Μια από τις φωτογραφίες – σύμβολα της τραγωδίας της Κύπρου, είναι αναμφίβολα αυτή που δείχνει το σπαρακτικό κλάμα του ενός πατέρα πάνω από τον τάφο του νεκρού γιου του…
Ο Καταδρομέας Χρήστος Λιγδής από την Αταλάντη Φθιώτιδας υπηρετούσε στην Α’ Μοίρα Καταδρομών στο Μάλεμε της Κρήτης, η οποία πήρε διαταγή να ετοιμαστεί για την Κύπρο, με την επιχείρηση ΝΙΚΗ. Επέβαινε στο μοιραίο ΝΙΚΗ 4, το αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από φίλια πυρά ενώ προσέγγιζε για προσγείωση το αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
Συνετρίβη στις παρυφές της πόλης, στον λόφο της Μακεδονίτισσας, εκεί όπου ανεγέρθηκε το μνημείο για να θυμίζει σε όλους τη θυσία των παλικαριών που έμειναν στην κυπριακή γη…
Όταν ο πατέρας του Καταδρομέα, ο Λουκάς Λιγδής επισκέφθηκε τον Τύμβο της Μακεδονίτισσας έπεσε κυριολεκτικά πάνω στην μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα των νεκρών Καταδρομέων κλαίγοντας για τη θυσία του παιδιού του… Ο θρήνος του αποτυπώθηκε στο φωτογραφικό καρέ, σε ένα συγκλονιστικό στιγμιότυπο!
Έφυγαν από την Κρήτη, τη νύχτα της 21ης/22ας Ιουλίου 1974, με το μεταγωγικό αεροσκάφος Νοράτλας με την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ-4» για να ενισχύσουν τους μαχόμενους αδελφούς μας στην Κύπρο, που πολεμούσαν τον προαιώνιο εχθρό του Γένους, ο οποίος λίγες ώρες νωρίτερα είχε εισβάλει στην Κύπρο……
Δεν πρόλαβαν… Τα (φίλια) αντιαεροπορικά τους χτύπησαν ενώ προσέγγιζαν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας και το αεροπλάνο τους συνετρίβη στην Μακεδονίτισσα. Οι 16 από τους επιβαίνοντες έμειναν εκεί, 42 ολόκληρα χρόνια, μαζί με το αεροπλάνο, να φυλούν τα αδέρφια τους στο Τύμβο που στήθηκε εκεί για θυμίζει σε όλους το αίμα και τις θυσίες των παλικαριών που στάθηκαν απέναντι στον Αττίλα το μαύρο καλοκαίρι του 1974….
Το 2016, ήρθε η ώρα να επιστρέψουν στα σπίτια τους, να έχουν τις πρέπουσες τιμες, να έχουν ένα καντήλι και να δώσουν στους συγγενείς τους την δυνατότητα να τους θυμιάζουν… Να έχουν ένα τάφο να πηγαίνουν… Ο λόγος για τους 15 Καταδρομείς και τον έναν Αεροπόρο, τα οστά των οποίων ταυτοποιήθηκαν μετά την ανασκαφή στον Ιερό χώρο της Μακεδονίτισσας και τα οποία θα επαναπατριστούν στις 4 Οκτωβρίου 2016….
Μεταξύ αυτών, τα οστά του καταδρομέα από την Αταλάντη, Χρήστου Λ. Λιγδή….
Ήταν 13 Οκτωβρίου του 2016, όταν τα λείψανα του ήρωα Λιγδή, επέστρεψαν στην πατρίδα του. Στην κεντρική πλατεία της Αταλάντης πραγματοποιήθηκε η τελετή, παρουσία του αδερφού του, συγγενών του, πλήθους κόσμου και των αρχών του τόπου.
Η επιστροφή των ηρώων
Η ιστορία του Νοράτλας, η απεγνωσμένη προσπάθεια να βρεθούν τα οστά, ο πόνος των συγγενών και ο επαναπατρισμός των λειψάνων μετά από 42 χρόνια, καταγράφονται σε ένα βίντεο 5.57′ της εφημερίδας Καθημερινή.
Ηταν 8 Αυγούστου 1964 όταν τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη έπληξαν την ακταιωρό «Φαέθων» στην Κύπρο σκοτώνοντας έξι Ελλαδίτες, μεταξύ των οποίων και τον 22χρονο ναύτη-νοσοκόμο Νικόλαο Νιάφα από τη Λαμία. Είχαν σταλεί στις βόρειες ακτές του νησιού μαζί με το πλήρωμα του σκάφους «Αρίων» για να αποτρέψουν αποβιβάσεις Τούρκων στρατιωτικών και οπλισμού στα χωριά Μανσούρα και Κόκκινα.
Δεν γνώρισε ποτέ τον θείο της, μεγάλωσε όμως με τον πόνο της απώλειας. Οταν οι γονείς της έφυγαν το ’70 μετανάστες στη Γερμανία άφησαν την Κωνσταντίνα Νιάφα στη Λαμία. Το είχε ζητήσει η γιαγιά της οικογένειας. Θεωρούσε ότι η παρουσία της εγγονής στο σπίτι θα μετρίαζε την πίκρα της. Μπορεί να είχαν περάσει χρόνια, αλλά πενθούσε ακόμη. Ο γιος της είχε σκοτωθεί το καλοκαίρι το ’64 σε μυστική αποστολή στην Κύπρο.
Οι σοροί των πεσόντων της ακταιωρού «Φαέθων» τάφηκαν στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Λευκωσία. Εκταφές που πραγματοποιήθηκαν όμως τη δεκαετία του ’80 με μη επιστημονικό τρόπο είχαν ως αποτέλεσμα να δοθούν σε κάποιες οικογένειες λάθος λείψανα. Πρώτος επαναπατρίστηκε στα τέλη Μαΐου ο Νικόλαος Νιάφας. Τα οστά όμως δεν ήταν δικά του…
Ολα αυτά τα χρόνια και η ανιψιά του πεσόντος, Κωνσταντίνα, προσπαθούσε να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες. Αναζητούσε επιζήσαντες και μαρτυρίες. «Θυμάμαι ότι μου έλεγαν πόσο καλός και ήρεμος ήταν στη διάρκεια της μάχης. Γινόταν χαμός, έπεφταν ριπές, υπήρχαν φλόγες παντού και εκείνος πήρε το σάκο των πρώτων βοηθειών για έναν τραυματία. Δεν πρόλαβε όμως να βγει. Πέρασε το αεροσκάφος της τουρκικής αεροπορίας και τον σκότωσε», λέει. «Εφυγε στο καθήκον».
Το απόγευμα της 2ας Ιουνίου ο ιερός ναός Αγίας Παρασκευής στη Λαμία είχε γεμίσει με κόσμο. Το κασελάκι με τα οστά του Νιάφα ήταν τυλιγμένο με την ελληνική σημαία και πάνω είχε τοποθετηθεί μια κορνίζα με ασπρόμαυρη φωτογραφία του.
Κύπρος: 20 Ιουλίου 1974 – 47 χρόνια μετά!
Ώρα 05:30 το πρωί. Οι σειρήνες πολέμου ηχούν σε όλοκληρο το νησί.
Ήταν μόλις πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα που έγινε στην μεγαλόνησο και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εισβάλουν για να φέρουν…την ειρήνη όπως είπαν! Βρήκαν δηλαδή την αφορμή που έψαχναν για χρόνια για να καταλάβουν την Κύπρο. Το ημερολόγιο έδειχνε 20 Ιουλίου του 1974.
Ώρα 05:30 το πρωί. Οι σειρήνες ηχούν και πάλι σε ολόκληρη την Κύπρο. Για να μας θυμίσουν ότι πριν από 44 χρόνια, χιλιάδες Κύπριοι έφυγαν από τα σπίτια τους και χιλιάδες σκοτώθηκαν!
Πέρασαν κιόλας 47 χρόνια! Για αυτούς που το έζησαν μοιάζει σαν χτες. Μοιάζει σαν ένας εφιάλτης.
Από τότε μέχρι σήμερα έγιναν δεκάδες συνομιλίες για επίλυση του κυπριακού χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Συνομιλίες, δημοψηφίσματα, εκθέσεις ιδεών και ένα πρόβλημα που παραμένει άλυτο και με τους περισσότερους να αμφιβάλλουν αν θα υπάρξει ποτέ λύση.
Το χρονικό της εισβολής
Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο με την κωδική ονομασία «Αττίλας» ξεκίνησε την αυγή της 20ης Ιουλίου 1974, με αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Η ελληνική πλευρά πιάστηκε στον ύπνο και η αντίδρασή της εκδηλώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση. Η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου (15 Ιουλίου 1974).
Τα τουρκικά αποβατικά σκάφη άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάμεις ανενόχλητα στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, λίγο μετά τις 5 το πρωί της 20ης Ιουλίου. Σχεδόν ταυτόχρονα, σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις, συνεχώς και κατά κύματα κατά της ευρύτερης περιοχής της Κερύνειας και της Λευκωσίας, ενώ άλλα αεροσκάφη και ελικόπτερα επιχειρούσαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών σε επίκαιρα σημεία. Οι κάτοικοι βρέθηκαν στο έλεος των εισβολέων. Άοπλοι πολίτες δολοφονήθηκαν, γυναίκες βιάστηκαν και αιχμάλωτοι στρατιώτες εκτελέστηκαν.
Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς ήταν ανεξήγητα αργοπορημένη. Παρ’ ότι το ελληνικό Πεντάγωνο (χούντα) γνώριζε τις κινήσεις των Τούρκων, θεωρούσε ότι μπλοφάρουν. Μόλις στις 8:40 το πρωί δόθηκε επισήμως από την Αθήνα η εντολή εφαρμογής των πολεμικών σχεδίων, ενώ το ελληνικό ραδιόφωνο (το ΕΙΡΤ εν προκειμένω), μετέδωσε την είδηση γύρω στις 11 το πρωί. Η καθυστερημένη κινητοποίηση έδωσε τη δυνατότητα στους Τούρκους εισβολείς να παγιώσουν τις θέσεις τους και να δημιουργήσουν προγεφύρωμα από το Πέντε Μίλι της Κερύνειας προς τον Άγιο Ιλαρίωνα, έχοντας ως αντικειμενικό στόχο τη σύνδεσή του με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας.
Οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, όταν κινητοποιήθηκαν άρχισαν να πολεμούν με ηρωική αυτοθυσία, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν αεροπορική κάλυψη και σύγχρονο οπλισμό. Αριθμούσαν γύρω στους 12.000 άνδρες (ελληνοκύπριους και ελλαδίτες), υπό τη διοίκηση του ταξιάρχου Μιχαήλ Γεωργίτση, που είχε το γενικό πρόσταγμα στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου.
Στο μεταξύ, άρχισε να κινητοποιείται και ο ελληνοκυπριακός ανδρικός πληθυσμός και να μετέχει στον άνισο αγώνα με ό,τι διέθετε ο καθένας, πυροβολώντας από τις στέγες των σπιτιών του κατά των εισβολέων αλεξιπτωτιστών.
Στην Αθήνα, η δικτατορική κυβέρνηση της χούντας, αιφνιδιασμένη από την εξέλιξη των γεγονότων αρχίζει να παρουσιάζει εικόνα διάλυσης. Κηρύσσει γενική επιστράτευση, η οποία εξελίσσεται σε φιάσκο.
Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο, που βρίσκεται και πάλι στην Αθήνα ως εντολοδόχος του Κίσινγκερ, συναντάται στο Πεντάγωνο με το αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγό Μπονάνο. Ο παριστάμενος Δημήτριος Ιωαννίδης σε οργίλος ύφος απευθύνεται προς τον Σίσκο «Μας εξαπατήσατε… Ημείς θα κηρύξωμεν πόλεμον!» και αποχωρεί από τη σύσκεψη. Έκτοτε, τα ίχνη του αόρατου δικτάτορα χάνονται. Ο Σίσκο στη διάρκεια της ημέρας μάταια αναζητεί αρμόδιο για συνομιλίες.
Αργά το βράδυ, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εκδίδει το υπ’ αριθμόν 353 ψήφισμα, με το οποίο καλεί σε κατάπαυση του πυρός και σε αποχώρηση από την Κύπρο του «ξένου στρατιωτικού δυναμικού». Παρά την ομόφωνη έγκρισή του, αγνοείται από την Τουρκία, η οποία έχοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων επείγεται να εφαρμόσει πλήρως τα σχέδια της. Γενικά, η διεθνής αντίδραση κατά του «Αττίλα» είναι χλιαρή.
Την επομένη, 21 Ιουλίου, οι μάχες στην Κύπρο συνεχίζονται με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Στόχος των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο είναι να αποκόψουν τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας από το προγεφύρωμα της Κερύνειας. Οι Έλληνες στρατηγοί απορρίπτουν εισήγηση για επέμβαση στην Κύπρο, προβλέποντας αποτυχία του σχετικού εγχειρήματος. Δύο ελληνικά υποβρύχια που πλέουν προς την Κερύνεια διατάσσονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
Οι Τούρκοι εισβολείς, παρά την αριθμητική τους υπεροχή και την ποιοτική υπεροχή του οπλισμούς τους, αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Μάλιστα, από ασυνεννοησία η τουρκική αεροπορία βυθίζει το αντιτορπιλικό Κοτσατεπέ (D-354), το οποίο εξέλαβε για ελληνικό πλοίο και προκαλεί ζημιές σε άλλα δύο τουρκικά αντιτορπιλικά.
Την ίδια μέρα, σημειώνεται δραστηριοποίηση του αμερικανικού παράγοντα για την επίτευξη ανακωχής. Ο Σίσκο, που πηγαινοέρχεται μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας, δεν βρίσκει κάποιον αρμόδιο στην Αθήνα να διαπραγματευτεί, καθώς όλοι οι αρμόδιοι έχουν εξαφανιστεί. Την ευθύνη αναλαμβάνει τελικά ο αρχηγός του Ναυτικού, ναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, ο οποίος σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κίσινγκερ συμφωνεί η ανακωχή να ισχύσει από τις 4 το απόγευμα της 22ης Ιουλίου.
Στις 2 το πρωί της 22ας Ιουλίου, 12 ελληνικά μεταγωγικά τύπου Νοράτλας, που μετέφεραν καταδρομείς στο νησί, βάλλονται, κατά λάθος, από φίλια πυρά πλησίον του αεροδρομίου της Λευκωσίας, με αποτέλεσμα το ένα από αυτά να καταρριφθεί (4 μέλη του πληρώματος και 27 καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους), ενώ άλλα δύο να πάθουν σοβαρές ζημιές. Την ίδια ημέρα, οι Τούρκοι εισβολείς εντείνουν τις επιχειρήσεις τους. Αποβιβάζουν άρματα μάχης και το μεσημέρι καταλαμβάνουν την πόλη της Κερύνειας.
Στις 4 το απόγευμα αρχίζει να τηρείται η ανακωχή κατά τα συμφωνηθέντα, η οποία όμως θα παραβιασθεί αρκετές φορές από τους εισβολείς. Σ’ αυτό το χρονικό σημείο, οι Τούρκοι ελέγχουν το 3% του Κυπριακού εδάφους, έχοντας δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα, που συνδέει την Κερύνεια με τον τουρκοκυπριακό θύλακα της Λευκωσίας.
Λίγο μετά τις 4 το απόγευμα τα διεθνή πρακτορεία μετέδιδαν την καθεστωτική αλλαγή στην Αθήνα. Η πτώση του στρατιωτικού καθεστώς και η μεταβίβαση της εξουσίας στους εξόριστους πολιτικούς ήταν γεγονός.
Την 24η Ιουλίου, κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας ορκίστηκε στην Αθήνα, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Παράλληλα στην Κύπρο τα γεγονότα υποχρέωσαν τον Νίκο Σαμψών να παραιτηθεί. Πρόεδρος ανάλαβε ο Γλαύκος Κληρίδης.
Στις 25 Ιουλίου 1974, άρχισαν στην Γενεύη οι ειρηνευτικές συνομιλίες για την Κύπρο, μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών της Κυπριακής Ανεξαρτησίας (Μαύρος, Γκιουνές, Κάλαχαν).
Στο τέλος των συνομιλιών, στις 30 Ιουλίου, υπέγραψαν διακήρυξη, τα κύρια σημεία της οποίας ήταν:
- Η μη επέκταση των περιοχών που είχαν κάτω από τον έλεγχό τους οι αντίπαλες δυνάμεις.
- Η εγκαθίδρυση ζωνών ασφαλείας μεταξύ των αντιμαχομένων
- Η εκκένωση των Τουρκικών θυλάκων από την Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ
- Το δικαίωμα να διαθέτουν οι δύο πλευρές δική τους αστυνομία και δυνάμεις ασφαλείας
- Η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με συμμετοχή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για οριστική διευθέτηση του Κυπριακού.
Εάν σκοπός της Τουρκίας μέσω της εισβολής ήταν ό,τι είχε ανακοινώσει και ισχυρίζεται μέχρι σήμερα, δηλαδή ότι δεν πρόκειται περί εισβολής αλλά για «ειρηνική επέμβαση» με σκοπό την επαναφορά του συνταγματικού σκηνικού στη πριν του πραξικοπήματος κατάσταση, η εισβολή έπρεπε να σταματήσει εδώ. Τα σχέδια των Τούρκων όμως ήταν άλλα.
Στις 14 Αυγούστου 1974 θα ακολουθούσε ο Αττίλας 2. Η εισβολή στην πόλη της Αμμοχώστου!
με πληροφορίες, βίντεο, εικόνες από Καθημερινή, defenceline.gr, euronews.com, wikipedia
Σημείωση: Τα σχόλια που εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα αποτελούν προσωπικές απόψεις των χρηστών που τα δημοσίευσαν και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις ή απόψεις του Lamianow.gr.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, σχόλια που έχουν διατυπωθεί δημόσια σε κοινωνικά δίκτυα ενδέχεται να εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα, όταν έχουν δημοσιευθεί κάτω από σχετικές αναρτήσεις του ίδιου άρθρου. Το Lamianow.gr δεν φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών των σχολίων.
Αν κάποιο σχόλιο θεωρείτε ότι παραβιάζει δικαιώματα, είναι προσβλητικό ή έχει αποσυρθεί από την αρχική του πηγή, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο lamianow.gr@gmail.com για την άμεση αφαίρεσή του.