Εμπροσθοβαρείς εκταμιεύσεις των επιχορηγήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπει η συμφωνία που επετεύχθη στη Σύνοδο Κορυφής, νωρίς το πρωί της Τρίτης. Έτσι, το 70% των 19,5 δισ. που προβλέπονται για την Ελλάδα ως επιχορηγήσεις θα έχει εκταμιευθεί από τη χώρα μας έως το τέλος του 2022 και τα υπόλοιπα μέχρι το τέλος του 2023. Οι πληρωμές δαπανών από το συγκεκριμένο πακέτο θα έχουν αναδρομική ισχύ από τον Φεβρουάριο του 2020.
Η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπεται να λάβει περίπου 32 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 19,5 αφορούν επιχορηγήσεις και τα 12,5 δισ. δάνεια. Τα δάνεια επίσης θα αρχίσουν να καλύπτουν δαπάνες από φέτος τον Φεβρουάριο και έχουν ορίζοντα εκταμίευσης έως το 2026. Τα υπόλοιπα 40 δισ. του πακέτου των 72 δισ. θα έρθουν μέσω του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου- του νέου ΕΣΠΑ- με ορίζοντα υλοποίησης από το 2021 έως το 2027.
Το Ταμείο Ανάκαμψης χρηματοδοτείται μέσω κοινού δανεισμού με εγγύηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του προϋπολογισμού της. Το Ταμείο θα είναι τριετές με δεσμεύσεις πόρων μεταξύ 2021- 2023 και πληρωμές έως και το 2026. Η Ελλάδα θα παρουσιάσει την πρότασή της για την κατανομή των κονδυλίων στις Βρυξέλλες, στις 15 Οκτωβρίου. Με δεδομένο ότι το πλαίσιο έχει εγκριθεί η διαδικασία αυτή δεν θεωρείται ότι θα δημιουργήσει προβλήματα ως προς τις εκταμιεύσεις.
Γιατί είναι κερδισμένη η Ελλάδα από τη Συμφωνία
Το μεγάλο κέρδος για όλη την Ευρώπη είναι πως για πρώτη φορά η Κομισιόν πλέον θα δανείζεται στο όνομα και για λογαριασμό όλων των κρατών. Έγινε έτσι ένα πρώτο μεγάλο βήμα αμοιβαιοποίησης του χρέους στην ΕΕ. Με ένα Κοινοτικό Προϋπολογισμό 1,074 τρισ. για μια επταετία και 750 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ευρώπη διθαχειρίζεται για πρώτη φορά ένα κονδύλι που ξεπερνά τα 1,8 δισ. ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, η συμφωνία κρύβει μεγάλα κέρδη για την Ελλάδα, σε σχέση με το αρχικό σχέδιο που παρουσιάστηκε πριν 2 μήνες. Τόσο σε ποσά, όσο και σε ευελιξία.
Πράγματι, στο πλαίσιο ενός συμβιβασμού με τους «σκληρούς» της Ευρώπης, από το πακέτο των 750 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, η «πίτα» των επιχορηγήσεων «κόπηκε» κατά 22%, από τα 500 στα 390 δισ. Ενώ αυξήθηκαν κατά 44% τα δάνεια, από 250 σε 360 δισ. ευρώ. To τελικό «πακέτο» που συμφωνήθηκε μετά την 4ήμερη διαπραγμάτευση τα ξημερώματα της Τρίτης στις Βρυξέλλες, προβλέπει 52% δωρεάν επιχορηγήσεις (grants) και 48% δάνεια (loans) για τις χώρες που θα τα ζητήσουν, αντί 75% επιχορηγήσεις και 25% δάνεια. Δηλαδή μόλις 110 δισ. λιγότερες επιχορηγήσεις και 110 δισ. περισσότερων δανείων.
Αλλά οι απώλειες για την Ελλάδα είναι πολύ μικρότερες! Κάτι που σημαίνει πως στις διαπραγματεύσεις η χώρα μας ενίσχυσε το μερίδιό της στις δωρεάν οικονομικές ενισχύσεις (grants) εις βάρος των δανείων (loans).
Όπως ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός, «οι επιδοτήσεις που θα λάβει η χώρα μας από το πρόσθετο πρόγραμμα που εγκρίθηκε αντιστοιχούν σε 195 δισ. και σε αυτά προστίθενται γύρω στα 12,5 δισ. σε δάνεια για να καταλήξουμε ξανά στο τελικό ποσό των 32 δισ. ευρώ». Η αρχική αναλογία που είχε προταθεί μιλούσε για 22,5 δισ. ενισχύσεις και 9,5 δισ. δάνεια, δηλαδή 15% μείωση ενισχύσεων (αντί 22%) και 31,5% αύξηση του μεριδίου των δανείων (αντί 44%).
Για όλα αυτά θα τεθούν κανόνες, αλλά όχι «μνημόνια»: πρέπει η χώρα να παρουσιάσει δικό της Σχέδιο αξιοποίησης και ανάκαμψης για να πάρει τα λεφτά. Αλλά καμία χώρα δεν θα έχει βέτο στις εκταμιεύσεις, όπως οι Frugal επιδίωκαν. Μπορεί όμως να ζητήσει την παραπομπή μιας χώρας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου εκεί θα κριθεί από όλους αν απαιτούνται αλλαγές και διορθώσεις στα εθνικά σχέδια.
Η Ελλάδα επιδίωξε να κερδίσει σε όρους περισσότερα από όσα χάνει σε άμεσες ενισχύσεις, κόντρα στην αδιάλλακτη στάση των Fugal (Δανία, Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία) και των Visegrade (Σλοβενία, Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία).
“Tα χρήματα θα εκταμιεύονται με όρους πιο ευέλικτους από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ και πιο άμεσα, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα αναδρομικότητας επιλεξιμότητας από τις αρχές του 2020», όπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός. Δηλαδή θα καλυφθούν δημοσιονομικά και δαπάνες που επιβάρυναν το α΄εξάμηνο του 2020!
Παρά τη μείωση στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, η Ελλάδα πέτυχε δύο πράγματα:
– Πρώτον, την αύξηση των πόρων του Ταμείου Συνοχής και
– Δεύτερον για τους αγρότες, παραμένει σταθερή η κατανομή για την κοινή αγροτική πολιτική
Ετσι, όπως είπε και ο Πρωθυπουργός, για την επόμενη τριετία η χώρα έχει στη διάθεσή της από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο ένα σημαντικότατο χρηματοδοτικό που θα χρηματοδοτήσει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, θα εκταμιεύει πόρους για την επόμενη εξαετία και θα δώσει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση για να χαράξει ένα κεντρικό σχέδιο ανάκαμψης της χώρας.
Η τελική κατανομή των ποσών του Tαμείου Aνάκαμψης (Next Generation EU) έχει ως εξής:
• Recovery and Resilience Facility (RRF) 672.5 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα δάνεια θα είναι 360 δισ ευρώ και οι επιχορηγήσεις 312,5 δισ. ευρώ. Ο νέος μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, θα προσφέρει χρηματοδοτική στήριξη για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων σε σχέση με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και την ανθεκτικότητα των εθνικών οικονομιών, συνδέοντάς τις με τις προτεραιότητες της Ε.Ε. Ο μηχανισμός αυτός θα ενσωματωθεί στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.
• ReactEU: 47.5 δισ. ευρώ που θα κατανεμηθούν με βάση τη σοβαρότητα των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου της ανεργίας των νέων και της σχετικής ευημερίας των κρατών-μελών.
• Horizon Europe: 5 δισ ευρώ θα διατεθούν για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για τη χρηματοδότηση ζωτικής σημασίας έρευνας στον τομέα της Υγείας, της ανθεκτικότητας και της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
• InvestEU: 5,6 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση του προγράμματος το οποίο θα διαδεχθεί από το 2021 το σημερινό επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ.
• Rural Development: 7,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν για το Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης με στόχο τη στήριξη των αγροτικών περιοχών στην πραγματοποίηση των διαρθρωτικών αλλαγών που είναι αναγκαίες σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων σύμφωνα με τη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».
• Just Transition Fund (JTF): 10 δισ. ευρώ για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, για να βοηθήσει τα κράτη-μέλη στην επιτάχυνση της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα.
• RescEU: 1.9 δισ ευρώ θα διατεθούν για τον μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της Ενωσης, ο οποίος θα επεκταθεί και θα ενισχυθεί για να δώσει στην Ενωση τη δυνατότητα να προετοιμάζεται και να ανταποκρίνεται σε μελλοντικές κρίσεις
