Φθιώτιδα: H γέφυρα της Παπαδιάς εντυπωσίασε το κοινό της ΕΡΤ – Βαριά σαν σίδερο η ιστορία και θρύλοι της – ΒΙΝΤΕΟ

Η ξεχασμένη γέφυρα της Παπαδιάς…

-Advertisement-

Το τρένο δεν σφυρίζει πια στις παλιές γραμμές του τρένου, όμως η γοητεία της ξεχασμένης γέφυρας παραμένει αναλλοίωτη. Επιβλητική και μελαγχολική προκαλεί τη νοσταλγία μας για μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια.

Το αφιέρωμα του LamiaNow στην εντυπωσιακή γέφυρα και το περιβάλλον που την φιλοξενεί, ταξίδεψε σήμερα στο Πανελλήνιο αλλά και τους απανταχού Έλληνες μέσα από την εκπομπή της ΕΤ3 Περίμετρος, με την Κατερίνα Ρενιέρη και τον Νίκο Πιτσιακίδη.

Θυμηθείτε το ρεπορτάζ του LamiaNow

Προορισμός γέφυρα Παπαδιάς

Η ιδανική πρόσβαση είναι σίγουρα με πεζοπορία στο περιβόητο Μονοπάτι των Σιδηροδρομικών, που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, την εποχή που κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή Κάτω Τιθορέας – Λιανοκλαδίου και συγκεκριμένα το τμήμα μεταξύ των σταθμών Ασωπού και Τραχίνας. Το μονοπάτι χαράχτηκε για την μεταφορά των υλικών και των εργατών που γίνονταν με ζώα παράλληλα με την σιδηροδρομική γραμμή.

Επιμέλεια: Λίλιαν Χαχοπούλου
Φωτό-Βίντεο: Πάνος Κατσώνης 

Στη διαδρομή συναντά κανείς τον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό Ασωπού και συνεχίζει προς το φαράγγι του Ασωπού που οδηγεί τα νερά της Ανατολικής Οίτης στον Σπερχειό ποταμό. Ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς που έχει συνθέσει η φύση με κομμάτια από βλάστηση, νερά και πολύχρωμα πετρώματα.  Στην έξοδο, στις παρυφές της Οίτης και του Καλλιδρόμου, βρισκόταν η αρχαία Ηράκλεια (Τραχίνα), μια από τις πέντε πόλεις του Βασιλείου του Αχιλλέα.

Το χωριό Σκαμνός

Για τις ανάγκες του ρεπορτάζ όμως επιλέξαμε το οδικό δίκτυο ακολουθώντας τη διαδρομή από τη Λαμία προς τον Μπράλο και εν συνεχεία στον Σκαμνό. Ο Σκαμνός είναι ένα μικρό χωριουδάκι σε υψόμετρο 700 μ., στο δρόμο για το χωριό  Παύλιανη. Από τον Σκαμνό ατενίζει κανείς από το Βορρά προς το Νότο την Οροσειρά της Οίτης, την Γκιώνα και τον Παρνασσό. Όμορφες ξύλινες ταμπέλες μας καθοδηγούν μέσα στο χωριό για τον αγροτικό δρόμο που κατεβαίνει ως τη γραμμή. Συναντάμε ένα μικρό παρκάκι με τρεχούμενο νερό και ένα γραφικό ξωκλήσι. Αφήνουμε το αυτοκίνητο και κατηφορίζουμε με τα πόδια απολαμβάνοντας τη φύση.

Έτσι κι αλλιώς το φθινόπωρο είναι μαγικό. Η μαγεία του όμως απογειώνεται όταν η διαδρομή είναι γεμάτη δέντρα, χρώματα και αρώματα θυμαριού και ρίγανης.

Μετά από αρκετό περπάτημα η θέα της γέφυρας καθηλώνει το βλέμμα…

Ένας αιώνας ιστορία…

Η γραμμή όπως αναφέρει το athenstransport.com, σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1880 και η υλοποίηση του έργου ξεκίνησε το 1889 επί πρωθυπουργίας Χαρίλαου Τρικούπη. Αν και αρχικά είχε σχεδιαστεί μία πεδινή όδευση της γραμμής ώστε να αποφευχθούν οι ορεινοί όγκοι του Καλλίδρομου και τη Οίτης τελικά επιλέχθηκε η πιο δύσκολη κατασκευαστικά ορεινή όδευση για λόγους εθνικής άμυνας καθώς έτσι οι αμαξοστοιχίες θα ήταν εκτός βεληνεκούς των πυροβόλων των πολεμικών πλοίων.

Μετά από διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό, την εργολαβία ανέλαβε η αγγλική εταιρεία των Eckersley, Godfrey και Liddelow. Τα έργα ξεκίνησαν το 1890 και σε αυτά εργάστηκαν εργολάβοι και εργάτες πολλών εθνικοτήτων (Άγγλοι, Γάλλοι, Πολωνοί, Ιταλοί, Μαυροβούνιοι και Πέρσες). Το πρώτο τμήμα που κατασκευάστηκε ήταν η σημερινή προαστιακή γραμμή της Στυλίδας (Αγία Μαρίνα – Λαμία). Το τμήμα αυτό ήταν απαραίτητο προκειμένου να γίνει η μεταφορά υλικών τα οποία ξεφόρτωναν ατμόπλοια στην Αγία Μαρίνα.

Το 1893 όμως ξεκίνησαν τα οικονομικά προβλήματα της εταιρείας. Η έλλειψη κεφαλαίων κίνησης σε συνδυασμό με την επερχόμενη χρεωκοπία της Ελλάδας οδήγησαν στην διακοπή των έργων. Το Μάρτιο του 1893 η αγγλική εταιρεία κηρύχθηκε έκπτωτη και ακολούθησε η κατάσχεση της περιουσίας της. Ένα χρόνο αργότερα ο Τρικούπης παραιτήθηκε και όλα τα έργα εγκαταλείφθηκαν.

Το 1900 η κυβέρνηση υπέγραψε με τη Γαλλική εταιρεία Batignolles για τη συνέχιση των έργων. Η καταγραφή της κατάστασης των έργων έδειξε πως το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και του χρήματος θα απορροφούσε το ορεινό τμήμα από τον Μπράλο ως την κοιλάδα του Σπερχειού. Ένα τμήμα που περιλαμβάνει αλλεπάλληλες μικρότερες και μεγαλύτερες γέφυρες και σήραγγες, μεταξύ των οποίων και η πετρόκτιστη γέφυρα του Γοργοποτάμου μήκους 210 μετρων, η κατασκευή της οποίας πέρασε από 40 κύματα. Το 1903 το υπουργείο Εσωτερικών διέταξε η γέφυρα να ξαναχτιστεί από την αρχή λόγω πλημμελούς κατασκευής ενώ ένα χρόνο αργότερα ένα εργατικό ατύχημα είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθεί μία γυναίκα ενώ πολλοί εργάτες τραυματίστηκαν. Το 1906 κατά τη διάρκεια δοκιμών αντοχής διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν ελλείψεις με αποτέλεσμα να χρειαστούν επιπλέον παρεμβάσεις.

Τελικά, όλα τα έργα ολοκληρώθηκαν ως το 1908 και στις 24 Αυγούστου το πρώτο τρένο έκανε το δρομολόγιο Αθήνα – Λάρισα σε 12 ώρες και 45 λεπτά

Η γέφυρα της Παπαδιάς, έχει ανατιναχθεί και γκρεμισθεί δύο φορές: Μία από τους Άγγλους, κατά την αποχώρηση τους το 1941 και μία από τους Γερμανούς, κατά την αποχώρηση τους από την Ελλάδα το 1944.

Η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας επιχείρησε να ξεκινήσει την αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου, ο Εμφύλιος Πόλεμος όμως καθυστέρησε όλα τα έργα. Τελικά, τα έργα ολοκληρώθηκαν σταδιακά και ως το τέλος του 1949 η κυκλοφορία της γραμμής Αθήνας – Θεσσαλονίκης είχε αποκατασταθεί. Το 1983 ξεκίνησε και η λειτουργία της τηλεδιοίκησης στη μονή γραμμή μεταξύ Τιθορέας – Δομοκού.

Με την κατασκευή του νέου σιδηροδρομικού δικτύου το τρένο δεν τη διασχίζει πια. Αν και  κατά καιρούς έχουν ακουστεί υπουργικές υποσχέσεις ότι θα αξιοποιηθεί ως τουριστική γραμμή τίποτα προς το παρόν δεν οδηγεί σε πράξεις….

Μα ποια ήταν η τελικά η παπαδιά…της γέφυρας;

Αφού γνωρίσαμε για τα καλά τη γέφυρα της παπαδιάς, έμενε να απαντηθεί και το ερώτημα ποια ήταν εν τέλει η παπαδιά της γέφυρας. Και κάπως έτσι ανακαλύψαμε δύο ιστορίες που διασώθηκαν μέχρι σήμερα μέσα από διηγήσεις των παλαιότερων. Ιστορίες σαν σίριαλ!

Κατά ένα παλαιό δημοσίευμα στο περιοδικό Φθιωτικός Λόγος η παπαδιά ήταν παραδόπιστη και ηθική αυτουργός ενός εγκλήματος με θύμα το ίδιο της το αίμα. Στην δεύτερη ιστορία η “παπαδιά” είναι μια τσαπερδόνα βοσκοπούλα που βρήκε φρικτό θάνατο από τα χέρια του παππά.

Η παραδόπιστη παπαδιά

«Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτή την εκδοχή, σε γειτονικό προς τη γέφυρα χωριό που η παράδοση δεν το κατονομάζει, ζούσαν κάποτε ένας παπάς με  την παπαδιά του και τον μονάκριβο γιο τους (ανώνυμους τους θέλει κι αυτούς η παράδοση). Φτωχικά ζούσε όλο το χωριό και μόνον ο παπάς με τα ευχολόγια και τα σαρανταλείτουργα, τους γάμους, τα βαφτίσια και τ’ άλλα μυστήρια, τα βόλευε καλύτερα και ξεχώριζε από τους άλλους χωριανούς στα έχοντα. Αλλά ήταν παραδόπιστος.

Ο γιος του, παραδόπιστος επίσης σαν τον πατέρα του, στα 18 του χρόνια ξενιτεύτηκε για να πλουτίσει. Έφυγε στην Αμερική. Κι εκεί γρήγορα απέκτησε πολλά χρήματα, αλλά όπως όχι σπάνια συμβαίνει με τα παιδιά που εκπατρίζονται, ξέχασε και γονείς και συγγενείς! Ούτε ένα τσακιστό δολάριο έστειλε ποτέ στους γονείς του, ούτε καν ένα γράμμα για να μάθουν αν ζει πήραν ποτέ οι δικοί του. Πέρασαν 30 ολόκληρα χρόνια από τότε που έφυγε και καμιά είδηση δεν δόθηκε έστω και από τρίτους για τον Έλληνα μετανάστη. Έτσι, λοιπόν, όλοι οι χωριανοί, αλλά και οι γονείς του τον θεω­ρούσαν χαμένο και μάλλον πεθαμένο!
Κάποια μέρα πέρασε από το χωριό ένας ξένος. Μικρασιάτης Ελληνοαμερικανός, έλεγε πως ήταν. Ήταν περαστικός από το χωριό. Η παραποιη­μένη προφορά του και το ασυνήθιστο στον τόπο μας ντύσιμο του, επιβε­βαίωναν την ξενόφερτη προέλευση του.

Ήταν απόγευμα και ως το βράδυ κουβέντιαζε με τους χωρικούς στο καφενείο για τη ζωή και τις ασχολίες τους στο χωριό. Σαν νύχτωσε για τα καλά και οι κάτοικοι άρχισαν να αποσύρονται ένας-ένας για τα σπίτια τους, κά­ποιος τον προσκάλεσε να μείνει το βράδυ σπίτι του, να τον φιλοξενήσει. Εκείνος τον ευχαρίστησε αλλά δεν δέχθηκε. Ήθελε -είπε- να μείνει στου παπά το σπίτι. Έτσι μ’ ένα παιδί ο χωρικός τον έστειλε στο σπίτι του παπά. Πρόθυμα ο παπάς και η παπαδιά δέχθηκαν να φιλοξενήσουν τον «ξένο» μια και η όλη παρουσία του έδειχνε πως δεν ήταν τυχαίο πρόσωπο.

Ο «ξένος» ούτε και σ’ αυτούς φανέρωσε την πραγματική του ταυτότητα, εκείνη τη βραδιά. Το άφησε για την επομένη μέρα. Ήθελε φαίνεται να τους κάνει έκπληξη. Είπε τα ίδια που είχε πει στο καφενείο. Είναι Μικρασιάτης, έρχεται από την Αμερική, είναι περαστικός από το χωριό.

Σαν ακούσανε εκείνοι πως έρχεται από την Αμερική, του διηγηθήκανε την ιστορία του γιου των και τον ρώτησαν μήπως έτυχε να τον γνωρίζει ή αν άκουσε κάτι γι αυτόν. Ο «ξένος» είπε ότι ούτε είδε, ούτε άκουσε οτιδήποτε γι’ αυτόν.

Σαν έφτασε η ώρα να κοιμηθούνε, η παπαδιά οδήγησε τον «ξένο» στο δωμάτιο που ήταν το κρεβάτι του. Τον καληνύχτισε και σαν του έκλεισε την πόρτα τον παρακολούθησε από την κλειδαρότρυπα. Ο «ξένος» ξεντύθηκε, δίπλωσε το παντελόνι του και το έβαλε σε μία καρέκλα δίπλα στο κρεβάτι και στην ίδια καρέκλα έβαλε το σακάκι του. Έβγαλε ύστερα από το σακάκι το πορτοφόλι του, το έβαλε κάτω από το μαξιλάρι του και έπεσε στο κρεβά­τι του να κοιμηθεί.

Η πονηρή παπαδιά που είδε τον ξένο ότι έβαλε το πορτοφόλι του κάτω από το μαξιλάρι του, πάει και το λέει στον παπά:

-Το και το, παπά μου, τσουπωτό ήταν το πορτοφόλι του! Πολλά δολάρια έχει! Τι λες, δεν τον σκοτώνουμε να του πάρουμε τα χρήματα:

-Τι λες, παπαδιά; Επιτρέπεται εγώ, παπάς άνθρωπος, να κάνω τέτοιο έγκλημα; Τι θα πει ο Θεός;

-Πού θα το μάθει ο Θεός παπά μου; Σου είπε ποτέ τίποτα για το λάδι και τα λεπτά που τόσα χρόνια τώρα παίρνεις από την εκκλησία; Όχι βέβαια! Μην αφήνουμε την τύχη να μας φύγει μέσα από τα χέρια μας. Τον σκοτώ­νουμε, νύχτα είναι, εξαφανίζουμε το πτώμα και λέμε αύριο στους χωριανούς πως έφυγε νύχτα από το σπίτι μας! Πες παπά το ναι, εσύ και τ’ άλλα άφησε τα σε μένα, επέμεινε η παπαδιά. Πες, πες η παπαδιά, παραδόπιστος ο πα­πάς, κλονίστηκε και δέχθηκε!

Έτσι, λίγες ώρες μετά τα μεσάνυχτα και πριν ξημερώσει, παπάς και πα­παδιά σκοτώνουν τον «ξένο» στον ύπνο του και ρίχνουν το πτώμα σ’ ένα κάρκανο.

Όταν γυρίσανε στο σπίτι, τρέξανε στο μαξιλάρι, πήρανε το πορτοφόλι, τ’ άνοιξαν και πήραν μερικές δέσμες δολάρια! Πόσα ήταν, δεν μας το λέει πάλι η παράδοση. Ίσως δεν προφθάσανε να τα μετρήσουν, γιατί τους ήρθε αστροπελέκι στο κεφάλι τους! Μία ταυτότητα του «ξένου» που βρήκανε μέσα στο πορτοφόλι του, έδειχνε πως ο «ξένος» δεν ήταν… ξένος, αλλά… ο ίδιος ο γιος τους! Το παιδί τους που γύριζε στους γονείς του! Κι η μοίρα τους τιμώρησε με το σκληρότερο τρόπο.

Δεν ξέρουμε τι έγινε ύστερα από αυτά ο παπάς και αν ξαναλειτούργησε για τους πιστούς του. Η παπαδιά όμως που συνέλαβε αυτό το σατανικό σχέ­διο και το εκτέλεσε μαζί με τον παπά της, κι έγινε άθελα της φόνισσα το παιδιού της πήγε σ’ εκείνη τη χαράδρα, που στήθηκε αργότερα η σιδηρο­δρομική γέφυρα κι έπεσε και σκοτώθηκε. Κι από τότε η γέφυρα που χτίστηκε αργότερα πήρε τ’ όνομα της! Γέφυρα της Παπαδιάς».

Ο διαβολοπαπάς και η βοσκοπούλα που αμάρτησε….

Ήτανε λένε άλλοτε πάνω στο χωριό, μισή ώρα δρόμο με τα πόδια απ’ τη γέφυρα στη δημοσιά που πάει οδικός από τον Μπράλο στη Λαμία ένας νεαρός ιερέας βίαιος κι αυστηρός.

Μισούσε αυτούς που είχαν ξεφύγει απ΄το δρόμο του Θεού. Πρώτα αυστηρός στον ίδιο του τον εαυτό, ήταν αμείλικτος για θέματα θρησκείας μ΄ όλους τους  παραβάτες τους πιστούς. Μα προπαντός αυτό που τον αηδίαζε και τον εξόργιζε ήτανε ένα πράγμα, ο έρωτας. Τον καταλάμβανε ανεξέλεγκτη οργή μπροστά στο βρομερό όπως έλεγε σμίξιμο των ρυπαρών, μες τα χωράφια κάτω από τα σκοίνα ,η πάνω στ’ άχυρα σε κάποιο στάβλο για τα ζώα του χωριού. Ήτανε κτήνη έλεγε ετούτοι οι άνθρωποι και τους μισούσε για την βρομερή τους την ψυχή. Ακόμα και τα καλαμπούρια των γερόντων που μίλαγαν στον καφενέ για τέτοιες απολαύσεις, τα’ άκουγε με αηδία και περιφρόνηση.

Ίσως κάποιες ορέξεις ανικανοποίητες να τον δυνάστευαν, κάποιες κρυφές επιθυμίες του κορμιού του, που τις κρατούσε δέσμιες, ο πουριτανισμός του σχήματος του τόπου και της εποχής. Σε κάθε τι που είχε σχέση με τη σάρκα τον διαβόλευε, γίνονταν εξοφρενών, κι έσπερνε απειλές και τρομερούς υπαινιγμούς, την Κυριακή στα πύρινα κηρύγματά του, που έκαναν τις κοπελιές να κοκκινίζουν κι όλους τους  νέους να κοιτάζουν σαν χαμένοι τον παπά.

΄΄ Δεν παίζει ο παπάς με τέτοια πράγματα΄΄ λέγαν οι χωριανοί καθώς γυρίζανε στα σπίτια τους σαν σχόλαγε την Κυριακή η λειτουργία.