Της Βασιλικής Λάζου / Από μαέστρος της πολιτικής εκτροπής στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας – Εργα και ημέρες του Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ

Ο βιολογικός θάνατος του Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ, του τελευταίου βασιλιά της Ελλάδας, προκάλεσε μια έντονη συζήτηση για το παρελθόν αλλά και το παρόν της χώρας. Οι επίσημες δηλώσεις, οι δημόσιες τοποθετήσεις για τον εκλιπόντα και τις δαπάνες της κηδείας του, το μέγεθος και το είδος της κυβερνητικής εκπροσώπησης, οι παρουσίες ή οι απουσίες επώνυμων και ανώνυμων συνδέονται με επιδιώξεις και θεωρήσεις στο σήμερα και ως εκ τούτου έχουν πολιτικό περιεχόμενο και νόημα.

Ο πολιτικός θάνατος του Κωνσταντίνου Γλυξμπουργκ είχε επέλθει μισό αιώνα πριν με το δημοψήφισμα του 1974 που έστειλε με την συντριπτική και αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία του 69,2% τον ξενόφερτο θεσμό της βασιλείας και τους εκπροσώπους της στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Καμία περεταίρω συζήτηση για την αμετάκλητη αυτή απόφαση του ελληνικού λαού.
Εντούτοις ως πρόσωπο με καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις ο Κ. Γλυξμπουργκ οφείλει να κρίνεται ιστορικά και πολιτικά. Το βραχύ διάστημα των 3 ετών και 9 μηνών του τελευταίου βασιλιά αποτέλεσε μια από τις πιο ζοφερές περιόδους του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Στις 15 Ιουλίου 1965 λίγους μήνες αφότου είχε αναλάβει τα ηνία της χώρας, ο Κωνσταντίνος παραβίασε κάθε έννοια συνταγματικής τάξης. Προκάλεσε την παραίτηση του Γεώργιου Παπανδρέου και την πτώση της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου που είχε εκλέξει ο ελληνικός λαός με το πρωτοφανές και ανεπανάληπτο 53%. Στη συνέχεια ο άναξ όρκισε την πρώτη κυβέρνηση των «Αποστατών» εγκαινιάζοντας έναν μακρύ κύκλο πολιτικής κρίσης.

Ανέκοψε κατά αυτόν τον τρόπο τις προσδοκίες της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού που ζητούσε τον εκδημοκρατισμό και τη φιλελευθεροποίηση της πολιτικής ζωής μέσα στο σκότος της «καχεκτικής δημοκρατίας» των μετεμφυλιακών χρόνων. Σόι βέβαια πάει το βασίλειο, λέει ο σοφός λαός.

«Όπως ο Κωνσταντίνος κατάργησε τον Παπανδρέου το 1965 διαφωνώντας μαζί του, έτσι ακριβώς είχε καταργήσει ο πατέρας του τον Καραμανλή το 1963, έτσι είχε καταργήσει ο παππούς του τον Ελευθέριο Βενιζέλο έτσι είχε καταργήσει και ο προπάππους του τον Χαρίλαο Τρικούπη», ανέφερε στη μνημειώδη ομιλία του ο διαννοούμενος Μάριος Πλωρίτης, μέλος της Πανελλαδικής Επιτροπής για τη Δημοκρατία το 1974.

Οι συνέπειες της «ανωμάλου» αυτής περιόδου ήταν ακόμα πιο επώδυνες. Η πολιτική αστάθεια και κατ΄ουσία ακυβερνησία με τις συνεχείς εναλλαγές κυβερνήσεων που το Παλάτι «ανέβαζε και κατέβαζε» σαν μαριονέτες έστρωσαν το χαλί για τη Δικτατορία των Συνταγματαρχών.

Μία Χούντα που ο ίδιος ο Κωνσταντίνος νομιμοποίησε, όρκισε και επικύρωσε πολιτικά. Η φωτογραφία του στην ορκωμοσία των επίορκων χουντικών θα στοιχειώνει για πάντα την ιστορία του. Το όψιμο οπερετικό βασιλικό αντικίνημα του Δεκεμβρίου 1967 καθόλου δεν επηρέασε τις εξελίξεις και ο Κωνσταντίνος με την συνοδεία του αναχώρησαν για την Ρώμη.

Στα μαύρα χρόνια της επταετίας διατήρησε την επικοινωνία με τους δικτάτορες, στέλνοντας μάλιστα συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον Γεώργιο Παπαδόπουλο «επί τη διασώσει» του ύστερα από την αποτυχημένη απόπειρα εναντίον του από τον Αλέκο Παναγούλη.

Και το κυριότερο, συνέχισε να εισπράττει τη βασιλική επιχορήγηση έως το 1973. Ένας λόγος παραπάνω για την εκκωφαντική σιωπή του όταν χιλιάδες Έλληνες στέλνονταν εξορία και βασανίζονταν στα κολαστήρια της Χούντας. Πλήρης ήταν η αφωνία του για τη σφαγή του Πολυτεχνείου και την τραγωδία της Κύπρου.
Η καθολική απαξίωση και πλήρης απονομιμοποίηση του Στέμματος ήρθε μαζί με το τέλος της εθνικοφροσύνης, όπως την είχε γνώρισει στο πετσί του ο ελληνικός λαός από τον Μεσοπόλεμο και μετά.

Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 7 στους 10 Έλληνες ψήφισαν για το οριστικό τέλος της βασιλείας στη χώρα. Ως έκπτωτος πλέον, ο Κωνσταντίνος Γλυξμπουργκ εφεξής, συνέχισε την πολιτική ίντριγκα, όπως τεκμαίρεται από έγγραφα του Αρχείου Καραμανλή, συνομοτώντας για την «εξουδετέρωση του Καραμανλή» και την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και όταν αυτά απέτυχαν, διεκδίκησε σε ευνοϊκή πολιτική συγκυρία – ποιος λησμονεί το unfair του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη – όσα θεωρούσε ως ακίνητη περιουσία του.

Το 1992 επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη σύναψε συμφωνία για την εκχώρηση του μεγαλύτερου μέρους της ακίνητης περιουσίας του στην Ελλάδα με αντάλλαγμα την απόδοση των θερινών ανακτόρων του Τατοΐου και το δικαίωμα να εξαχθεί όλη η κινητή περιουσία που βρισκόταν σε αυτά.

Η μεταφορά σε κοντέινερ – μεταξύ άλλων και αρχαιοτήτων – πραγματοποιήθηκε παρά τις τεράστιες αντιδράσεις και τη δημόσια κατακραυγή. Δύο χρόνια μετά, το 1994, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου ακύρωσε τη συμφωνία, του αφαίρεσε την ιδιοκτησία του στην Ελλάδα και την ελληνική ιθαγένεια. Ο Γλυξμπουργκ προσέφυγε το 2000 στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το οποίο του επιδίκασε 13,7 εκατομμύρια ευρώ τα οποία μετέφερε σε ίδρυμα που φέρει το όνομα της συζύγου του. Από το 2013 ζούσε στην Ελλάδα.

Ο Κωνσταντίνος Γλυξμπουργκ ήταν ο τελευταίος εκπρόσωπος ενός ξενόφερτου και αναχρονιστικού θεσμού που άφησε αρνητικό αποτύπωμα στην Ελληνική Ιστορία. Ενός θεσμού που αποτέλεσε το «λάβαρο της κοινωνικής και ταξικής διαμάχης». Όπως και οι προκάτοχοί του συστηματικά περιφρόνησε και παραβίασε το Σύνταγμα και στήριξε αντιδημοκρατικές εκτροπές. Και για αυτό κρίθηκε και κρίνεται.