Συνταγματικές και σύμφωνες με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) κρίθηκαν, ομόφωνα από την Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, οι διατάξεις εκείνες του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος Κατσέλη) που συζητούνται στη Βουλή, ενώ παράλληλα οι αρεοπαγίτες θέτουν θέμα για την κάλυψη των οργανικών θέσεων Ειρηνοδικών οι οποίοι έχουν να αντιμετωπίσουν τεράστιο όγκο υποθέσεων μέσα σε ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο.
Υπενθυμίζεται ότι οι Ειρηνοδίκες θα κληθούν να εκδικάσουν αφενός 37.000 δίκες που θα προσδιοριστούν τώρα και άλλες 43.000 που ήδη εκκρεμούν μέσα στο επόμενο διάστημα των 13 μηνών.
Ειδικότερα, το εν λόγω νομοσχέδιο προβλέπει ότι περίπου 37.000 υποθέσεις του νόμου Κατσέλη θα δικαστούν σε διάστημα 13 μηνών, δηλαδή έως το τέλος του 2021. Πρόκειται ουσιαστικά για εκκαθάριση των χιλιάδων υποθέσεων που εκκρεμούν στα Ειρηνοδικεία της χώρας και οι προσδιορισμοί εκδίκασής τους, φτάνουν έως το 2032. Συνολικά στα Ειρηνοδικεία εκκρεμούν 80.000 υποθέσεις, αλλά θα επαναπροσδιοριστούν συνολικά άλλες 37.000 υποθέσεις, αυτές δηλαδή που έχουν δικάσιμο για μετά το 2021 (15/6/2021).
Με άλλα λόγια μέσα σε 13 μήνες θα δικαστούν όλες αυτές οι υποθέσεις με μια καινοτομία όμως. Οι δίκες στο ακροατήριο θα γίνονται μόνο όταν το κρίνει απαραίτητο για να σχηματίσει δικανική αντίληψη ο Ειρηνοδίκης. Εν ολίγοις οι υποθέσεις αυτές θα δικάζονται χωρίς ακροαματική διαδικασία, αλλά με την υποβολή εγγράφων.
Τι έκρινε η Ολομέλεια
Η Διοικητική Ολομέλεια με την γνωμοδότησή της έκανε δεκτή την εισήγηση του αρεοπαγίτη Θεόδωρου Κανελλόπουλου ο οποίος, μεταξύ των άλλων, ανέφερε:
«Είναι αυτονόητο ότι η απονομή της Δικαιοσύνης σε εύλογο χρονικό διάστημα είναι επιβεβλημένη, αφού εντάσσεται στο πλαίσιο της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας και αποτελεί τόσο με βάση το άρθρο 20 του Συντάγματος, όσο και με βάση τη διάταξη του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ βασικό στοιχείο και γνώρισμα του δικαιώματος δικαστικής προστασίας.
Η υλοποίηση του σχεδίου νόμου κρίνεται ότι θα οδηγήσει στην επιτυχή αποσυμφόρηση του μεγαλύτερου μέρους των Ειρηνοδικείων της χώρας, με την προϋπόθεση όμως ότι θα είναι αντικειμενικά δυνατή από τους υπηρετούντες σε έκαστο ειρηνοδικείο δικαστές η εκδίκαση όλων των εκκρεμών υποθέσεων και η έκδοση των αποφάσεων επ΄ αυτών στα προβλεπόμενα χρονικά περιθώρια, χωρίς δηλαδή υπερχρέωση των δικαστών με εξωπραγματικούς αριθμούς δικογραφιών και χωρίς άνιση κατανομή των υποθέσεων, ενόψει μάλιστα και της ποιοτικής με τα πολύ καλά τελευταία έτη, της φύσης των υποθέσεων που εκδικάζονται ενώπιον των Ειρηνοδικείων».
Την ίδια στιγμή, η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου στην υπ΄ αριθμ. 36/2020 γνωμοδότησή της επί των επίμαχων διατάξεων του νομοσχεδίου, μεταξύ των άλλων, αναφέρει ότι είναι σκόπιμες και συνταγματικά επιτρεπτές η υπό νομοθέτηση ρυθμίσεις, αφού ληφθούν υπόψη οι επισημάνσεις που διατυπώθηκαν στην εισήγηση και ειδικότερα η αναγκαιότητα κάλυψης των υπαρχουσών κενών οργανικών θέσεων Ειρηνοδικών προς αποφυγή υπερχρεώσεων των ήδη υπηρετούντων δικαστών.
Τέλος, στο «δια ταύτα» η γνωμοδότηση αναφέρει:
«Οι διατάξεις του άρθρου 1 του υπό κρίση σχεδίου νόμου, παρά τις ανωτέρω επισημαινόμενες μικρής σε έκτασης ασάφειες και τα αντίστοιχα ερμηνευτικά προβλήματα, είναι συμβατές με τις επιταγές του άρθρου 6 παράγραφος 1 της ΕΣΔΑ ως προς την εύλογη διάρκεια της πολιτικής δίκης καθόσον συμβάλλουν με βάση τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις που θεσπίζουν στην ταχεία απονομή της Δικαιοσύνης και ειδικότερα στην επιτάχυνση εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων του νόμου 3869/2010, με την έκδοση δικαστικών αποφάσεων σε εύλογο χρόνο, παράλληλα δε, ουδόλως αντιβαίνουν στη συνταγματική διάταξη του άρθρου 20 παράγραφος 1 του Συντάγματος, καθόσον δεν καθιστούν δυσχερή την πρόσβαση των ενδιαφερομένων στα δικαστήρια και κατά συνέπεια δεν πλήττουν άμεσα ή έμμεσα τον πυρήνα του δικαιώματος πρόσβασης στην δικαιοσύνη, καθώς επίσης και στις λοιπές συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν τις γενικές δικονομικές αρχές, οι οποίες αποτελούν και δικονομικές εγγυήσεις των διαδίκων.
Η επιτυχία της σχετικής ρύθμισης, ωστόσο εξαρτάται και από την αναλογία των εκκρεμών αιτήσεων, που θα επαναπροσδιοριστούν και θα συζητηθούν σε κάθε Ειρηνοδικείο, σε σχέση με τον αριθμό των υπηρετούντων Ειρηνοδικών, η οποία θα πρέπει να είναι αντίστοιχη του προβλεπόμενο από τον κανονισμό του δικαστηρίου αριθμό υποθέσεων, πράγμα που καφέ για την κάλυψη των υπαρχουσών κενών οργανικών θέσεων προς αποφυγή υπέρ χρεώσεις των υπηρετούντων δικαστών».
protothema
