Σε κατάσταση πανδημίας κινείται τις τελευταίες ώρες ο κόσμος, με την επέλαση του κοροναϊού να φέρνει μεγάλες ανατροπές στις συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων. Και φυσικά των Ελλήνων καθώς η αύξηση των κρουσμάτων είναι ραγδαία, ένας πολίτης είναι ήδη νεκρός και εκφράζονται φόβοι για επιδημία που δεν έχει ξαναζήσει η χώρα και που θα αλλάξει τα πάντα.
Ο πλανήτης ετοιμάζεται να ζήσει πρωτοφανείς στιγμές, αφού οι κυβερνήσεις ανά τον πλανήτη έχουν αναγκαστεί να προχωρήσουν σε περιοριστικά που όμοια τους και με τέτοια μαζικότητα, δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ και που πριν από λίγους μήνες φάνταζαν αδιανόητα.
Τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιταλία, λίγες μόλις ώρες μετά την «αναβάθμιση» του κοροναϊού από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε πανδημία. Η γειτονική μας χώρα και η Κίνα αποτελούν τα πιο τρανταχτά παραδείγματα χωρών που έλαβαν προληπτικά μέτρα με σκοπό την αποτροπή της εξάπλωσης του θανατηφόρου ιού.
Ωστόσο, πέραν των δύο αυτών χωρών που επλήγησαν ανεπανόρθωτα από τον κοροναϊό, τα μέτρα που εφαρμόζονται παγκοσμίως ήδη -φυσικά και στην Ελλάδα- και αυτά που είναι προ των πυλών θα έχουν ως αποτέλεσμα οι επόμενοι δύο -και όχι μόνο- μήνες να μας μείνουν για πάντα χαραγμένοι στη μνήμη.
«Βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξοι, μακροπρόθεσμα αισιόδοξοι»
Αναφερόμενος σε αυτό ο πρώην ερευνητής του πανεπιστημίου του Cambridge και καθηγητής του πανεπιστημίου Imperial στο Λονδίνο, Χριστόφορος Αναγνωστόπουλος ξεκαθαρίζει πως αναφορικά με τον ιό πρέπει να είμαστε βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξοι, αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξοι.
Με μια μακροσκελή ανάρτηση στον λογαριασμό του στο Facebook ο κ. Αναγνωστόπουλος αναφέρει πως η θνησιμότητα (Case Fatality Ratio) του ιού τοποθετείται μεταξύ 0.5% και 2%, με πιθανό το 1% Το νούμερο αυτό διαφέρει από το λεγόμενο «snapshot CFR» που προκύπτει από απλή διαίρεση θανάτων με επιβεβαιωμένα κρούσματα (κι η οποία συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 3 και 5% ανά περιοχή).
Διαφέρει για καλούς λόγους, εξηγεί σε αυτό το πλαίσιο και συνεχίζει «ας δεχτούμε το 1%. Αυτό είναι τουλάχιστον 20 φορές χειρότερο από την εποχική γρίπη. Η δήλωση “η γρίπη σκοτώνει περισσότερους” θα διαψευστεί σύντομα. Η δήλωση “το έχουμε ίσως ήδη περάσει πολλοί και δεν το καταλάβαμε” επίσης δεν ισχύει: ο ιός είναι συνήθως δύσκολος ακόμη και στις ήπιες περιπτώσεις, και για κάθε 95 περιστατικά που ίσως περάσανε απαρατήρητα, τουλάχιστον 5 θα ήταν αρκετά σοβαρά ώστε να χρειαστούν νοσηλεία, κι άρα θα μας είχαν γίνει γνωστά. Παρότι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για τον ακριβή αριθμό των ήπιων περιπτώσεων, φαίνεται πως μονάχα μία μικρή μειοψηφία είναι εντελώς ασυμπτωματική».
Συμπεραίνουμε λοιπόν τα εξής: ο COVID-19 είναι πολύ σοβαρότερος της γρίπης, αρκετά κολλητικότερος της γρίπης, και κυκλοφορεί ευρέως αλλά ακόμη η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν έχει νοσήσει, άρα η κατάσταση πρόκειται με απόλυτη βεβαιότητα να χειροτερέψει ραγδαία. Το μόνο ζήτημα είναι πόσο ραγδαία. Γι’αυτό, ξαναλέω, οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες. Είμαστε (στην Ελλάδα) ακόμα στο παράθυρο ευκαιρίας να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του ιού. Δυστυχώς, δεν θα καταφέρουμε να την ανακόψουμε πλήρως, εξηγεί.
Αξίζει όλος αυτός ο πανικός;
Σε αυτό το σημείο συμπληρώνει πως μπορούμε να την επιβραδύνουμε πολύ. Εντυπωσιακά πολύ, με αυτό που ονομάζεται «flattening of the epidemic curve» – η προσπάθεια να αναβάλουμε όσο περισσότερο γίνεται το peak της επιδημίας: δηλαδή τον μέγιστο αριθμό νέων κρουσμάτων σε μία ημέρα που αναμένουμε να προκύψει στη χώρα.
Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί – «αξίζει τον κόπο, τον πανικό, και το οικονομικό κόστος; Αφού σχεδόν όλοι θα το κολλήσουμε κάποια στιγμή – ό’τι είναι να γίνει ας γίνει». Είναι συχνή αντίδραση αυτή. Θεωρείται μάλιστα συχνά και θαρραλέα: «εγώ δεν θα αλλάξω την συμπεριφορά μου, δεν θα αλλάξουμε κι όλη τη ζωή μας για έναν ιό».
Η αντίδραση αυτή είναι λανθασμένη εξηγεί ο κ. Αναγνωστόπουλος και συμπληρώνει πως το ζήτημα δεν είναι ο απόλυτος αριθμός που θα κολλήσουν μέσα στα επόμενα χρόνια. Αυτό το παιχνίδι χάθηκε. Το ζήτημα είναι η ταχύτητα με την οποία θα κολλήσουν – η οποία καθορίζει τον βαθμό στον οποίο το δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί να αντεπεξέλθει.
Αν ρίξουμε μια ματιά στα νούμερα θα δούμε πως: Αν νοσήσει το 10% του πληθυσμού (συντηρητικό – η εποχική γρίπη φτάνει το 20% και ο covid-19 φαίνεται να είναι δύο φορές κολλητικότερος), και το 5% αυτών χρειαστούν ΜΕΘ με μέση διάρκεια 4 εβδομάδων, το 0.5% του ελληνικού πληθυσμού θα χρειαστεί να είναι σε ΜΕΘ για 4 εβδομάδες.
Τα τελευταία νούμερα που γνωρίζω μιλούν για 6 κλίνες εντατικής θεραπείας ανά 100Κ πληθυσμού, δηλαδή 0.006%. Ογδόντα φορές μικρότερο. Επαναλαμβάνω. Ογδόντα φορές. Αν γεμίσουν οι ΜΕΘ, η θνησιμότητα θα εκτιναχθεί από το 1% στο 5%, γιατί αν χρειάζεται κάποιος ΜΕΘ αλλά είναι σπίτι του, υποκύπτει. Ένα αντίστοιχο επιχείρημα ισχύει και για τις απλές κλίνες νοσοκομείου.
Το οικονομικό σκέλος
Φτάνοντας λοιπόν στο οικονομικό κόστος εξηγεί πως η δημοκρατία αντέχει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης βασιζόμενη στη συνείδηση του δημοκρατικού πολίτη να ακολουθεί οδηγίες χωρίς την απειλή των όπλων.
Έτσι και αλλιώς η οδηγία είναι σαφής: μείνετε σπίτι, όσο μπορείτε. Ο οικονομικός αντίκτυπος είναι αναπόφευκτος. Αν μπορείτε να εργαστείτε απ’το σπίτι, κάντε το. Μη βλέπετε όλη μέρα τηλεόραση και μην κάνετε refresh το Facebook κάθε πέντε λεπτά, εργαστείτε αν μπορείτε, ώστε να κινείται η οικονομία.
Επιπλέον, καλεί τους εργοδότες εξαρτημένης εργασίας να δώσει διεξόδους στους υπαλλήλους. «Υπάρχει μία παρανόηση στην Ελλάδα πως »ηγεσία» είναι μόνο η πολιτική ηγεσία. Δεν είναι έτσι. Ηγεσία υπάρχει παντού: κάθε εργοδότης, κάθε γονέας, κάθε δάσκαλος, κάθε άνθρωπος που εν μέρει λαμβάνει αποφάσεις για λογαριασμό άλλων είναι ηγέτης. Και σε αυτήν την κατάσταση, όλοι λαμβάνουμε αποφάσεις για λογαριασμό άλλων. Κάθε χειραψία είναι μία απόφαση. Δείξτε το παράδειγμα με τη συμπεριφορά σας, και προστατεύστε τις ευπαθείς ομάδες. Η θαρραλέα και υπεύθυνη κίνηση αυτήν τη στιγμή δεν είναι να δείξετε πως δεν φοβάστε τον ιό. Είναι να μειώσετε άμεσα τις κοινωνικές σας επαφές με ψυχραιμία. Η ψυχραιμία είναι κρίσιμη. Δεν υπάρχει λόγος για πανικό αυτήν τη στιγμή. Μην αδειάσετε τα σουπερμάρκετ. Δεν πρόκειται να έχουμε ελλείψεις στα πάντα, και φροντίστε να μην το προκαλέσετε με τη συμπεριφορά σας» λέει χαρακτηριστικά.
Τι θα γίνει με το εμβόλιο;
Εμβόλιο εντός του έτους φαίνεται πρακτικά αδύνατον να έχουμε, αλλά σε βάθος 18-24 μηνών είναι σχεδόν βέβαιο.
Αντι-ιικά φάρμακα (φανταστείτε ανάλογο του tamiflu για τη γρίπη, το οποίο δυστυχώς δεν επιδρά στους coronaviruses) είναι πιθανόν να έχουμε αρκετά συντομότερα, και έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πως θα μειώσουν εντυπωσιακά τη θνησιμότητα όταν έρθουν.
Πιθανόν μέσα στο 2020 αν υπάρξουμε τυχεροί.
Υπάρχει επίσης ακόμη η ελπίδα, και κάποιες μικρές ενδείξεις, ότι ο ιός μπορεί να είναι σε κάποιο βαθμό εποχικός, όπως η γρίπη. Αν αυτό συμβεί, το καλοκαίρι θα μας δώσει μια ανάσα και θα επιτρέψει στους επιστήμονες να ετοιμαστούν για τον ερχόμενο χειμώνα.
Σε κάθε περίπτωση, η επιστημονική κοινότητα παλεύει σύσσωμη και με αυτοθυσία να βοηθήσει με όποιον τρόπο μπορεί, και θα δαμάσει και αυτόν τον ιό, όπως τόσους άλλους. Δώστε τους χρόνο, καταλήγει.
Θα θυμόμαστε για πάντα τους επόμενους δύο μήνες…
Βέβαια πέραν των αριθμών, οικονομικών και όχι μόνο, οι επόμενοι -τουλάχιστον- δύο μήνες θα μας μείνουν αξέχαστοι και στην Ελλάδα.
Άδειοι δρόμοι σε ώρες αιχμής. Οι εικόνες που κάνουν τον γύρο του κόσμου από τις μεγάλες πόλεις που έχουν «πληγεί» από τον κοροναϊό είναι εικόνες που θα βλέπαμε μόνο σε ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Όμως είναι πλέον η καθημερινότητά μας. Ο κόσμος πράττοντας ορθά και υπακούοντας στις οδηγίες των αρχών έχει περιορίσει τις μετακινήσεις του στο ελάχιστο. Ωστόσο, αυτό που μένει πίσω είναι εικόνες που θυμίζουν… αποκάλυψη.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι δρόμοι της Αθήνας, ακόμα και σε ώρες αιχμής, είναι πράσινοι.
Επίσης, στις εικόνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας η Θεσσαλονίκη δεν θυμίζει σε τίποτα τις εικόνες των προηγούμενων ημερών.
Την ίδια στιγμή, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, κλείνουν όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Ακολούθησαν τα θέατρα και οι μουσικές σκηνές που ακυρώνουν το ένα μετά το άλλο τις παραστάσεις, ενώ σειρά αναμένεται να πάρουν και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Από σήμερα ήδη, την πρώτη ημέρα μετά την ανακοίνωση των έκτακτων μέτρων για τον κορωνοϊό από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο και την έκτακτη σύσκεψη του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των μετακινήσεων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Τα μέτρα δεν μα μείνουν εκεί. Το κυβερνητικό επιτελείο το οποίο βρίσκεται σε στενή συνεργασία και επικοινωνία με τους ειδικούς λοιμωξιολόγους για την εξέλιξη και τα επικαιροποιημένα στοιχεία που αφορούν στον ιό, επεξεργάζεται νέα ακόμη πιο αυστηρά μέτρα που αφορούν στις συναθροίσεις σε επιχειρήσεις και μαγαζιά ενώ μελετάται να δοθεί παράταση στην αναστολή λειτουργίας σχολικών μονάδων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων εάν παραστεί ανάγκη.
Στη δίνη του κοροναϊού και ο παγκόσμιος αθλητισμός
Ένα μέρος της ζωής το οποίο δέχτηκε τεράστιο πλήγμα από τον κοροναϊό είναι και ο παγκόσμιος αθλητισμός.
Αγώνες γίνονται χωρίς κόσμο, άλλοι αναβάλλονται, πρωταθλήματα και διοργανώσεις τόσο στην Ευρώπη, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο σταματούν, ενώ το Euro και οι Ολυμπιακοί Αγώνες, που είναι αμφότερα προγραμματισμένα για το καλοκαίρι βρίσκονται στον αέρα. Την ίδια στιγμή ολόκληρες ομάδες μπαίνουν σε καραντίνα. Φυσικά, ο αθλητισμός είναι ένα μέρος της κοινωνίας που πλήττεται από το πρόβλημα και όχι το πρόβλημα το ίδιο.
Ωστόσο, η αναταραχή που έχει προκληθεί δείχνει τι αντίκτυπο έχει στον πλανήτη ο φονικός ιός.
