Τρεις περίπου μήνες μετά τον εορτασμό του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης, Αγίου Δημητρίου, ο οποίος αποτελεί σημείο αναφοράς στον δημόσιο διάλογο για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα, η Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης παίρνει θέση και με ανακοίνωσή της απαντά σε όσα το προηγούμενο διάστημα τής καταλογίστηκαν για τον συνωστισμό στην εκκλησία εκείνες τις ημέρες και τη ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων στην πόλη.
Η Ιερά Μητρόπολη περιγράφει αναλυτικά τα όσα διαδραματίστηκαν την 26η Οκτωβρίου και ουσιαστικά επιρρίπτει ευθύνες για τη διαχείριση στις αστυνομικές αρχές, σημειώνοντας ότι «έπειτα από απόφαση ανωτάτων αξιωματικών της ΕΛΑΣ, δεν τηρήθηκαν δυστυχώς όσα είχαν συμφωνηθεί μεταξὺ τῶν ἐκπροσώπων της Αστυνομίας και της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης».
«Γίναμε μάρτυρες εξωφρεενικών καταστάσεων, γευθήκαμε τοὺς πικροὺς καρποὺς της συκοφαντίας. Και όλα αυτὰ κατέτειναν σὲ μία καὶ μοναδικὴ ἐπωδό: «Ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου φταίει γιὰ τὴν ἐξάπλωση τῆς πανδημίας στὴν Θεσσαλονίκη καὶ τὶς ἐκατόμβες τῶν νεκρῶν στὴν πόλη!»» αναφέρεται στην ανακοίνωση.
«Γιὰ ἑκατὸ σχεδὸν ἡμέρες σιωπήσαμε, ὄχι φοβούμενοι ὴ ὡς ἔνοχοι, ἀλλὰ προσπαθῶντας νὰ μὴν ὀξύνουμε τὶς ἀντιπαραθέσεις.
Ὅμως, κατόπιν καὶ τῶν γεγονότων ποὺ διαδραματίσθηκαν στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, κατὰ τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων (6 Ἰανουαρίου 2021), θεωροῦμε πλέον, ὅτι ἡ σιωπὴ μᾶλλον «οὐκ ὠφελεῖ» καὶ πὼς ἦρθε ἡ ὥρα νὰ ποῦμε, εἰ κακῶς ἐπράξαμεν, μαρτυρήσατε περὶ τοῦ κακοῦ εἰ δε μὴ, τὶ ἡμᾶς «δέρετε»; Θεωρήθηκε ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ὡς ὑπεύθυνη γιὰ τὴν ἐξάπλωση τῆς ἀσθένειας στὴν πόλη μας. Μὲ ποιὰ στοιχεῖα ὅμως; Καὶ ποιὲς ἀποδείξεις; Ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ, λοιπόν, νὰ καταθέσουμε ὡς Ἱερὸς Ναὸς ἁγίου Δημητρίου, μὲ τὴν εὐχὴ καὶ εὐλογία τοῦ Ποιμενάρχου μας, Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ἀνθίμου, τὰ ἀληθινὰ καὶ πραγματικὰ γεγονότα ποὺ ζήσαμε τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες πρὸς κάθε καλόπιστο και ἀντικειμενικὸ ἀναγνώστη», σημειώνεται.
Η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης αφήνει αιχμές και κατά των δημοσιογράφων, κάνοντας λόγο για «μετάδοση πλάνων εντέχνως αποτυπωμένα, από βολική οπτική γωνία, ώστε να φαίνεται κάποια μεγάλη συγκέντρωση κόσμου». Κατηγορεί, επίσης, τα ΜΜΕ για δημιουργία ψευδών εντυπώσεων, κατασκευασμένα παραπειστικά «γεγονότα» και για εξωφρενικές καταστάσεις. «Για εκατό σχεδόν ημέρες σιωπήσαμε, όχι φοβούμενοι ή ως ένοχοι, αλλά προσπαθώντας να μην οξύνουμε τις αντιπαραθέσεις», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά.
Διαβάστε αναλυτικά την ανακοίνωση της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης:
Συμπληρώθηκαν πρὶν λίγες ἡμέρες, τρεὶς μῆνες ἀπὸ τὴν 26η Ὀκτωβρίου 2020, ἀπὸ τὴν ἑορτὴ τοῦ Πολιούχου τῆς Θεσσαλονίκης, Μεγαλομάρτυρος καὶ Μυροβλύτου, ἁγίου Δημητρίου, ποὺ ἑορτάστηκε ἐντελῶς διαφορετικὰ σὲ σχέση μὲ ὅσα ἡ πόλη μας γνωρίζει.
Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἡ τιμὴ τῶν ἁγίων εἶναι πάντα μία ἐμπειρία ζωῆς καὶ πνευματικὴ πανδαισία, ὅμως οἱ καινοφανεῖς συνθῆκες ποὺ ἡ πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ ἐπέφερε στὴν συνολικὴ κοινωνικὴ πραγματικότητα, δὲν μᾶς ἐπέτρεψαν νὰ τιμήσουμε τὸν Ἅγιό μας ὅπως θὰ ἐπιθυμούσαμε καὶ «ὡς ἕθος αἰώνων ἐστι» καὶ μὲ λαμπρές ἐκδηλώσεις νὰ ἐκφράσουμε τὴν εὐχαριστία καὶ εὐγνωμοσύνη μας γιὰ τὶς εὐεργεσίες του.
Μὲ μεγάλη ἔκπληξη καὶ λύπη ὅμως, παρακολουθήσαμε ἀπὸ τὴν ἴδια ἡμέρα νὰ δημιουργοῦνται ἐντέχνως ψευδεῖς ἐντυπώσεις, νὰ κατασκευάζονται παραπειστικὰ «γεγονότα», νὰ διασπείρονται ὑποκειμενικὲς γνῶμες ὡς «βεβαιότητες», νὰ παρουσιάζονται ἀναλήθειες ὡς πραγματικότητα. Γίναμε μάρτυρες ἐξωφρενικῶν καταστάσεων, γευθήκαμε τοὺς πικροὺς καρποὺς τῆς συκοφαντίας. Καὶ ὅλα αὐτὰ κατέτειναν σὲ μία καὶ μοναδικὴ ἐπωδό: «Ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου φταίει γιὰ τὴν ἐξάπλωση τῆς πανδημίας στὴν Θεσσαλονίκη καὶ τὶς ἐκατόμβες τῶν νεκρῶν στὴν πόλη!».
Γιὰ ἑκατὸ σχεδὸν ἡμέρες σιωπήσαμε, ὄχι φοβούμενοι ὴ ὡς ἔνοχοι, ἀλλὰ προσπαθῶντας νὰ μὴν ὀξύνουμε τὶς ἀντιπαραθέσεις.
Ὅμως, κατόπιν καὶ τῶν γεγονότων ποὺ διαδραματίσθηκαν στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, κατὰ τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων (6 Ἰανουαρίου 2021), θεωροῦμε πλέον, ὅτι ἡ σιωπὴ μᾶλλον «οὐκ ὠφελεῖ» καὶ πὼς ἦρθε ἡ ὥρα νὰ ποῦμε, εἰ κακῶς ἐπράξαμεν, μαρτυρήσατε περὶ τοῦ κακοῦ εἰ δε μὴ, τὶ ἡμᾶς «δέρετε»;
Θεωρήθηκε ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ὡς ὑπεύθυνη γιὰ τὴν ἐξάπλωση τῆς ἀσθένειας στὴν πόλη μας. Μὲ ποιὰ στοιχεῖα ὅμως; Καὶ ποιὲς ἀποδείξεις; Ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ, λοιπόν, νὰ καταθέσουμε ὡς Ἱερὸς Ναὸς ἁγίου Δημητρίου, μὲ τὴν εὐχὴ καὶ εὐλογία τοῦ Ποιμενάρχου μας, Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ἀνθίμου, τὰ ἀληθινὰ καὶ πραγματικὰ γεγονότα ποὺ ζήσαμε τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες πρὸς κάθε καλόπιστο και ἀντικειμενικὸ ἀναγνώστη.
Πρῶτα ὅμως, θὰ ἀποπειραθοῦμε νὰ σκιαγραφήσουμε τὸ κλῖμα ποὺ ἐπικρατοῦσε στὴν πόλη τὶς ἡμέρες πρὶν τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου μας.
Στὶς ἀρχὲς Ὀκτωβρίου, ἡ Θεσσαλονίκη θεωρεῖται μία COVID-free πόληi, μὲ τοὺς φοιτητὲς νὰ ἐπιστρέφουν καὶ νὰ χαίρονται τὴν ἐπανασύνδεσή τους διοργανώνοντας πάρτυ στὸ Campus τοῦ Πανεπιστημίουii καὶ ὄχι μόνο.
Τὰ σχολεῖα λειτουργοῦν ἤδη, μὲ τὴν ἀνησυχία γιὰ τὸν συγχρωτισμὸ δεκάδων ἀτόμων σὲ κλειστὲς καὶ στενὲς αἴθουσες, ἀλλὰ καὶ στοὺς αὔλειους χῶρους, νὰ εἶναι ἔντονηiii.
Σὲ συγκεκριμένα σημεῖα τῆς πόλης συγκεντρώνεται (4/10) πλῆθος κόσμουiv, μὲ τὴν ἐπέμβαση τῆς ἀστυνομίας νὰ πραγματοποιεῖται ἀκόμη καὶ μετὰ ἀπὸ δεκαεπτὰ (17) ὁλόκληρες ἡμέρες (21/10)v, ἀποδεικνύοντας ὁτι τὸ πρόβλημα εἶναι συνεχὲς καὶ καθημερινὸ, ἕνα ζήτημα ποὺ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα ἔντονες τὶς ἀντιδράσεις τῶν πολιτῶν, ἐκφραζόμενες μάλιστα καὶ μὲ συγκεντρώσεις διαμαρτυρίαςvi καὶ φαίνεται νὰ ἐπιλύεται δύο ἡμέρες πρὶν τὴν πανήγυρη τοῦ Πολιούχου μας (23/10)vii, ὅταν ὅμως –σύμφωνα μὲ τὸ συγκεκριμένο ρεπορτὰζ- ὑπάρχει ΗΔΗ «ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων στην πόλη».
Βεβαίως, εἶναι γνωστὴ ἡ κατάσταση ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν ἀστικὴ συγκοινωνία τῆς Θεσσαλονίκηςviii, ἕνα πρόβλημα γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ ὁποίου κατατίθενται καὶ ἰδιαίτερα ρηξικέλευθες προτάσεις, ποὺ ταυτόχρονα καταδεικνύουν καὶ τὸ μέγεθός του.
Τὰ σοῦπερ μάρκετ, ἡ ἐστίαση καὶ τὸ λιανεμπόριο λειτουργοῦν κανονικὰ καὶ ὅλοι στὴν πόλη γνωρίζουν καλά, ἐὰν καὶ κατὰ πόσο τηροῦνταν τὰ μέτρα ὑγειονομικῆς προφύλαξης (ἀριθμὸς πελατῶν, ἀποστάσεις πελατῶν ἀλλὰ καὶ τραπεζοκαθισμάτων, χρήση μάσκας), τὴν ἴδια στιγμὴ ποὺ πραγματοποιοῦνται συναυλίεςx καὶ παραστάσειςxi, ἀλλὰ καὶ διάφορες συγκεντρώσεις, πολιτικέςxii, ὀπαδικὲςxiii, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ποὺ λαμβάνουν χώρα εἴτε στὰ πλαίσια τοῦ εὐεργετικοῦ γιὰ κάποιους Νόμου 4703/2020xiv, εἴτε καὶ ἐκτὸς νομοθετικοῦ πλαισίου καὶ δίνουν στὴν πόλη ἐντύπωση «κανονικότητας». Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι μόνο τὸ σαββατοκύριακο 24 & 25 Ὀκτωβρίου πραγματοποιήθηκαν πέντε (5) πορεῖες-συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.
Ὁ κόσμος συνωστίζεται καθημερινὰ ἔξω ἀπὸ τράπεζες καὶ ταχυδρομεῖα ἀπὸ νωρὶς τὸ πρωὶ, μὲ τοὺς πολίτες νὰ διαμαρτύρονται σὲ social media καὶ τοπικὰ Μέσα Ἐνημέρωσηςxvi.
Τὰ πρωταθλήματα ποδοσφαίρου καὶ καλαθόσφαιρας ξεκινοῦν, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ὁ κορωνοϊὸς δημιουργεῖ προβλήματαxvii, ἐνῶ σὲ ὅλα τὰ παραπάνω μποροῦμε νὰ προσθέσουμε καὶ τὶς μετακινήσεις Θεσσαλονικέων σὲ ἄλλους Νομοὺς, εἴτε γιὰ διασκέδασηxviii, ἀναψυχήxix, ή ἀγροτικὲς ἐργασίες.
Γενικὰ, κλίμα χαλαρότητοςxx ἐπικρατεῖ ἀκόμη καὶ δύο ἑβδομάδες μετὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου καὶ ὅταν πλέον ἡ πόλη δοκιμάζεται έντοναxxi, μὲ τὴν συμπεριφορὰ τῶν πολιτῶν σὲ βάθος χρόνου, ἐπὶ παραδείγματι στὶς λαϊκὲς ἀγορὲς, νὰ δείχνει ὅτι μάλλον δὲν ἔχει γίνει ἀντιληπτὸ τὸ μέγεθος τοῦ προβλήματος.
Ὅλα ὅσα προαναφέρθηκαν, ἀποτυπώνουν κατὰ τὴν γνώμη μας ἐναργῶς τὶ συνέβαινε στὴν Θεσσαλονίκη μας, τὸν τελευταῖο μήνα πρὶν τὴν 26η Ὀκτωβρίου καὶ διαμόρφωσαν μία δυσάρεστη ἐπιδημιολογικὴ κατάσταση, ἀναγκάζοντας τὸν ἀξιότιμο Ὑφυπουργὸ Πολιτικῆς Προστασίας κ. Νικόλαο Χαρδαλιᾶ νὰ δηλώσει ἔπειτα ἀπὸ σύσκεψη ποὺ πραγματοποιήθηκε μὲ τὶς ἀρμόδιες ἀρχὲς στὸ κτίριο τῆς Περιφέρειας Κεντρικῆς Μακεδονίας στὶς 22/10 πὼς ΗΔΗ «είναι εξαιρετικά κρίσιμη η κατάσταση για τη Θεσσαλονίκη και για την Κεντρική Μακεδονία»xxiii, τὸν καθηγητὴ Γκίκα Μαγιορκίνη νὰ δηλώνει στὴν ἐνημέρωση τῶν διαπιστευμένων συντακτῶν τοῦ Ὑπουργείου Ὑγείας τῆς 23ης Ὀκτωβρίου 2020 πὼς «η Θεσσαλονίκη, το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο, παρουσίασε επιθετική αύξηση του επιδημιολογικού φορτίου»xxiv, γεγονὸς ποὺ ὁδήγησε ἀρχικὰ στὴν ἔνταξη τῆς Π.Ε. Θεσσαλονίκης στὸ ἐπιδημιολογικὸ ἐπίπεδο 3–αὐξημένης ἐπιτήρησης ἀπὸ τὸ Σάββατο 24 Ὀκτωβρίουxxv καὶ στὸ ἐπιδημιολογικὸ ἐπίπεδο 4-αὐξημένου κινδύνου [τρίτο επίπεδο των προληπτικών μέτρων (υψηλό)] ἀπὸ τὶς 30 Ὀκτωβρίου, τέσσερεις δηλαδὴ μόλις ἡμέρες ΜΕΤΑ τὴν ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, γιὰ νὰ φθάσουμε τελικὰ στὴν ἐπιβολὴ lockdown ἀπὸ τὴν Τρίτη 3 Νοεμβρίου.
Χαρακτηριστικό τῆς εἰκόνας ποὺ εἶχε ΗΔΗ δημιουργηθεῖ στὴν πόλη καὶ τῆς πορείας τῆς ἀσθένειας, ποὺ ΗΔΗ βρισκόταν σὲ φάση ἐκθετικῆς αὔξησης εἶναι ὅτι σύμφωνα μὲ δημοσίευμα τῆς 22ας Ὀκτωβρίουxxviii «Σοκάρει η αύξηση 500% στο ιικό φορτίο των λυμάτων της Θεσσαλονίκης», μὲ ἄλλο δημοσίευμα τῆς 24ης Ὀκτωβρίουxxix «ενδεικτική είναι η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη όπου πλέον εκεί διαμένει τουλάχιστον ένας στους πέντε φορείς του επικίνδυνου ιού, σε όλη την Ελλάδα. Το ποσοστό της συμπρωτεύουσας προ 20ημέρου είχε κατέλθει στο 3-5% αυτών όλης της Ελλάδας (το καλοκαίρι ήταν της τάξης του 17%). Κι από τότε υπάρχει ραγδαία άνοδος με το 51% των ενεργών κρουσμάτων στη συμπρωτεύουσα να είναι ηλικίας 18 έως 29 ετών, όπως επεσήμανε χθες στην συνέντευξη Τύπου ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας κ Νίκος Χαρδαλιάς», ἐνῶ σὲ ἄλλο δημοσίευμαxxx, ποὺ ἀπέχει χρονικὰ δύο ἑβδομάδες ἀπὸ τὴν 26/10 (χρονικό διάστημα τὸ ὁποῖο σύμφωνα μὲ τοὺς εἰδικοὺς ἀπαιτεῖται γιὰ τὴν ἐκδήλωση τῶν ἀποτελεσμάτων διασπορᾶς τοῦ ἰοῦ), γίνεται μεν μία ἀπόπειρα σύνδεσης μὲ τοὺς ἑορτασμοὺς τοῦ ἁγίου Δημητρίου («στο τριήμερο των εορτασμών της πόλης καταγράφονται φαινόμενα συνωστισμού»), ἀλλὰ καθὼς καταγράφονται ἀριθμητικὰ τὰ κρούσματα στὴν πόλη, ἐμφανίζεται μικρὴ πτώση δύο ἑβδομάδες μετὰ τὴν 26/10: [Τὰ στοιχεῖα ποὺ παρατίθενται, συλλέχθηκαν ἀπὸ τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο καὶ δύο σχετικοὺς πίνακες, ὅπου ὁ ἐνδιαφερόμενος μπορεῖ νὰ ἐξετάσει τὴν πορεία τῶν κρουσμάτων στὴν πόλη μας ἀναλυτικὰ, γιὰ τὸ διάστημα 1η Ὀκτωβρίου ἔως 2α Δεκεμβρίου(εἰκ.1 )xxxi καὶ συγκεντρωτικὰ γιὰ τὸν μῆνα Νοέμβριο(εἰκ. 2)]:
Πέμπτη 1η Ὀκτωβρίου, 7 κρούσματα
Πέμπτη 8η Ὀκτωβρίου, 25 κρούσματα
Δευτέρα 26η Ὀκτωβρίου, 84 κρούσματα
Τετάρτη 28η Ὀκτωβρίου, 384 κρούσματα
Σάββατο 31η Ὀκτωβρίου, («Οι Θεσσαλονικείς τρομάζουν και σπεύδουν μαζικά την επόμενη μέρα για δωρεάν τεστ στις κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ»), 839 κρούσματα
Δευτέρα 9η Νοεμβρίου (14 ἡμέρες μετὰ τὴν 26/10), 413 κρούσματα
Τετάρτη 11η Νοεμβρίου (16 ἡμέρες μετὰ τὴν 26/10), 777 κρούσματα
Ἀπὸ τὰ ὡς ἄνω ἐκτεθέντα δεδομένα, γίνεται σαφὲς καὶ χωρὶς νὰ ἀπαιτοῦνται ἐξιδιασμένες ἐπιστημονικὲς γνώσεις, ὅτι ἀπότομη ἔξαρση τῶν κρουσμάτων παρατηρεῖται στὶς 21 καὶ 24/10, ἐν συνεχεία στὶς 28/10 καὶ 31/10, ὀπότε καὶ οὐδόλως δύναται νὰ συσχετισθεῖ μὲ τὴν πανήγυρη τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Ἀκολούθως, στὶς δεκατέσσερεις ἡμέρες ἀπὸ τὴν 26/10, δηλαδὴ στὶς 9/11 τὰ κρούσματα εἶναι σαφῶς λιγότερα σὲ σύγκριση μὲ τὴν 31/10, ἐνῶ διατηροῦνται σὲ ὑψηλὸ ἐπίπεδο μὲχρι καὶ τὴν 18/11, ὁπότε καὶ ἀρχίζουν σταδιακὰ καὶ μὲ βραδεῖς ρυθμοὺς νὰ ἐλαττώνονται.
Παρόλα αὐτὰ τὰ δεδομένα καὶ παρότι φωνὲς εἰδικῶν καὶ ὄχι μόνο, ἐπισημαίνουν τὰ οὐσιώδη αἴτια τοῦ προβλήματος, ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸ ἐπίσημο βῆμα τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου τοῦ Δῆμου Θεσσαλονίκης, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς 23ης εἰδικῆς Συνεδρίασης του, τὴν 17η Νοεμβρίου 2020xxxiv, ἡ ὁποία διεξήχθη μὲ μόνο θέμα συζήτησης τὴν ἐνημέρωση ἀπό ὑγειονομικοὺς καὶ ἐπιστημονικοὺς φορεῖς σχετικὰ μὲ τὴν πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦxxxv, συνεχίζουμε ἀκόμη καὶ σήμερα νὰ βιώνουμε ἐντεινόμενη τὴν στοχοποίηση τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων στὸν Ναὸ τοῦ Πολιούχου.
Ἔτσι, ξεκινῶντας ἀπὸ τὴν ἡμέρα τῆς Ἑορτῆς, ὅπου ἀκούσαμε ρεπορτὰζ μὲ περιγραφὲς θρίλερ καὶ χρησιμοποιήθηκαν τραγικοὶ χαρακτηρισμοὶ καὶ φρικώδεις ἐκφράσειςxxxviii, φθάσαμε μέχρι τοῦ σημείου νὰ βλέπουμε τὶς συντονισμένες ἐπιθέσεις νὰ ἐκφράζονται καὶ δι΄ ἐπισήμων χειλέων.
Ὁ Πρόεδρος τοῦ ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτικὴ Συμμαχία, κ. Ἀλέξης Τσίπρας, μετὰ τὴν ἐπίσκεψή του στὸ νοσοκομεῖο Παπανικολάου, στὴ Θεσσαλονίκη στὶς 4 Νοεμβρίου 2020, δηλώνει: «… μιὰ βδομάδα πρὶν, ἡ Θεσσαλονίκη σχεδὸν ἀμέριμνα γιόρταζε τὸν Πολιοῦχο, τὴν 28η Ὀκτωβρίου, δεκάδες χιλιάδες ἐπισκέπτες· στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ γινόταν λιτανεία παρουσία ἐκατοντάδων πιστῶν, ἀλλὰ καὶ τῆς Πολιτειακῆς Ἡγεσίας καὶ ἐκπροσώπων τῆς Κυβέρνησης, ποὺ κατὰ τὰ ἄλλα εἶχε ἀναστείλει τὴν παρουσία ἐκπροσώπων της στὴ Δοξολογία τὴς 28ης Ὀκτωβρίου…».
Ἡ πρόεδρος τοῦ ΚΙΝΑΛ κ. Φώφη Γεννηματᾶ ἀπὸ τὸ βῆμα τῆς Βουλῆς ἰσχυρίζεται: «26 Οκτωβρίου ανήμερα αγίου Δημητρίου 84 κρούσματα, 15 μέρες μετά ήταν 777. Δεν ευθύνεται μόνο η διασκέδαση. Μπορούσατε να έχετε σκεφτεί ότι ο εορτασμός του Αγίου Δημητρίου ήταν κάτι κομβικό. Και όχι να βλέπουμε συνωστισμό στις εκκλησίες και ιερείς χωρίς μάσκες. Ποιος ελέγχει την εφαρμογή των μέτρων».
Ἀπαντῶντας δε στὴν κ. Γεννηματᾶ, στὴν ἴδια συνεδρίαση, ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ ἰδίου τοῦ Πρωθυπουργοῦ στὸ βῆμα τῆς Βουλῆς, ἀκούγεται ὅτι: «Η ευθύνη βαραίνει όλους, πρώτα απ’ όλα την κυβέρνηση, αλλά νομίζω ότι και τους τοπικούς άρχοντες και ενδεχομένως όλους όσοι επεδίωξαν να εορτάσουμε έτσι -έστω όπως εορτάστηκε τελικά- ο εορτασμός του Αγίου Δημητρίου»…
Ὥσπου, λίγες ἡμέρες πρὶν τὰ Θεοφάνεια ἀκοῦμε τὸν ἀξιότιμο Ὑπουργὸ Ἀνάπτυξης κ. Ἄδωνι Γεωργιάδη, ποὺ ἐπιθυμῶντας νὰ δικαιολογήσει τὴν αἰφνιδιαστικὴ ἀπόφαση τῆς Κυβέρνησης νὰ μὴν ἐπιτρέψει τὴν παρουσία πιστῶν κατὰ τὴν Λειτουργία τῶν Θεοφανείων, νὰ ἀναφέρει σὲ συνέντευξή του: «Θέλω να είμαι ειλικρινής, ένας από τους λόγους που ελήφθη η απόφαση για την καραντίνα αυτής της εβδομάδος, ήταν το προηγούμενο της Θεσσαλονίκης… Τότε κάποιοι λοιμωξιολόγοι μάς έλεγαν ότι θα έπρεπε να γίνει καραντίνα στη Θεσσαλονίκη πριν την εορτή του Αγίου Δημητρίου. Εμείς από σεβασμό στην παράδοση, στην Ορθοδοξία στην πίστη, δεν βάλαμε καραντίνα πριν τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, θυμίζω ότι αυτό ήταν το βασικότερο λάθος που έγινε στη Θεσσαλονίκη, και το παραδέχθηκε και ο πρωθυπουργός στη Βουλή.
Κατά την ημέρα αυτή συνέρρεαν οι πιστοί, δεν μπόρεσε η εκκλησία να ελέγξει τη συρροή, και μετά η Θεσσαλονίκη έγινε η πόλη που θρήνησε τα περισσότερα θύματα. Αυτή η εικόνα του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη, προβαλλομένη στην εικόνα των Θεοφανείων που είναι μια πάνδημη, πανηγυρική λειτουργία μας οδήγησε στο λοκντάουν».
Μέσα ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν κραυγῶν ποὺ ἐκτοξεύθηκαν καὶ τοῦ δηλητηρίου ποὺ κάποιοι βρῆκαν εὐκαιρία νὰ ξεχύσουν, κάνοντας τὴν αὐτοκριτικὴ μας καὶ προσπαθῶντας νὰ ἐντοπίσουμε τὰ ὅποια σφάλματα καὶ λάθη ποὺ ἐνδεχομένως διεπράχθησαν, καταλήξαμε να συγκεκριμενοποιήσουμε τὶς μομφὲς ποὺ μᾶς ἀποδόθηκαν στὶς ἑξῆς τρεῖς:
Γιὰ τὴν διασπορὰ τοῦ ἰοῦ λοιπὸν (μᾶς λένε ὅτι) εὐθὐνεται:
1) ὁ ἑορτασμὸς καὶ ἡ λειτουργία (sic) τοῦ ἁγίου Δημητρίου (γενικῶς καὶ ἀορίστως).
2) ὁ συνωστισμὸς τοῦ κόσμου καὶ τῶν ἱερέων τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς.
3) ἡ λιτανεία τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου.
Ἀπαντώντας στὰ παραπάνω, μὲ αἴσθημα εὐθύνης καὶ εἰλικρινείας, καὶ «ἕτοιμοι δὲ ἀεὶ πρὸς ἀπολογίαν παντὶ τῷ αἰτοῦντι ὑμᾶς λόγον περὶ τῆς ἐν ὑμῖν ἐλπίδος μετὰ πραΰτητος καὶ φόβου, συνείδησιν ἔχοντες ἀγαθήν»xliii, σημειώνουμε:
Ὁ ἑορτασμὸς καὶ ἡ πανήγυρις τοῦ ἁγίου Δημητρίου τελέσθηκε ἐφέτος κάτω ἀπὸ ἐντελῶς ἰδιαίτερες καὶ πρωτόγνωρες συνθῆκες. Δὲν πραγματοποιήθηκε πανηγυρικὴ ὑποδοχὴ τῆς εἰκόνος τῆς Παναγίας, οὔτε ἡ συνήθης λιτάνευση τῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου στοὺς δρόμους τῆς πόλης, ὅπως κάθε χρόνο, ἐνῶ ἐπίσης ἡ ἀκολουθία τοῦ καθαγιασμοῦ τοῦ Μύρου τοῦ Ἁγίου, ποὺ συγκεντρώνει χιλιάδες πιστοὺς, τελέσθηκε κεκλεισμένων τῶν θυρῶν, χωρὶς τὴν παρουσία πιστῶν. Ἐπίσης ἀπὸ στοιχεῖα ποὺ ὁ Ναὸς διαθέτει (π.χ. διάθεση κηρίων), ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἐξωτερικοὺς παρατηρητὲς (π.χ. θὰ μποροῦσαν νὰ ἐρωτηθοῦν τὰ σωματεῖα τουριστικῶν πρακτόρων, ξενοδόχων κτλ. ἐὰν ὑπῆρξαν ὀργανωμένες ἤ καὶ μεμονωμένες ἐκδρομὲς μὲ προορισμὸ τὴν Θεσσαλονίκη γιὰ τὸ τριήμερο τοῦ ἁγίου Δημητρίου), προκύπτει ὅτι ἡ προσέλευση τῶν πιστῶν περιορίστηκε περίπου στὸ ¼ σὲ σχέση μὲ τὰ παρελθόντα ἔτη.
Συνεπῶς, ἡ οὕτως ὴ ἄλλως παντελῶς ἀόριστα ἐκφερόμενη κατηγορία, ὅτι ὁ ἑορτασμὸς καὶ ἡ λειτουργία (sic) τοῦ ἁγίου Δημητρίου εὐθύνονται γιὰ τὴν ἐξάπλωση τῆς ἀσθένειας, δὲν δύναται οὔτε καὶ στοιχειωδῶς νὰ εὐσταθεῖ.
Ὅσον ἀφορᾶ τὸ θέμα τοῦ «συνωστισμοῦ», ὀφείλουμε νὰ ὁμολογήσουμε, ὅτι περιορισμένος τοπικὰ καὶ σὲ χρονικὴ διάρκεια συνωστισμὸς, ὄντως παρατηρήθηκε στὴν διάρκεια τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς παραμονῆς τῆς ἑορτῆς, ποὺ τελέσθηκε τὸ ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς 25ης Ὀκτωβρίου καὶ τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ὄρθρου καὶ τῆς Θείας Λειτουργίας τὴν κύρια ἡμέρα τῆς ἑορτῆς, Δευτέρα 26η Ὀκτωβρίουxliv.
Ὅμως, ὁ συνωστισμὸς αὐτὸς δημιουργήθηκε, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς προσελεύσεως τῶν πιστῶν καὶ ἐνῶ ὑπῆρχε κανονικὴ ῥοὴ τοῦ προσκυνήματος διότι, μὲ αἰφνίδια ἀπόφαση τῶν ὑπευθύνων τῆς Ἀστυνομίας, ἄνευ λόγου καὶ αἰτίας, ἐμποδίσθηκε ἡ εἴσοδος τῶν προσκυνητῶν στὸν Ναὸ καὶ διεκόπη τὸ προσκύνημα, τὴν μεν παραμονὴ γιὰ μία ὁλόκληρη ὥρα, τὴν δὲ ἡμέρα τῆς Ἑορτῆς, γιὰ ἄλλη μία ὥρα νωρὶς τὸ πρωὶ καὶ γιὰ δύο ὁλόκληρες ὧρες πρὶν τὴν τέλεση τῆς Δοξολογίας καὶ τὴν ἄφιξη τῆς κ. Προέδρου!
Ὡς πρόφαση γιὰ τὴν λήψη τῆς συγκεκριμένης ἀπόφασης προβλήθηκε ὁ ἰσχυρισμὸς, ὅτι ὁ κόσμος ποὺ εἰσέρχονταν στὸ Ναὸ γιὰ νὰ προσκυνήσει, δὲν έξέρχονταν. Ὅμως δὲν ἦταν δυνατὴ ἡ παραμονὴ πιστῶν ἐντὸς τοῦ Ναοῦ πέραν τοῦ προβλεπομένου ἐκ τοῦ Νόμου ἀριθμοῦ, καθὼς ἡ διαρρύθμιση τῶν καθισμάτων ἦταν τέτοια ποὺ ἔδινε τὴν δυνατότητα μόνο σὲ συγκεκριμένο ἀριθμὸ προσώπων νὰ παραμείνειxlv, οἱ δὲ ὄρθιοι μετὰ ἀπὸ ἐλάχιστο χρόνο παραμονῆς γιὰ ἀτομικὴ προσευχὴ, ἀποχωροῦσαν.
Ἄλλωστε, ἀφ΄ ἧς στιγμῆς οἱ πιστοὶ, ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ εἰσέρχονταν στὸν Ναὸ συνοδεύονταν ἀπὸ ὄργανα τῆς Ἀστυνομίας (εἰκ. 3), τὰ ὁποῖα τοὺς ἀκολουθοῦσαν μέχρι καὶ τὴν ἔξοδο τους ἀπὸ αὐτὸν, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ συνεχισθεῖ κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο τὸ προσκύνημα πρὶν τὴν ἄφιξη τῆς κ. Προέδρου, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐπίσημης Δοξολογίας, ὥστε νὰ μὴν δημιουργηθεῖ συνωστισμὸς ἐκτὸς τοῦ Ναοῦ; Τὶ θὰ ἔπρεπε νὰ γίνει; Τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες δὲν εἶχε ἐπιβληθεῖ στὴν πόλη lockdown! Νὰ ἀπαγορευόταν ἐντελῶς ἡ προσέλευση τοῦ κόσμου; Ἐντὸς τοῦ Ναοῦ δὲν ἐπιτρεπόταν ἡ παραμονὴ, ἐκτὸς τοῦ Ναοῦ ἐμποδίζονταν ἡ ἀναμονὴ, ἄς σφράγιζαν λοιπὸν τὸν Ναὸ ἤ ἄς τὸν περιέφρατταν κυκλόθεν σὲ ἀπόσταση 300 μέτρων γιὰ νὰ μὴν δύναται κανεὶς νὰ πλησιάσει!
Κατηγορηθήκαμε ἐπίσης, γιὰ μή τήρηση τῶν μέτρων ὅταν, ὀφείλουμε -μετὰ μεγάλης μας λύπης- νὰ ποῦμε, ὅτι καὶ πάλι ἔπειτα ἀπὸ ἀπόφαση ἀνωτάτων ἀξιωματικῶν τῆς Ἀστυνομίας, δὲν τηρήθηκαν δυστυχῶς ὅσα εἴχαν συμφωνηθεῖ μεταξὺ τῶν ἐκπροσώπων τῆς Ἀστυνομίας καὶ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, παρουσίᾳ καὶ τῶν λοιπῶν ἀρμοδίων φορέων, στὴν διάρκεια τριῶν συσκέψεων ποὺ ἔλαβαν χώρα στὴν Περιφέρεια Κεντρικῆς Μακεδονίας καὶ στὸν Ναὸ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, προκειμένου νὰ ἐξασφαλισθεῖ ἡ σωστὴ τήρηση τῶν ὑγειονομικῶν μέτρων καὶ ἡ ὁμαλὴ διεξαγωγὴ τῆς πανηγύρεως.
Σὲ κάθε περίπτωση, ἐπιθυμοῦμε ὡστόσο νὰ έκφράσουμε τὴν λύπη μας καὶ αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη νὰ ζητήσουμε συγγνώμη απὸ τοὺς εὐλαβεῖς προσκυνητές, γιὰ τὰ ὀλίγα ἀτυχὴ περιστατικὰ ποὺ συνέβησαν στὸν χῶρο ἔξωθεν τοῦ Ναοῦ κατὰ τὴν εἴσοδό τους καὶ ὀφείλονται ἀποκλειστικῶς στὸν ὑπερβάλλοντα ζῆλο ποὺ ἐπέδειξαν οἱ ἔχοντες τὴν εὐθύνη τήρησης τῶν μέτρων τάξης. Δυστυχῶς, ἐπεδείχθη ὑπέρμετρη διάθεση κατὰ τὴν ἄσκηση τῶν καθηκόντων τους, ποὺ προκάλεσε δικαιολογημένη δυσφορία μὲ τὴν διακριτική εἰς βάρος τοῦ λαοῦ τῆς Ἐκκλησίας μεταχείρισηxlvii καὶ τὴν ἄνιση ἀντιμετώπιση παρόμοιων κοινωνικῶν καταστάσεων σχετικῶς μὲ τὴν ἐπιβολὴ τῶν κείμενων νομοθετικῶν ὑγειονομικῶν διατάξεων. Δὲν μποροῦμε νὰ μὴν σημειώσουμε τὸ γεγονὸς, τῆς προκλητικῆς παρουσίας ἀστυνομικῶν τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου 24 Ὀκτωβρίου, ποὺ μὲ τὴν στολὴ «μάχης», μὲ τα περίστροφα, τὰ ἀλεξίσφαιρα γιλέκα, τὰ γκλόμπ καὶ τοὺς ἀσυρμάτους κυκλοφορούσαν μέσα στὸ Ναὸ καὶ ἔκαναν ὑποδείξεις στοὺς πιστοὺς (εἰκ. 4), ἐνῶ τὸ βράδυ τῆς παραμονῆς, ποὺ ἐπικρατοῦσαν δυσμενεῖς καιρικὲς συνθῆκες, στὶς διαμαρτυρίες πιστῶν ποὺ ἀναίτια παρέμεναν ἐκτεθειμένοι στὴν βροχὴ, τὰ ἀστυνομικὰ ὄργανα θεώρησαν σωστό νὰ ἐπιβάλλουν τὴν τάξη βεβαιώνοντας πρόστιμα γιὰ μὴ σωστὴ χρήση μάσκας (εἰκ. 5)!
Τὸ προσωπικὸ τοῦ Ναοῦ, οἱ συνεργάτες καὶ οἱ ἐθελοντὲς κατέβαλαν κάθε δυνατὴ προσπάθεια νὰ περιφρουρήσουν τὰ μέτρα καὶ νὰ ἐφαρμόσουν τὰ συμφωνηθέντα. Στὴν κορυφαία μέσα σε κάθε χρόνο στιγμὴ γιὰ τὸν Ἱερὸ μας Ναὸ, κλήθηκαν νὰ διαδραματίσουν ἕναν δυσκολότατο καὶ στενάχωρο ρὀλο καὶ νὰ ἀπομακρύνουν πιστοὺς ἀπὸ τὸν φυσικό τους χῶρο, τὸν Οἶκο τοῦ Θεοῦ. Χωρὶς νὰ ἔχουν εἰδικὲς γνώσεις στὴν διαχείριση τέτοιων καταστάσεων καὶ μαζὶ μὲ ὅλες τὶς ὑπόλοιπες ἀρμοδιότητές τους, κλήθηκαν –και σε μεγάλο βαθμὸ κατάφεραν ἀπὸ τὴν πλευρά τους- νὰ ἐφαρμόσουν ὅσα τοὺς εἴχαν ἀνατεθεῖ.
Ἐδῶ θὰ πρέπει νὰ σημειώσουμε, ὅτι ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης εἶχε προβλεφθεῖ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς δημιουργίας ἀναστάτωσης στὴ ροὴ τοῦ Προσκυνήματος λόγω τῆς ἐπιμονῆς τῆς Ἀστυνομίας νὰ ἀποκλείσει τὴν πρόσβαση στὸν Ναὸ δύο ὧρες πρὶν τὴν ἄφιξη τῆς κ. Προέδρου, καὶ γι΄ αὐτό ὑπῆρξε ἀντιπρόταση νὰ διακοπεῖ τὸ προσκύνημα μισή ὥρα πρὶν τὴν Δοξολογία, ὴ ἄλλως, ἡ τέλεση τῆς Δοξολογίας νὰ πραγματοποιηθεῖ σὲ ἄλλο Ναὸ τῆς πόλης μας (π.χ. στὸν Ἱερὸ Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας ἤ στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, ὅπου καὶ ἐψάλλη ἡ Δοξολογία γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης τὸ 1912), προκειμένου ἀκριβῶς νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ διασάλευση τῆς προσέλευσης τῶν πιστῶν γιὰ προσκύνηση τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς. Προτάσεις ποὺ, δυστυχῶς κατὰ τὴν γνώμη μας, δὲν ἔγιναν δεκτὲς ἀπὸ κανένα ἐμπλεκόμενο φορέα.
Γιὰ τὸ θέμα τοῦ «συνωστισμοῦ» θὰ πρέπει νὰ εἰπωθοῦν ὁρισμένες ἀκόμη ἀλήθειες, διότι, ἐπιρρίπτονται εὐθύνες στὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας, τὴν στιγμὴ ποὺ στὴν οὐσία πρόκειται γιὰ κατασκευασμένη ἐν πολλοῖς κατηγορία. Ὑπάρχουν στὴ διάθεσή μας μαρτυρίες, ὅτι ὑπῆρξε κακόβουλη δημιουργία κλίματος ἀπὸ δημοσιογράφους, ποὺ μετέφεραν ἀπολύτως ὑποκειμενικὲς πληροφορίες γιὰ «συνωστισμοὺς», τὴν στιγμὴ ποὺ τὰ ἄτομα στὴν σειρὰ δὲν ὑπερέβαιναν τὰ εἴκοσι, πραγματοποιοὐνταν ἐπιλεκτικὲς συνεντεύξεις μόνο ἀπὸ ἐκείνους τοὺς προσκυνητὲς ποὺ ἐξέρχονταν τοῦ Ναοῦ χωρὶς νὰ φοροῦν μάσκα, ἐνῶ τὰ πλάνα ποὺ προβλήθηκαν, εἶχαν ληφθεῖ τὶς δεδομένες χρονικὲς στιγμὲς ποὺ τὸ προσκύνημα εἶχε διακοπεῖ κατὸπιν τῆς συγκεκριμένης ἀποφάσεως τῆς Ἀστυνομίας.
Μᾶς μέμφθηκαν ἐπίσης, τὴν ἴδια στιγμὴ ποὺ κάποιοι προέβαιναν σὲ ἀνυπόστατες καταγγελίες, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν ταλαιπωρία, ἀλλὰ καὶ ἀπορία, ἀκόμη καὶ αὐτῶν τῶν ἀστυνομικῶν ὀργάνων, ὅπως ἔγινε γιὰ παράδειγμα τὸ ἀπόγευμα τῆς 26ης Ὀκτωβρίου, ὅταν, ἐνῶ ὑπῆρχε στὸν προαύλιο χῶρο τοῦ Ναοῦ κλιμάκιο ἀνδρῶν τῆς ΔΙ.ΑΣ., κατέφθασε ἄλλη ὁμάδα συναδέλφων τους γιὰ νὰ ἐλέγξει καταγγελία ποὺ ἐγινε, γιὰ ὑποτιθέμενη δημιουργία συνωστισμοῦ (εἰκ. 6 & 7).
Ἕνα ἀκόμη σημεῖο στὸ ὁποῖο ὀφείλουμε νὰ σταθοῦμε εἶναι ἡ εἰκόνα τῶν «συνωστισμένων ἱερέων» στὴν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ ποὺ δὲν φέρουν προστατευτικὴ μάσκα.
Μὲ ἀφορμὴ λοιπὸν ἕνα στιγμιότυπο δευτερολέπτων, ἀπευθύνθηκαν ἐναντίον μας μὲ ὀξύτατους χαρακτηρισμοὺς, χωρὶς δυστυχῶς νὰ γνωρίζουν, ὅτι ἡ ἀναμονὴ γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ Ἀρχιερέως ποὺ θὰ λειτουργήσει εἶναι μέρος τοῦ λατρευτικοῦ τυπικοῦ τῆς ἀρχιερατικῆς Λειτουργίας καὶ εἰσαγωγικὸ τῆς λεγομένης ἀκολουθίας «τοῦ Καιροῦ». Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου ἔχει ξεκινήσει καὶ οἱ ἱερεῖς, φέροντες τὰ διάσημά τους, ἐξέρχονται στὴν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ, ὥστε μόλις ἀφιχθεῖ ὁ προεξάρχων Ἀρχιερέας, νὰ εἰσέλθουν ἐν πομπῇ στὸν Ναὸ, νὰ λάβουν τὴν σχετικὴ εὐλογία καὶ νὰ ἐνδυθοῦν τὰ ἄμφιά τους. Συνεπῶς δὲν ἦταν ὑποχρεωμένοι νὰ φέρουν μάσκα, καθὼς ἐκ τοῦ Νόμου ποὺ ἴσχυε, προβλεπόταν ῥητὰ ἡ συγκεκριμένη ἐξαίρεσηxlix.
Θὰ εἶχε ἐξάλλου ἐνδιαφἐρον νὰ ὑπῆρχαν φωτογραφίες ἀπὸ τὴν ἀντίθετη πλευρὰ, γιὰ νὰ φανεῖ ὅτι τὰ μέλη τῶν δημοσιογραφικῶν συνεργείων, στὴν προσπάθειά τους νὰ κάνουν τὶς κατάλληλες λήψεις καὶ νὰ ἀποτυπώσουν τὶς φωτογραφίες ποὺ ἐπιθυμοῦσαν, ἦταν περισσότερο συνωστισμένοι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ φωτογράφιζαν!
Ἐπίσης, πολλοὶ καὶ ἐκ τῶν Ἀστυνομικῶν δὲν χρησιμοποιοῦσαν μάσκα καὶ δὲν τηροῦσαν ἀποστάσεις (εἰκ. 8). Μάλλον ἰσχύει γι΄ αὐτοὺς ἡ δήλωση τοῦ ἀξιοτίμου Ὑπουργοῦ Προστασίας τοῦ Πολίτη, ἕνα μήνα μετὰ, περὶ μὴ μετάδοσης τοῦ ἰοῦ σὲ ἐξωτερικοὺς χώρουςl…
Συνελόντ΄ εἰπεῖν, «συνωστισμὸς», παρατηρήθηκε τὶς συγκεκριμένες στιγμὲς, ἀλλὰ σὲ καμμία περίπτωση δὲν ἦταν αὐτὸς ποὺ παρουσιάστηκε καὶ ἐντέχνως προβλήθηκε μὲ σκοπὸ καθαρὰ τὴν δημιουργία ἐντυπώσεων. Δημιουργήθηκε δὲ μὲ κύρια τὴν εὐθύνη τῆς Ἑλληνικῆς Ἀστυνομίας καὶ τῶν αἰφνιδιαστικῶν, ἀλλὰ καὶ σπασμωδικῶν ἀποφάσεων της νὰ σταματήσει ἡ ῥοὴ τοῦ προσκυνήματος.
Τέλος, ὑπῆρξαν μικρὰ χρονικὰ διαστήματα κατὰ τὰ ὁποῖα προφανῶς δὲν τηρήθηκαν ἐπακριβῶς καὶ στὴν ἐντέλεια οἱ προβλεπόμενες ἐκ τοῦ Νόμου ἀποστάσεις, εἴτε ἐκ τῶν προσκυνητῶν εἴτε καὶ ἐκ τῶν ἱερέων, πράγμα ἀπολύτως φυσιολογικὸ στὰ πλαίσια τῶν ἁπλῶν ἀνθρωπίνων λειτουργιῶν καὶ κινήσεων. Σὲ καμμία περίπτωση πάντως δὲν συνέβη κάτι διαφορετικὸ ὴ «μεγαλύτερο» ἀπὸ αὐτὰ στὰ ὁποῖα ἡ πόλη ἦταν συνηθισμένη, δηλαδὴ ἀπὸ τὶς σκηνὲς καθημερινότητας ποὺ συνέβαιναν σὲ πολλὰ και διαφορετικὰ σημεῖα τῆς πόλης τὸν τελευταῖο μήνα.
Ἀλλὰ, παραφράζοντας τὰ λόγια ἐπιφανοῦς Καθηγητοῦ μικροβιολογίας καὶ μέλους τῆς Ἐπιτροπῆς Λοιμωξιολόγων σὲ ἀντίστοιχη περίπτωση πολὺ μεγαλύτερου μεγέθους ὡς πρὸς τὴν συγκέντρωση πλῆθουςli, ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ, πρὸς «ὑπεράσπισή» μας, νὰ ποῦμε (ἀστειευόμενοι βεβαίως): «Ἦταν θρησκευτικὴ συγκέντρωση γιὰ εἰδικὸ λόγο, ἄς τὸ ξεπεράσουμε… Θεωρητικὰ τέτοιου εἴδους συγκεντρώσεις μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ ἔναρξη μιᾶς ὑπερμετάδοσης. Ἀλλὰ ἄς μὴ τὸ γρουσουζεύουμε»(!)
Κατηγορηθήκαμε, τέλος γιὰ τὴν Λιτανεία τῆς λάρνακος τῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου, τὴν στιγμὴ ποὺ πραγματοποιήθηκε ἁπλῶς μία περιφορὰ ἐντὸς τοῦ Ναοῦ καὶ ἔξοδος τῆς λάρνακος σὲ ἀπόσταση εἴκοσι μέτρων ἀπὸ τὶς θύρες τοῦ Ναοῦlii γιὰ νὰ ἀναπεμφθεῖ σύντομη δέηση πρὸς παρηγορία καὶ ἐνίσχυση τῶν πιστῶν (εἰκ. 9, 10 &11). Ἀλλὰ καὶ ἐδῶ βρῆκαν κάποιοι ἀφορμὴ νὰ παρουσιάσουν πλάνα ἐντέχνως ἀποτυπωμένα, ἀπὸ βολικὴ ὁπτικὴ γωνία, ὥστε νὰ φαίνεται κάποια μεγάλη συγκέντρωση κόσμου. Δὲν μᾶς ξένισε τὸ γεγονὸς! Ζήσαμε στὴ Θεσσαλονίκη ἀνάλογες στιγμὲς τὸν περασμένο Μάρτιο, ὅταν μὲ ἀφορμὴ ὁμολογουμένωςliii «πειραγμένες»liv εἰκόνες, ποὺ παρουσιάσθηκαν στοὺς τηλεοπτικοὺς διαύλουςlv, ἀποφασίσθηκε ἡ ἀπαγόρευση τῆς κυκλοφορίας τῶν πολιτῶν στὴν παραλία τῆς Θεσσαλονίκηςlvi, πρακτικὴ ποὺ θυμίζει τὸ σύνθημα τῶν Ἰησουϊτῶν “exitus acta probat”, φαίνεται ὅμως νὰ ἀποσπᾶ τὰ εὔσημα ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Ὑπουργὸ Προστασίας τοῦ Πολίτηlvii. Νὰ προσθέσουμε δε, ὅτι ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες περιῆλθαν εἰς γνώση μας πληροφορίες ὅτι σὲ πλάνα ποὺ παρουσιάστηκαν γιὰ τὴν ἐφετινὴ «λιτανεία» τοῦ ἁγίου Δημητρίου, χρησιμοποιήθηκαν εἰκόνες ἀπὸ τὴν περσινὴ λιτανεία τοῦ 2019!
Γι΄ αὐτὸ καὶ πάλι ἐρωτοῦμε: Ἐπιτέλους, τὶ τρομερὸ ἔγινε, ἀποδεδειγμένα ὅμως, ὥστε νὰ ακοῦμε ἀπὸ χείλη δημοσιογράφων ἐκφράσεις ὅπως: «ὄχι ἄλλους ἁγίους Δημητρίους!» καὶ «θρηνοῦμε μερικὲς χιλιάδες νεκροὺς ἀπὸ σεβασμὸ στὴν Παράδοση καὶ τὴν Πίστη!»
Ὅλοι γνωρίζουμε, ὅτι μέσω τῆς διαδικασίας τῆς ἰχνηλάτησης ἦταν δυνατὸν –τουλάχιστον ἐκεῖνο τὸ χρονικὸ διάστημα- νὰ ἐξακριβωθεῖ ἡ προέλευση τῶν κρουσμάτωνlviii. Πολλὲς φορὲς ἀκούγαμε στὶς ἐνημερώσεις τῆς Γενικῆς Γραμματείας Πολιτικῆς Προστασίας, γιὰ ἕναν ἀριθμὸ κρουσμάτων, πὼς προέρχεται «ἀπὸ γνωστὴ συρροὴ» π.χ. σὲ ἐργοστάσια, γηροκομεῖα κτλ.. Μέχρι σήμερα ὅμως, ποτὲ καὶ πουθενὰ καὶ ἀπὸ κανέναν δὲν ἀκούσαμε ἐπίσημα ὴ ἀνεπίσημα, νὰ ἰσχυρίζεται ὅτι κάποιος συγκεκριμένος ἀριθμὸς κρουσμάτων προέρχεται ἀπὸ τὴν (ὑποτιθέμενη-ἀνύπαρκτη) «γνωστὴ συρροὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου»! Καὶ λέμε ὑποτιθέμενη καὶ ἀνύπαρκτη, διότι εἴμαστε ἀπολύτως σίγουροι, πὼς ἄν ὑπῆρχε τέτοια συρροή, θὰ εἶχε γίνει σημαία στὰ χέρια ὅλων αὐτῶν τῶν χριστιανοφοβικῶν ποὺ μὲ ἀπύθμενο μένος καὶ στόμα ἀπύλωτο τοὺς τελευταίους μῆνες ξεχύνουν τὸ δηλητήριό τους! Καὶ μποροῦμε νὰ καταθέσουμε τὴν προσωπικὴ μας μαρτυρία, ὅλοι ἑμεῖς στὴν μεγάλη οἰκογένεια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ὅτι ἀπὸ τὶς ἑκατοντάδες, ἀν ὄχι χιλιάδες ἄτομα ποὺ γνωρίζουμε προσωπικὰ, καὶ πέρασαν ἁπὸ τὸν Ἅγιο ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες, ὁ ἀριθμὸς ὅσων ἀσθένησαν μὲ COVID-19 καὶ χωρὶς βέβαια νὰ εἶναι ἐξακριβωμένο ὅτι προσεβλήθησαν ἐντὸς τοῦ Ναοῦ ὴ ἀπὸ ἄτομο τοῦ Ναοῦ, ἀνέρχεται στὰ ὅρια τοῦ στατιστικοῦ λάθους…
Δὲν εἴμαστε ἀφοριστικοὶ. Προφανῶς καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐκλείψουν οἱ ἁπλὲς, καθημερινὲς καὶ ἀναγκαῖες ἀνθρώπινες δραστηριὀτητες. Ἀλλὰ μαζὶ μὲ αὐτὲς γιατὶ νὰ μὴν λειτουργεῖ καὶ ἡ ἐκδήλωση τῆς Ἀγάπης τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεὸ; Ὁ ἐγκλεισμὸς δημιουργεῖ ὴ καὶ ὀξύνει τὰ ψυχολογικὰ προβλήματα. Ἐὰν ὄντως ἐνδιαφερόμαστε γιὰ τὴν ὑγεία τῶν ἀνθρώπων, πῶς μποροῦμε νὰ ἀμελοῦμε τὴν ψυχικὴ ὑγεία; Ἀκόμη καὶ ἐὰν κάποιοι δὲν ἀποδέχονται τὴν πρόταση ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας, τόσο πολὺ τοὺς ἐνοχλεῖ ἡ δυνατότητα ποὺ προσφέρει ἡ προσωπικὴ, ὑπαρξιακὴ, βιωματικὴ σχέση μὲ τὸν Θεὸ γιὰ γαλήνη, αἰσιοδοξία, εἰρήνη, ἀνάταση, ἐλπίδα!
Σύμφωνα μὲ πληροφορίες, στὴν Ρωσία τὰ θέατρα δὲν ἔχουν κλείσει κατὰ τὴν διάρκεια τῆς πανδημίας καὶ συνεχίζουν νὰ λειτουργοῦν μὲ πληρότητα θεατῶν 25%. Εἶναι τέτοια ἡ ἀγὰπη τοῦ ρωσικοῦ λαοῦ πρὸς τὴν τέχνη αὐτὴ καὶ τόσο βαθιά χαραγμένη στὴν κουλτούρα τῶν Ρώσων ἡ πεποίθηση ὅτι ἡ παρακολούθηση τέτοιων θεαμάτων βοηθᾶ στὴν ψυχικὴ καλλιέργεια καὶ συντελεῖ στὴν πνευματικὴ πρόοδο, στὴν ψυχικὴ εὐφορία, ὥστε τὰ θέατρα, ποὺ δὲν ἔκλεισαν οὔτε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς σκληρότατης καὶ διαρκείας ἑννιακοσίων ἡμερῶν πολιορκίας τοῦ Λένινγκραντ, νὰ μὴν σταματήσουν οὔτε καὶ τῶρα στὸν καιρὸ τῆς πανδημίας!
Καὶ ἐρωτοῦμε καὶ πάλι: Γιὰ ποιὸ λόγο στὴν Ἑλλάδα, τὴν ζυμωμένη μὲ τὴν Ὀρθόδοξη παράδοση, δὲν ἐπιτρέπεται μὲ ἀντίστοιχα ὑγειονομικὰ μέτρα, νὰ συνεχίζεται ἡ συνταγματικὰ κατοχυρωμένη ἐλεύθερη ἔκφραση τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης; Γιατὶ νὰ μὴν τελοῦνται τὰ Μυστήρια τοῦ Γάμου (ἐνῶ ὁ πολιτικὸς «γάμος» τελεῖται στὰ Δημαρχεῖα) καὶ τῆς Βαπτίσεως; Γιατὶ νὰ ἀπαγορεύεται τὸ ἐφόδιο τῆς θείας Μετάληψης στοὺς ἀσθενεῖς, ἡ παρηγορία τῆς ἀνάγνωσης μίας εὐχῆς στοὺς πονεμένους, ἑνὸς τρισαγίου σὲ κεκοιμημένους, τὸ λυτρωτικὸ Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως; Γιατὶ ἐπιτρέπονται οἱ κάθε εἴδους συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, ἀλλὰ εἶναι ἔγκλημα οἱ λιτανείες;
Κάπως ἔτσι φθάσαμε στὸν ἑορτασμὸ τῶν Θεοφανείων. Η παρουσία τῆς Ἀστυνομίας τὴν ἡμέρα ἐκείνη, ἔδινε τὴν ἐντύπωση πὼς ὑπῆρχε πληροφορία τελέσεως ἐγκλήματος ἤ ἔστω προετοιμασία ἐκ τοῦ Ναοῦ γιὰ τὴν πραγματοποίηση φιέστας, ποὺ θὰ παραβίαζε προκλητικὰ τὰ ἰσχύοντα μέτρα. Ἀποκλεισμὸς τοῦ Ναοῦ μὲ περιπολικὰ ἀπὸ τὶς 4:30 τὸ πρωὶ (εἰκ. 12 & 13), παρουσία ὑψηλόβαθμων ἀξιωματικῶν σὲ ἀνώτατο βαθμό.
Μαζὶ μὲ ὅλα αὐτὰ ἡ παρουσία ὁκτῶ (8) τηλεοπτικῶν σταθμῶν! Ἀπὸ δημοσιογράφους, στὶς ἀνταποκρίσεις τους, γίνεται ἀναφορὰ σὲ ἑκατὸν πενήντα (150) πρόσωπα ποὺ συνωστίζονται ἔξω ἀπὸ τὸ Ναὸlix καὶ σχολιάζεται, ὅτι «φαντάσου πόσοι θὰ εἶναι ἀργότερα!». Οὐδὲν ψευδέστερον! Οὔτε ἑκατὸν πενήντα ἄτομα ἐκείνη τὴν ὥρα, οὔτε ἀργότερα περισσότεροι… Ὅμως οἱ ἐντυπώσεις μένουν!
Ὅπως συνέβη λίγες ὧρες ἀργότερα, στὰ κεντρικὰ δελτία εἰδήσεων τῆς τηλεόρασης, ὅπου παρουσιάστηκαν εἰκόνες ἀπὸ τὸν Ἁγιασμὸ τῶν ὑδάτων, ληφθεῖσες πρὸ πενταετίας, ὡς εἰκόνες τῆς 6ης Ἰανουαρίου 2021, ἐνῶ τὴν ἑπομένη ἡμέρα στὸ ἴδιο ὀλίσθημα(;) ὑπέπεσε ἐφημερίδα καθημερινῆς κυκλοφορίας, χωρὶς -ἐξ ὅσων γνωρίζουμε- νὰ ὑπάρχει διάθεση ἀποκατάστασης τῆς «εἴδησης» στὸν ἴδιο βαθμὸ ποὺ προβλήθηκε. Δὲν ἀντιλαμβάνονται, δυστυχῶς, ὅτι μοιάζουν μὲ τοὺς μικρόνοες ἐκεῖνους ποὺ νομίζουν ὅτι ρίχνοντας ἕνα ποτήρι νερὸ, θὰ σβῆσουν τὸν Ἤλιο…
Μήπως, λοιπὸν, τὸ πρόβλημα εἶναι ἡ Ἐκκλησία γενικότερα;
Μήπως κάποιοι στοχοποιοῦν τὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία καὶ εἰδικὰ τὴν Θεία Κοινωνία;
Μήπως ὁ στόχος εἶναι νὰ πληγεῖ ἡ ἐμπιστοσύνη τῶν πιστῶν πρὸς τὴν Ἐκκλησία;
Μήπως, τελικὰ, δὲν ἦταν ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἡ αἰτία τῆς διασπορᾶς τοῦ ἰοῦ στὴν πόλη, ἀλλὰ συνέβη τὸ ἀντίθετο;
Μήπως δηλαδὴ ἦταν γνωστὴ, ἀναμενόμενη καὶ ἀναπόφευκτη ἡ ἄσχημη ἐξέλιξη τῆς ἐξάπλωσης τῆς ἀσθένειας καὶ δὲν ἐπεβλήθηκαν περιοριστικὰ μέτρα γιὰ νὰ ἐπιρριφθεῖ ἡ εὐθύνη στὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου;
Μήπως τελικὰ, ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἦταν πολὺ βολικὴ λύση γιὰ νὰ ἀποποιηθοῦν κάποιοι τῶν εὐθυνῶν τους καὶ νὰ δικαιολογηθοῦν λάθη καὶ ἀστοχίες μηνῶν;
Ἀγαπητοὶ ἀναγνῶστες,
Ἀπευθυνόμαστε σὲ καλόπιστους ἀναζητητὲς τῆς ἀληθείας, ποὺ -δόξα τῷ Θεῷ!- ὑπάρχουν, καὶ καταθέτουμε ὅσα ζήσαμε. Ἐπιτέλους, ἡ ἀπλὴ λογικὴ λέει, ὅτι ἀναφερόμαστε σὲ μία πόλη γεμάτη ζωὴlxi! Ἄλλωστε, ὁ κοινὸς νοῦς καὶ τὰ ἐπιστημονικὰ στοιχεῖα, ἀρκοῦν γιὰ ὅσους σκέπτονται ἐλεύθερα, χωρὶς παρωπίδες καὶ ἰδεοληψίεςlxii. Φυσικὰ, δὲν τρέφουμε ψευδαισθήσεις, οὔτε εὐελπιστοῦμε ὅτι θὰ ἀλλάξουμε παγιωμένες ἀπόψεις καὶ ἀντιλήψεις, ποὺ ἐμμονικὰ ἀπαιτοῦν ἡ εύθύνη νὰ βαραίνει μόνο τὸν ἑορτασμὸ τοῦ ἁγίου Δημητρίουlxiii. Σιωπήσαμε τόσο καιρό, ἐπιθυμῶντας νὰ μιμηθοῦμε Αὐτὸν ποὺ «λοιδορούμενος οὐκ ἀντελοιδόρει, πάσχων οὐκ ἠπείλει, παρεδίδου δὲ τῷ κρίνοντι δικαίωςlxiv» καὶ κατηγορηθήκαμε καὶ ἀπὸ ἀδελφούς μας ἀκόμη ὡς ἄβουλοι καὶ δειλοί. Ἀλλὰ δὲν μποροῦμε ἀλλο νὰ μείνουμε ἀπαθεῖς στὴν διαστρέβλωση τῆς πραγματικότητας, στὸν βιασμὸ τῆς ἀλήθειας, στὴν ἐμμονικὴ ἐμπάθεια, στὴν προκατειλημμένη καὶ ὑποκειμενικὴ θέαση, στὴν χειραγώγηση τῶν συνειδήσεων. Δυστυχῶς, ἀκόμη καὶ σήμερα, κάποιοι συνεχίζουν νὰ ἐμπνέονται ἀπὸ τὸ σύνθημα: «ῥίξε λάσπη, ὅλο καὶ κάτι θὰ μείνει…».
Σεβόμαστε ἀπόλυτα καὶ βαθύτατα, ὅλους τοὺς θεσμούς· τοὺς Πολιτειακοὺς ἄρχοντες, τοὺς Λειτουργοὺς τῆς Δικαιοσύνης, τὰ Σώματα Ἀσφαλείας, τοὺς θεράποντες τῆς δημοσιογραφίας καὶ ἡ ἴδια διάθεση θέλουμε νὰ πιστεύουμε ὅτι ὑπάρχει καὶ ἀπὸ τὴν πλευρά τους. Ὅλα ὅσα ἐγράφησαν, δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα θυμικῆς ἀντίδρασης, ἐπειδὴ μᾶς ἀποκάλεσαν «ἀνεύθυνους, ξεδιάντροπους, ἐπικίνδυνους, ἐγκληματίες(!)» καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ βαρύτερα καὶ μᾶς κατηγόρησαν ὅτι «κοινωνήσαμε τὸν κόσμο ἐν μέσω πανδημίας(!)» -ἐκτὸς καὶ ἐὰν ἔχει ποινικοποιηθεῖ ἡ μετάδοση τῆς Θείας Κοινωνίας χωρὶς νὰ τὸ γνωρίζουμε- ἀλλὰ εἶναι ξέσπασμα «δικαίας ὁργῆς» καὶ ὀφειλομένης τιμῆς πρὸς τὸ πάνσεπτο πρόσωπο τοῦ Πολιούχου μας, ποὺ τόσους μῆνες ὑβρίζεται καὶ λοιδορεῖται.
Ὁ ἅγιος Δημήτριος ὅμως, ὑπῆρξε ἀνέκαθεν φιλόπολις καὶ σωσίπολις, Ὅσο καὶ ἄν γίνεται προσπάθεια νὰ ἀμαυρωθεῖ ἡ πανήγυρις καὶ ὁ ἑορτασμός του, ἑμεῖς, ταπεινοὶ διάκονοί του, θὰ μαρτυροῦμε καθημερινὰ τὶς ἄφθονες εὐργεσίες καὶ τὴν πλούσια θαυματουργὴ χάρη του, πρὸς τὸν λαό καὶ τὴν πόλη του.
Τέλος, θὰ θέλαμε, πρὸς τοὺς ματαιοπονοῦντας πολεμίους, νὰ τοὺς ὑπενθυμίσουμε: «Σκληρόν» ὑμῖν «πρὸς κέντρα λακτίζεινlxv». Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε προσωρινοὶ καὶ παρερχόμενοι. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ὅμως εἶναι ἀσάλευτη. Καὶ παρέχοντας, μαζί μὲ τὴν δεδομένη εἰλικρινῆ ἐν Χριστῷ ἀγάπη μας τὴν αύτονόητη γιὰ Χριστιανοὺς, ἀπὸ καρδίας συγχώρεση, τοὺς εὐχόμαστε νὰ γνωρίσουν τὸ αἰώνιο θαῦμα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὸ παρουσιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Πόσοι ἐπολέμησαν τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ οἱ πολεμήσαντες ἀπώλοντο. Αὕτη δὲ ὑπὲρ τῶν οὐρανῶν ἀναβέβηκεν. Τοιοῦτον ἔχει μέγεθος ἡ Ἐκκλησία· πολεμουμένη νικᾶ· ἐπιβουλευομένη περιγίνεται (ἀνασταίνεται)· ὑβριζομένη, λαμπροτέρα καθίσταται· δέχεται τραύματα, καὶ οὐ καταπίπτει ὑπὸ τῶν ἐλκῶν (πληγές)· κλυδωνίζεται, ἀλλ’ οὐ καταποντίζεται· χειμάζεται, ἀλλὰ ναυάγιον οὒχ ὑπομένει· παλαίει, ἀλλ’ οὒχ ἡττᾶται· πυκτεύει (γρονθοκοπείται), ἀλλ’ οὐ νικᾶται. Διὰ τί οὖν συνεχώρησε τὸν πόλεμον; Ἵνα δείξη λαμπρότερον τὸ τρόπαιονlxvi».
Ἀμὴν!
Ἐκ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ ἁγίου Δημητρίου – Πολιούχου Θεσσαλονίκης
ethnos.gr
