τη συμπερίληψη μέρους της παραοικονομίας (λαθρεμπόριο τσιγάρων και ποτών, πορνεία και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος).
Οπως επισήμανε το φθινόπωρο του 2006 το ΠαΣοΚ διά του μετέπειτα υπουργού Οικονομικών κ. Φ. Σαχινίδη που ήταν τότε πρόεδρος της Επιτροπής ΙΣΤΑΜΕ για την Απασχόληση: «Αυτό το επιπλέον ΑΕΠ δεν φορολογείται, άρα το κράτος δεν έχει έσοδα από αυτό, ούτε θα έχει για να χρηματοδοτήσει μεγαλύτερες δαπάνες και ταυτόχρονα να υποστηρίξει την εξυπηρέτηση νέου δανεισμού. Τι μένει; Απλά μια στατιστική αύξηση. Ομως, μεγαλύτερο ΑΕΠ σημαίνει μικρότερο έλλειμμα και χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Με το έλλειμμα και το χρέος όπως είναι μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει πρόβλημα περαιτέρω δανεισμού γιατί έχει φτάσει στο όριο του ελλείμματος 3% που επιτρέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας.
Με την αναθεώρηση του ΑΕΠ μειώνεται το ποσοστό ελλείμματος και χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και δημιουργείται ξαφνικά το νομικό περιθώριο για περισσότερες δαπάνες μέσα από μια μεγάλη αύξηση του δανεισμού χωρίς να παραβιαστεί το 3% του ελλείμματος. Κι αυτός είναι ο απώτερος στόχος της κυβέρνησης: Να δανειστεί ακόμα περισσότερα απ’ όσα δανείζεται τώρα χωρίς να ξεπεράσει το έλλειμμα το 3% του ΑΕΠ». Και έτσι ακριβώς έγινε.
Η πολιτική Καραμανλή στηρίχθηκε σε μια διπλή πλαστογράφηση, πρώτα του ελλείμματος και μετά του ΑΕΠ. Κανείς δεν μπορεί να υπερασπιστεί με τους κανόνες του ορθού λόγου τα παραπάνω αδιανόητα «επιτεύγματα». Γι’ αυτό ορισμένοι νεοκαραμανλικοί, όπως ο κ. Ευρ. Στυλιανίδης, όταν δεν σιωπούν, εγκαταλείπουν βιαστικά τον ορθολογισμό και δημοσιεύουν… αρλούμπες στο Twitter ότι δήθεν το ΠαΣοΚ έκαψε τα δάση το 2007(!) ενώ ο κ. Ι. Μιχελάκης φοβερίζει με την αρθρογραφία του τον κ. Κυρ. Μητσοτάκη «να πάρει θέση»…
ΔΑΝΕΙΟ 1 ΔΙΣ.
Ο… εκκεντρικός κ. Πέτρος Δούκας
Θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αυτή η νομοτελειακή πορεία προς τη χρεοκοπία; Προφανώς ναι. Το 2006 ο κ. Πέτρος Δούκας, ως επικεφαλής του Γενικού Λογιστηρίου, αξιοποίησε την ένταξη στην ευρωζώνη και κατόρθωσε να δανειστεί η χώρα 1 δισεκατομμύριο ευρώ για 50 χρόνια! Η πρωτοβουλία του θεωρήθηκε τότε σχεδόν «εκκεντρική». Μόνο αν η τακτική αυτή είχε συστηματικά εφαρμοστεί σπρώχνοντας, αραιώνοντας και διασπείροντας διαρκώς στο απώτατο μέλλον τις εθνικές υποχρεώσεις που διαρκώς δημιουργούνταν – σε συνδυασμό ασφαλώς με μια προνοητική και «σφιχτή» δημοσιονομική διαχείριση – η διεθνής βοήθεια δεν θα είχε καταστεί νομοτελειακά απαραίτητη.
Οπως σωστά υποστηρίζει η κυρία Ζωή Κωνσταντοπούλου και υπογραμμίζεται στη σελίδα 17 της Προκαταρκτικής Εκθεσης της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους (Ιούνιος 2015), «η βασική αιτία της συσσώρευσης χρέους σχετίζεται με το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο (“snowball effect”) που παρατηρείται όταν το “υπονοούμενο” επιτόκιο εξυπηρέτησης του χρέους υπερβαίνει την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ. Το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο αιτιολογεί τα δύο τρίτα της αύξησης του χρέους κατά την περίοδο 1980-2007 … [με δεδομένο ότι] οι ελληνικές δημόσιες δαπάνες πλην των δαπανών για εξοπλισμούς ήταν πάντοτε χαμηλότερες του μέσου όρου των ευρωπαϊκών».
Το «φαινόμενο της χιονοστιβάδας» λοιπόν είναι αυτό που παγίδευσε την Ελλάδα το 2009 – όπως παγίδευσε και την Αγγλία το 1976.
Οι μόνοι πολιτικοί που προειδοποιούσαν με δημόσιες τοποθετήσεις τους για τα επερχόμενα – με στοιχεία και επιχειρήματα – ήταν ο κ. Κώστας Σημίτης, ο κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο κ. Αλέκος Παπαδόπουλος. Δεν εισακούστηκαν. Η αποτυχία έγκαιρης πρόβλεψης, διαπίστωσης και προληπτικής αντιμετώπισης της δυναμικής αύξησης του δημοσίου χρέους προστίθεται στις ευθύνες της κυβέρνησης Καραμανλή δίπλα στην ακραία διόγκωση του ετήσιου ελλείμματος και στην πλαστογράφηση των οικονομικών στοιχείων.
Πηγη: ΤΟ ΒΗΜΑ
