Δεν είναι σε θέση να διατυπώσει πρόβλεψη για το πότε θα αρθούν τα capital controls ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.
Μιλώντας σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο ο κεντρικός τραπεζίτης υπογράμμισε ότι η άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων εξαρτάται από τις εξελίξεις το 2016.
Όπως είπε για να υπάρξει χαλάρωση στα μέτρα που ισχύουν σήμερα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση η οποία θα ανοίξει τον δρόμο για την απευθείας χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από τους μηχανισμούς της ΕΚΤ.
«Η πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος πρέπει να ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα για να επιστρέψει η οικονομία σε ανάπτυξη στο δεύτερο εξάμηνο του έτους» σημείωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
«Η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης είναι αποφασιστικής σημασίας για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας στο δεύτερο εξάμηνο του 2016», ανέφερε, ενώ σημείωσε «ότι η ελληνική οικονομία εκτιμάται ότι συρρικνώθηκε κατά 0,2% πέρυσι και ότι θα παραμείνει σε ύφεση τουλάχιστον στο πρώτο εξάμηνο του 2016 λόγω της μεταφερόμενης αρνητικής επίδρασης από το 2015».
Στοίχισαν οι καθυστερήσεις
Σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, υπήρξαν καθυστερήσεις στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που θα ενίσχυαν την ανάπτυξη.
«Οι καθυστερήσεις αυτές στην προώθηση μεταρρυθμίσεων στη λειτουργία του δημόσιου τομέα και στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, οδήγησαν σε αντίστοιχες καθυστερήσεις στην εμφάνιση των θετικών επιδράσεων στην ανάπτυξη και την απασχόληση» τόνισε σχετικά.
Έτσι, συμπλήρωσε, «μόλις στα τέλη του 2014-αρχές 2015 άρχισαν να καταγράφονται οι επιδράσεις αυτές μετά από έξι χρόνια ύφεσης: άνοδος του ΑΕΠ το 2014 κατά 0,7% και θετικοί ρυθμοί ανόδου τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2015 σε ετήσια βάση».
Ο κ. Στουρνάρας εκτίμησε ότι «η ανάκαμψη αυτή θα είχε εδραιωθεί και το συνολικό αποτέλεσμα για το 2015 και το 2016 θα ήταν με βεβαιότητα θετικό αν δεν είχε μεσολαβήσει η έξαρση της αβεβαιότητας από τους τελευταίους μήνες του 2014 μέχρι την ημερομηνία σύναψης της συμφωνίας με τους εταίρους στο Συμβούλιο Κορυφής, στις 12 Ιουλίου 2015».
Η συμφωνία της 12ης Ιουλίου
Μετά τη Συμφωνία της 12ης Ιουλίου, ανακόπηκε η δυσμενής και αβέβαιη πορεία της οικονομίας, καταργήθηκε σχεδόν αμέσως η τραπεζική αργία (στις 20 Ιουλίου), ενώ οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων άρχισαν να χαλαρώνουν σταδιακά, ως αποτέλεσμα της βαθμιαίας αποκατάστασης του κλίματος εμπιστοσύνης, τόνισε ο κ. Στουρνάρας.
Ωστόσο, πρόσθεσε πως το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 1,1% σε ετήσια βάση το γ’ τρίμηνο του 2015, έναντι αύξησής του κατά 0,9% το β’ τρίμηνο του 2015.
«Κατά συνέπεια στη διάρκεια του β’ εξαμήνου, και σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων πάνω στη χρηματοδότηση της οικονομίας αφενός αλλά και της φορολογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων αφετέρου, η δραστηριότητα εκτιμάται ότι σημείωσε κάμψη, οδηγώντας την οικονομία σε μικρή ύφεση της τάξης του 0,2% περίπου για το σύνολο του 2015» συμπλήρωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
Υπογράμμισε πάντως ότι «οι εξελίξεις είναι σημαντικά ευνοϊκότερες σε σχέση με τις απαισιόδοξες προβλέψεις που είχαν διατυπωθεί το καλοκαίρι. Σε αυτό συνέβαλαν οι ηπιότερες του αναμενομένου επιπτώσεις στην οικονομία από τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων, παρά τον αρχικό κλυδωνισμό της τραπεζικής αργίας, εξαιτίας της ταχείας χαλάρωσης των περιορισμών, του επιτυχημένου χειρισμού των αρμόδιων φορέων, της σημαντικής ανόδου της τουριστικής κίνησης και της μεγάλης μείωσης της τιμής του πετρελαίου» είπε ο κ. Στουρνάρας.
Ανάφερε δε τα ακόλουθα:
* Η βιομηχανική παραγωγή κινήθηκε ικανοποιητικά από τον Αύγουστο του 2015 και έπειτα (με εξαίρεση τον Οκτώβριο), ενώ ειδικά τον Νοέμβριο παρουσίασε άνοδο της τάξης του 1,8% σε ετήσια βάση η οποία αντανακλά την αύξηση όλων των επιμέρους βιομηχανικών δεικτών (πλην των ορυχείων και λατομείων).
* Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πληροφοριακού Συστήματος ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, τον περασμένο Δεκέμβριο ο όγκος της εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε κατά 7.826 άτομα, ενώ συνολικά για το 2015 καταγράφτηκε σωρευτική αύξηση της απασχόλησης της τάξης των 99.700 ατόμων, η οποία ήταν οριακά υψηλότερη από την αντίστοιχη αύξηση της απασχόλησης το 2014.
Η εξέλιξη αυτή είναι σε πλήρη αντιστοιχία με τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ για το γ’ τρίμηνο του 2015 που υποδηλώνουν αύξηση της εξαρτημένης εργασίας κατά 4,2% σε ετήσια βάση και αντίστοιχη υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας στο 24% από 25,5% το γ’ τρίμηνο του 2014.
* Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, αν και επηρεάστηκαν δυσμενώς τόσο από τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων όσο και από το ασταθές διεθνές περιβάλλον, παρουσίασαν αύξηση λόγω κυρίως της μεγάλης ανόδου του τουρισμού.
Ειδικότερα, ενώ το 2014 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν σε πραγματικούς όρους κατά 10%, το εννεάμηνο του 2015 τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν αύξηση των εξαγωγών αγαθών κατά 4,2% και αύξηση των τουριστικών εισπράξεων κατά 13,4% σε πραγματικούς όρους.
Αντίθετα, παρατηρείται πτώση των εισπράξεων από τις ναυτιλιακές υπηρεσίες κατά 10,7% σε πραγματικούς όρους που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων.
Το τραπεζικό σύστημα
«Η βαθμιαία αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης είχε ως αποτέλεσμα την έστω και μικρή επιστροφή των καταθέσεων – περισσότερα των 2 δισεκ. ευρώ επέστρεψαν στο τραπεζικό σύστημα από την 20η Ιουλίου 2015, ημερομηνία που καταργήθηκε η τραπεζική αργία (και έμειναν σε ισχύ οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων μέχρι σήμερα)» τόνισε ο κ. Στουρνάρας.
Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε, ολοκληρώθηκε με επιτυχία η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών το Δεκέμβριο του 2015 με αυξημένη ιδιωτική συμμετοχή.
Όπως εξήγησε, οι τέσσερις σημαντικές τράπεζες κάλυψαν τα απαιτούμενα κεφάλαια που προέκυψαν από την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που διενέργησε η ΕΚΤ:
* Μέσω της συμμετοχής ξένων επενδυτών, οι οποίοι επένδυσαν περίπου 5,3 δισεκ. ευρώ.
* Μέσω μέτρων κεφαλαιακής ενίσχυσης ύψους 0,6 δισεκ. ευρώ.
* Κεφάλαια ύψους περίπου 2,7 δισεκ. ευρώ αντλήθηκαν μέσω της διαχείρισης στοιχείων παθητικού (προτάσεις εθελοντικής ανταλλαγής ομολόγων με μετοχές).
Επιπλέον, μειώθηκε η εξάρτησή των τραπεζών από τον έκτακτο μηχανισμό χρηματοδότησης (ELA) από το τέλος Αυγούστου έως σήμερα κατά περίπου 18,3 δισ. ευρώ.
«Η μείωση του ανώτατου ορίου του ELA αντανακλά τη βελτίωση της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, στο πλαίσιο της υποχώρησης της αβεβαιότητας και της σταθεροποίησης των ροών καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα, καθώς και την επιτευχθείσα πρόοδο στη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης» είπε ο κ. Στουρνάρας
Οι προβλέψεις για φέτος
Αναφερόμενος στην πορεία της οικονομικής δραστηριότητας το 2016, υποστήριξε ότι συνδέεται άρρηκτα με την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται.
«Ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ εκτιμάται ότι, τουλάχιστον το α’ εξάμηνο του 2016, θα παραμείνει σε αρνητικό έδαφος λόγω της μεταφερόμενης αρνητικής επίδρασης (carry-over) από το 2015» τόνισε σχετικά.
Και πρόσθεσε πως απαραίτητες προϋποθέσεις για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας το β’ εξάμηνο του 2016 είναι η περαιτέρω αποκατάσταση του κλίματος της εμπιστοσύνης, η βελτίωση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος και η περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
Όπως είπε, προβλέπεται υποχώρηση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών υπό το βάρος των δημοσιονομικών μέτρων, ενώ η ενδυνάμωση της επενδυτικής και εξαγωγικής προσπάθειας αναμένεται να πραγματοποιηθεί σταδιακά και πάντως σε άμεση συνάρτηση με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της χρηματοδότησης της οικονομίας.
«Ο πληθωρισμός θα αποκτήσει θετικό πρόσημο, καθώς θα γίνει αισθητό το βάρος των αυξήσεων στους έμμεσους φόρους» υποστήριξε.
Η χρηματοδότηση της αγοράς
«Η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος είναι βέβαιο ότι θα έχει πολύ θετική επίπτωση στο κλίμα εμπιστοσύνης. Είναι το κλειδί για την επιστροφή καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, θα οδηγήσει στην επανένταξη των ελληνικών τίτλων στις αποδεκτές από το Ευρωσύστημα εξασφαλίσεις (“waiver”) και θα επιτρέψει την πολύ πιο φθηνή χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ενώ θα καταστήσει δυνατή και τη συμμετοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ» σημείωσε ο κ. Στουρνάρας.
Όπως εξήγησε, αυτό, σε συνδυασμό με την επιτυχή ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, θα συμβάλλει στην περαιτέρω υποχώρηση του κόστους δανεισμού και θα αυξήσει την πιστοδοτική ικανότητα των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων, με ευνοϊκές επιπτώσεις στη χρηματοδότηση και κατ’ επέκταση στο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
«Η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης είναι αποφασιστικής σημασίας καθώς θα σηματοδοτήσει και την έναρξη των συζητήσεων με τους εταίρους για την ανάληψη δράσεων για την περαιτέρω ελάφρυνση του δημόσιου χρέους» επεσήμανε σχετικά.
Σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη, οι δράσεις αυτές θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου να διατηρούνται σε διαχειρίσιμα επίπεδα.
«Μεταξύ άλλων, αυτό θα έχει ως άμεση συνέπεια τη δυνατότητα κάποιας χαλάρωσης του τελικού δημοσιονομικού στόχου και θα απελευθερώσει πόρους που θα κατευθυνθούν σε επενδύσεις και θα ενισχύσουν την απασχόληση» πρόσθεσε ο κ. Στουρνάρας.
Και κατέληξε σημειώνοντας πως η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους θα βελτιώσει το κλίμα εμπιστοσύνης με πολλαπλές θετικές επιδράσεις: νέες επενδύσεις, προσέλκυση ξένων επενδύσεων, επιστροφή καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα.
