Συζητήθηκε χθες, στην τακτική συνεδρίαση του Περιφερειακού συμβουλίου Στερεάς Ελλάδας το νέο πρόγραμμα ΕΣΠΑ ΄΄Στερεά Ελλάδα 2021-2027΄΄ καθώς και η πορεία υλοποίησης του Επιχειρησιακού προγράμματος ΄΄Στερεά Ελλάδα 2014-2020΄΄
Οι συνολικοί πόροι που έχουν κατανεμηθεί στο νέο πρόγραμμα, ανέρχονται σε 426.065.902,00€, 315.684.496. € (το 74,1% του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος) αποτελούν τη συμμετοχή του Ευρωπαικού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και τα 110.381.406 € (25,9% του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος) συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαικό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)
Το Περιφερειακό Συμβούλιο αποτελεί το όργανο που θα πρέπει να έχει ουσιαστικό και αποφασιστικό ρόλο τόσο στον προγραμματισμό όσο και στην υλοποίηση του ΕΣΠΑ.
Για το νέο ΕΣΠΑ, δεν υπήρξε ο απαραίτητος κοινωνικός διάλογος. Σχεδιάστηκε δε και εγκρίθηκε με συνοπτικές διαδικασίες, όπως τις καθόρισε η Κυβέρνηση μέσα από τις σχετικές εγκυκλίους κατάρτισης.
Η Κυβέρνηση της Ν.Δ. εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο την Πανδημία και τη χρησιμοποίησε ως πρόσχημα καταρτίζοντας και εγκρίνοντας το νέο ΕΣΠΑ με συνοπτικές διαδικασίες.
Αυτό που παρατηρεί κάποιος είναι ότι το νέο ΕΣΠΑ, όπως και το σημερινό, ενισχύουν το ρόλο των κεντρικών Υπουργείων και οι Περιφέρειες παραμένουν φτωχοί συγγενείς.
Τα Περιφερειακά προγράμματα εξυπηρετούν τις ανάγκες των Υπουργείων με κεντρική διαχείριση και λήψη αποφάσεων.
Σε ότι αφορά τη Περιφερειά μας ,θα ήταν πιο χρήσιμη μια ουσιαστική συζήτηση διαμόρφωσης πολιτικών πριν την συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης των προγραμμάτων, που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες στην Αράχωβα, και όχι μια ενημέρωση διαδικαστικού χαρακτήρα όπως αυτή που έλαβε χώρα στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου.
Αποτελεί θετικό γεγονός η αύξηση των πόρων από τα 193 εκ. € για τη τρέχουσα περίοδο, σε 426 εκ. € στην επόμενη. Βέβαια, η αύξηση των πόρων οφείλεται εν πολλοίς, στη μετάβαση της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας από τις ανεπτυγμένες στις μεσαίες περιφέρειες οι οποίες έχουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Εκτός αυτού, θα πρέπει να δει κανείς στο τι αφορούν αυτοί οι πόροι και πόσα βάρη θα χρεωθούν από το παρελθόν.
Σε κάθε περίπτωση θα ήταν χρήσιμη πριν την έναρξη του νέου ΕΣΠΑ μια ενημέρωση για τα αποτελέσματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 , σε σχέση με το τι είχαμε προγραμματίσει αρχικά και με το τι παραδίδουμε στο τέλος. Ως Περιφερειακοί σύμβουλοι πρέπει να γνωρίζουμε την πορεία υλοποίησης του ΕΣΠΑ που τελειώνει έχοντας μια πλήρη εικόνα της κατάστασης. Διανύουμε το τέταρτο έτος της αυτοδιοικητικής περιόδου και μόνο μια φορά είχαμε ενημέρωση από τη διαχειριστική αρχή για την πορεία του τρέχοντος προγράμματος.
Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στις εισηγήσεις της διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειάς μας αξιοσημείωτο είναι ότι η ενεργοποίηση (έκδοση προσκλήσεων) του ΕΠ Στερεάς Ελλάδας 2014-2020 φθάνει σήμερα σε ένα ποσοστό της τάξης του 140,23%, ήτοι 270,97 εκατ. €.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ήδη υπάρχει υπερδέσμευση 40%, με αυτά τα στοιχεία τουλάχιστον 40 εκ. € από το τρέχον πρόγραμμα δεσμεύουν το νέο.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που οφείλουμε να επισημάνουμε είναι ότι η Κυβέρνηση έχει δικαίωμα να αφαιρεί και να προσθέτει πόρους της Περιφέρειας χωρίς να ερωτάται η ίδια η Περιφέρεια.
Επίσης τη στιγμή που η Περιφέρεια μας έχει ανάγκη σε κατασκευές οδικών αξόνων μόλις το 7% του προγράμματος ~ 30ΕΚ. € χρηματοδοτεί, οδικά έργα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατασκευή του δρόμου Λαμία – Καρπενήσι ο οποίος ΄΄έχει γίνει γεφύρι της Άρτας΄΄.
Πέραν βέβαια των τυπικών ενημερώσεων θα πρέπει το Περιφερειακό συμβούλιο να έχει ενημέρωση και για το ΕΣΠΑ των Υπουργείων . Καλές οι ανακοινώσεις, αλλά το Υπουργείο Περιβάλλοντος δεν πρέπει να δώσει εξηγήσεις για ποιο λόγο, αν και έχει βγάλει πρόσκληση εδώ και δύο χρόνια, δεν χρηματοδοτεί τις προτάσεις κατασκευής των δύο έργων για τις Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε Λαμία και Χαλκίδα; Έργα προϋπολογισμού 100 εκ. €. Ποσά που τα χάνει η Περιφέρεια και επιπλέον δημιουργεί μια εκρηκτική κατάσταση στη διαχείριση απορριμμάτων.
Είναι ανάγκη επίσης να απαντηθεί το εξής: Τι έργα παραδίδουμε με το πέρας του τρέχοντος προγράμματος 2014-2020; Δεν υπάρχει άλλο μεγάλο έργο εκτός του νοσοκομείου Χαλκίδας, το οποίο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ 2006-2013 με προυπολογισμό 23 εκ. ευρώ. Ξεκίνησε δε η κατασκευή του , επί θητείας Περγαντά το 2012. Δεν ισχυρίζομαι ότι τέτοιου μεγέθους έργα μπορεί να αποπερατωθούν εντός μιας αυτοδιοικητικής περιόδου, αλλά δεν υπάρχει άλλο μεγάλο έργο που να παραδίδεται σε χρήση κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.
Τέλος, να επισημάνω ότι το μείζον ερώτημα είναι αν μπορεί το νέο ΕΣΠΑ να συμβάλει στην αντιμετώπιση κρίσιμων θεμάτων της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας όπως το δημογραφικό, τα ενεργειακά δίκτυα, η νέα γενιά και οι ανάγκες της, η ανεργία.
Νομίζω πως όχι.
Νίκος Μπέτσιος
Περιφερειακός σύμβουλος
