Όταν κάποιος ακούσει ότι μια γυναίκα υπηρέτησε στα μέτωπα του πολέμου στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν με τον βαθμό του λοχαγού, πιθανότατα θα σχηματίσει στο μυαλό του την εικόνα ενός θηλυκού Ράμπο. Γι’ αυτό, η πρώτη εικόνα της Τζάνετ Ζήνωνος αποτελεί έκπληξη. Mια συνηθισμένη γυναίκα, ένας πολύ γλυκός άνθρωπος, που δεν δείχνει με τίποτα την καρδιά του μαχητή. Η συνομιλία μας, που ακολουθεί, επιβεβαιώνει το προαναφερθέν. Ότι, δηλαδή, πρόκειται για μια γυναίκα πολεμιστή. Όχι μόνο μπαρουτοκαπνισμένη σε ασύλληπτα για τα κυπριακά δεδομένα μέτωπα, αλλά σε όλα τα επίπεδα.
Έχοντας επιβιώσει από δύσκολες αποστολές ως αξιωματικός του στρατού της Αυστραλίας, με την επανεγκατάστασή της στην Κύπρο, χρειάστηκε πριν από δύο χρόνια να δώσει μια ακόμη μάχη. Ίσως δυσκολότερη από αυτές στα πεδία των μαχών. Πολέμησε τον καρκίνο και τον νίκησε. Με τέτοια εφόδια –υπερβολικά για μια γυναίκα 31 μόλις ετών– δηλώνει πανέτοιμη να εισέλθει σε ένα άλλο «πολεμικό» πεδίο. Αυτό της πολιτικής. Της είναι βεβαίως άγνωστο, και ενδεχομένως στην πορεία να συνειδητοποιήσει ότι είναι πιο δύσκολο από αυτά στα οποία σκληραγωγήθηκε. Απλούστατα, επειδή τα κτυπήματα σε αυτό το μέτωπο είναι πιο ύπουλα και πιο απρόβλεπτα. Παρ’ όλα αυτά, σφύζει από ενέργεια και παρουσιάζεται παθιασμένη.
«Η Κύπρος πρέπει να αλλάξει», δηλώνει, και αυτό είναι υποχρέωση όλων. Η Τζάνετ κατέρχεται ως υποψήφια στις βουλευτικές εκλογές με το ψηφοδέλτιο του ΔΗΚΟ στην Αμμόχωστο, αφού ο πατέρας της κατάγεται από την Αγία Ζώνη. Δεν ήταν, ωστόσο, αυτό το στοιχείο που μας κέντρισε το ενδιαφέρον να την συναντήσουμε. Ούτε η καριέρα της ως δικηγόρος, η οποία βρίσκεται στα αρχικά της στάδια. Είναι ευνόητο ότι αιτία είναι το βιογραφικό της. Η παρουσία μιας Κύπριας σε πολεμικά μέτωπα τα οποία περίπου είχαν τη μορφή μικρού παγκοσμίου πολέμου, όπως αυτά στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, είναι και ασυνήθιστη και άκρως ενδιαφέρουσα. Η νεαρή συμπατριώτισσά μας βρέθηκε στα 16 της χρόνια στην Αυστραλία, όπου είχε μεταναστεύσει η οικογένειά της. Ούτε η ίδια ανέμενε ότι έναν χρόνο μετά θα φορούσε στρατιωτική στολή. Κατ’ επιλογήν μάλιστα. «Διψούσα για περιπέτεια» εξηγεί. «Ήθελα πάντοτε ένα επάγγελμα, που να συνδυάζει την περιπέτεια και την αίσθηση του καθήκοντος» προσθέτει. Εξηγώντας τη διαδικασία την οποία ακολουθούν στον στρατό της Αυστραλίας για την πρόσληψη επαγγελματιών και δη αξιωματικών, αντιλαμβάνεσαι αμέσως τις διαφορές με τα κυπριακά δεδομένα. Έπρεπε να περάσει από διάφορες εξετάσεις (γραπτές και ασκήσεων) επί έξι μήνες. Στο διάστημα αυτό, αναλόγως των ικανοτήτων αλλά και της πνευματικής αντίληψης που ο κάθε υποψήφιος θα επιδείξει, κατατάσσεται σε κάποιο αξίωμα. Η Τζάνετ μπήκε στη Σχολή Αξιωματικών και βγήκε με τον βαθμό του υπολοχαγού. Τρία χρόνια μετά, στη βάση των αναφορών των ανωτέρων της, προήχθη στον βαθμό του λοχαγού. Τονίζει ότι στην Αυστραλία –ακόμη και στον στρατό– υπάρχει απόλυτη ισότητα ανδρών και γυναικών. Καμία υποτίμηση προς το γυναικείο φύλο.
Αλλά και καμία χάρη. «Στις ασκήσεις, όπως οι άνδρες κουβαλούν στη ράχη φορτίο 40 κιλών, το ίδιο κουβαλούν και οι γυναίκες, και ας είναι σωματικά πιο αδύναμες. Αν δεν το αντέχουν, απλώς δεν θα μείνουν στον στρατό» λέει. Το 2007 βρίσκει την Τζάνετ στο Ιράκ ως μέλος της αυστραλιανής ομάδας, που μετείχε στη διεθνή αποστολή. Το 2008 πηγαίνει στο Ανατολικό Τιμόρ και τον επόμενο χρόνο στη δυσκολότερη αποστολή και τη σκληρότερη εμπειρία της, στο μέτωπο του Αφγανιστάν. Έτυχε να επιλεγεί η ομάδα στην οποία υπηρετούσε. Φυσιολογική η ερώτηση αν φοβήθηκε. «Όχι» απαντά με κοφτό τρόπο, που δεν επιτρέπει την παραμικρή αμφισβήτηση. «Ήταν για μένα η ευκαιρία να εφαρμόσω στην πράξη, σε πραγματικές συνθήκες πολέμου, όσα είχα μάθει. Να δοκιμάσω την εκπαίδευσή μου. Άλλωστε, όταν έχεις πίστη στους στρατιώτες σου, δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι. Από εκεί και πέρα, αν είναι θέλημα Θεού, μπορεί να φανείς άτυχος ακόμη και στην καθημερινή σου ζωή» αναφέρει με ωμό, πλην, ρεαλιστικό τρόπο. Το «τυχερό» βλήμα του RPG Μπορεί η τοποθέτηση της νεαρής αξιωματικού ότι δεν φοβήθηκε στους πολέμους επειδή πιστεύει στη μοίρα και πως αν είναι να συμβεί το μοιραίο θα συμβεί όπου και αν είσαι να μη γίνεται εύκολα αποδεκτή από τον καθένα. Ωστόσο, αναφέρει δύο περιστατικά για να πείσει για την αντίληψή της. Στη μία περίπτωση στρατιωτικό όχημα με συναδέλφους της είχε πληγεί από βλήμα RPG. Το βλήμα μπήκε κυριολεκτικά στο όχημα, αλλά ευτυχώς δεν εξερράγη και γλύτωσαν. Στη δεύτερη περίπτωση, συνάδελφός της είχε πάει ένα πρωινό για τροχάδην εντός του στρατοπέδου. Ενώ έτρεχε τον κτύπησε στο στήθος βλήμα πυροβόλου όπλου, που είχαν ρίξει οι Ταλιμπάν.
Ήταν συνηθισμένο φαινόμενο τέτοιες βολές. Ωστόσο, σπανίως υπήρχαν θύματα. Ο συγκεκριμένος ήταν ιδιαίτερα άτυχος… Χρειάστηκαν δύσκολες αποφάσεις στο Αφγανιστάν Στο Ιράκ ο ρόλος της ίδιας και της ομάδας της ήταν υποστηρικτικός. Είχε την ευθύνη συντονισμού της μεταφοράς εξοπλισμού. Ως εκ τούτου, δεν βρισκόταν κατάφατσα με μάχιμες ομάδες. Ο κίνδυνος περιορίζεται στην ατυχία να πληγεί από κάποιες βολές πυροβολικού των αντιπάλων. Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, και στο Αφγανιστάν. Εκεί, ούσα λοχαγός πια, υπηρετεί στην ομάδα μυστικών πληροφοριών, με ευθύνη την υποστήριξη μάχιμων ομάδων. Την ρωτήσαμε αν βρέθηκε κάποια στιγμή σε επικίνδυνη κατάσταση, αν ένιωσε ότι κινδύνευαν άμεσα να σκοτωθεί αυτή και οι στρατιώτες της. Το γλυκό χαμόγελο εκείνη τη στιγμή χάνεται από τα χείλη της.
Περιορίζεται να απαντήσει «Ναι, φυσικά, αλλά το καθήκον ενός αξιωματικού είναι να πάρει –αν χρειαστεί– πολύ δύσκολες αποφάσεις, προκειμένου να σωθούν οι στρατιώτες του». Δεν την πιέσαμε περισσότερο επ’ αυτού. Ήταν ζωγραφισμένες στα μάτια της κάποιες γκρίζες εικόνες… Μιλά πιο άνετα για τις συνθήκες στις δύο χώρες, όπου βρέθηκε. «Πολύ δύσκολες συνθήκες. Απελπιστικές και για τους στρατιώτες. Είναι ξεκάθαρο για μένα πια ότι δεν μπορούν οι ξένοι να αλλάξουν μια χώρα. Μόνο οι ίδιοι οι λαοί μπορούν. Στο Αφγανιστάν ό,τι και αν κάναμε, την επόμενη μέρα το κατέστρεφαν οι Ταλιμπάν. Μόνο οι άνθρωποι που ζουν εκεί μπορούν να φέρουν αλλαγή. Και υπάρχουν πολλοί ήρωες εκεί. Ιδίως γυναίκες. Για να πάνε να ψηφίσουν, να πάνε σχολείο, να γίνουν δασκάλες και να διδάξουν, πρέπει να είναι ηρωίδες. Διότι πρέπει να αντιμετωπίζουν το μένος των Ταλιμπάν… Κάθε μέρα, κάθε στιγμή» εξηγεί. Στη συνέχεια η Τζάνετ υπογραμμίζει αυτό που φαίνεται αυτονόητο, αλλά άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη. «Αυτοί οι πόλεμοι ήταν σχολεία ζωής. Η ζωή σε κάποιες χώρες είναι πολύ διαφορετική απ’ ό,τι στις δικές μας. Έμαθα να είμαι ευγνώμων για τη χώρα μου και τις συνθήκες σ’ αυτήν. Βίωσα τα άκρα στα οποία μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη φύση. Συνειδητοποίησα ότι τον πόλεμο στο τέλος τον πληρώνουν μόνο οι απλοί πολίτες. Παλαιότερα τα θύματα ήταν οι στρατιώτες που πολεμούσαν. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει. Τα πραγματικά θύματα είναι οι απλοί πολίτες. Το Αφγανιστάν, για παράδειγμα, είναι γεμάτο με ορφανά παιδιά. Άλλαξα ως άνθρωπος. Βλέπω με άλλο φακό πλέον τη ζωή και τον κόσμο». «Επαγγελματικός στρατός δεν σημαίνει μείωση της θητείας» Θα ήταν αφύσικο να μην ζητήσουμε τη γνώμη ενός ατόμου που υπηρέτησε σε επαγγελματικό στρατό για την αλλαγή στην Εθνική Φρουρά, με τη μείωση της στρατιωτικής θητείας και την πρόσληψη 3.000 επαγγελματιών οπλιτών. «Είμαι απόλυτα υπέρ του επαγγελματικού στρατού. Όμως, επαγγελματικός στρατός δεν σημαίνει μείωση της θητείας και πρόσληψη στρατιωτών. Αν αυτό θεωρούν επαγγελματικό στρατό, λυπάμαι αλλά είναι λάθος. Πρώτα έπρεπε να υπάρξει πλήρης αναδιοργάνωση της ΕΦ, να έρθουν νέες τεχνολογίες και έξυπνοι εξοπλισμοί και μετά να γίνει η μείωση της θητείας». Ρωτάμε τι μισθούς παίρνουν στον στρατό της Αυστραλίας. Η Τζάνετ απαντά ότι η ίδια έπαιρνε περίπου 50 χιλ. δολάρια τον χρόνο. Θεωρεί αστείο το ποσό των 850 ευρώ τον μήνα, που προβλέπεται για την ΕΦ και εξηγεί: «Για να γίνει κάποιος επαγγελματίας στρατιώτης πρέπει να το αγαπά.
Διότι είναι πολύ δύσκολη η στρατιωτική ζωή. Επαγγελματικός στρατός σημαίνει διαρκείς ασκήσεις και εκπαίδευση. Δεν είναι για να βγάζουν σκοπιές. Αν πραγματικά θέλουν να κάνουν επαγγελματικό στρατό. Γι’ αυτό δίνουν ψηλούς μισθούς στο εξωτερικό. Πώς θα κάνει κάποιος οικογένεια; Όταν θα λείπει για μήνες σε ασκήσεις, πρέπει η οικογένειά του να έχει εισοδήματα για να μπορεί να ζήσει». Στην Κύπρο έχουμε απέναντί μας τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ. Αν θεωρούμε ότι μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε με νοοτροπία Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κάνουμε λάθος. Σήμερα έχει αλλάξει η μορφή του πολέμου. Θα έπρεπε να εισάξουμε έξυπνες τεχνολογίες, που δεν σημαίνουν τεράστια ποσά. Ν’ αλλάξουμε μεθοδολογία. Η Τζάνετ, καταληκτικά, εξηγεί ότι αποφάσισε να μπει στην πολιτική διότι πιστεύει ότι η Κύπρος πρέπει να αλλάξει. Να αλλάξει νοοτροπίες και τρόπο σκέψης σε όλα τα επίπεδα. Γι’ αυτό θέλει και η ίδια να προσθέσει ένα λιθαράκι…
