Κοινωνικό αποκλεισμό και έντονο ρατσισμό εξακολουθούν να υφίστανται οι άνθρωποι που προέρχονται από αφρικανικές χώρες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με έρευνα που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, γεγονός που σε συνδυασμό με την άνοδο του εθνικισμού και της άκρας δεξιάς σε παγκόσμιο επίπεδο, καθιστά την ανάγκη για δράση εντονότερη από ποτέ.
Οι σωματικές και φραστικές επιθέσεις, οι διακρίσεις εις βάρος τους σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινής ζωής και η προκατάληψη που αντιμετωπίζουν όταν αναζητούν εργασία ή σπίτι είναι οι συνηθέστερες μορφές του φαινομένου που λαμβάνει χώρα διεθνώς. Αυτό επισημαίνει και στην πρόσφατη έκθεσή του ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) όσον αφορά την Ευρώπη.
Ο Οργανισμός για τα δικαιώματα του ανθρώπου στο πλαίσιο αυτό καλεί εκ νέου όλες τις χώρες να λάβουν μέτρα άμεσα για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Ο διευθυντής του Οργανισμού, Michael O’Flaherty προλογίζοντας την έκθεση δήλωσε πως «ο ρατσισμός που βασίζεται στο χρώμα του δέρματος -αλλά και κάθε άλλη μορφή του- παραμένει μια διαδεδομένη μάστιγα σε ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μόνο».
Στη Φινλανδία καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά φυλετικών διακρίσεων και βίας εναντίον μεταναστών που προέρχονται από τις αφρικανικές χώρες, ενώ από την άλλη το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται χαμηλά στη λίστα με τις διακρίσεις εις βάρος τους.
Σημειώνεται πως για τη διεξαγωγή της μελέτης ρωτήθηκαν περίπου 6.000 άτομα από 12 χώρες της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας. Το 30% περίπου των ανθρώπων που συμμετείχαν δήλωσαν πως είχαν υποστεί κάποια μορφή φυλετικής διάκρισης μέσα στο διάστημα των πέντε τελευταίων χρόνων. Στη Φινλανδία το 63% των ερωτηθέντων ανέφερε πως έχει πέσει θύμα ρατσισμού ενώ το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 21% στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο 20% στη Μάλτα.
Το 5% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως έχουν βιώσει ρατσιστική βία μεταξύ άλλων και από αστυνομικούς. Στην κατηγορία αυτή τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν πάλι στη Φινλανδία (14%), στην Ιρλανδία (13%) και την Αυστρία (13%). Τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν στην Πορτογαλία (2%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (3%). Χαρακτηριστικό είναι πως η πλειοψηφία των θυμάτων ανέφερε πως δεν κατήγγειλε τις επιθέσεις στις Αρχές επειδή αφενός φοβούνταν για τις συνέπειες και αφετέρου θεώρησε πως δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα.
Το 24% των πολιτών που συμμετείχαν στην έρευνα τόνισαν επίσης πως η αστυνομία τους είχε σταματήσει για έλεγχο τουλάχιστον μία φορά τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί στην προκειμένη περίπτωση είναι το γεγονός πως παρόλο που η Φινλανδία είναι μεταξύ των χωρών που βρίσκονται πιο ψηλά στη λίστα, μόνο ένα 4% θεωρεί πως υπέστησαν έλεγχο εξαιτίας του χρώματός τους. Στην Αυστρία επίσης είναι συχνό το φαινόμενο η αστυνομία να σταματά για έλεγχο έγχρωμους ανθρώπους, ωστόσο μονάχα το 31% αυτών πιστεύει πως κάτι τέτοιο συνέβη λόγω της διαφορετικής εθνικότητάς τους.
Το 1/4 των πολιτών που κατάγονται από αφρικανικές χώρες και αναζητούν εργασία στην Ευρώπη παραδέχθηκαν πως έχουν βιώσει ρατσισμό, ενώ τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στην Αυστρία, την Ιταλία και το Λουξεμβούργο. Όσον αφορά τέλος, την αναζήτηση κατοικίας για διαμονή, το 21% των συμμετεχόντων διευκρίνισαν πως υπέστησαν διακρίσεις λόγω του χρώματός τους.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, τα δεδομένα επίσης δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού, αφού με βάση την ετήσια έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας για το 2017, καταγράφεται κι εδώ κάποια αύξηση. Κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2017, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα 102 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 120 θύματα. Σε 34 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες-ριες ή πρόσφυγες λόγω εθνικής καταγωγής, θρησκείας, χρώματος ή/και ταυτότητας φύλου. Σε 7 περιστατικά στοχοποιήθηκαν υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εργαζόμενοι οργανώσεων ή φορέων που παρέχουν υπηρεσίες σε πρόσφυγες. Σε 47 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα. Σε 11 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ιεροί ή συμβολικοί χώροι και η εβραϊκή κοινότητα και σε 2 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ημεδαποί λόγω θρησκείας. Σε 1 περιστατικό στοχοποιήθηκε άνδρας Ρομά λόγω εθνοτικής καταγωγής. Σε 37 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 55 περιστατικά η επίθεση τελέστηκε από ομάδα (τουλάχιστον 2 ατόμων).
Εξήντα περιστατικά έλαβαν χώρα στην Αττική, κυρίως σε περιοχές πλησίον της Αθήνας, αλλά και άλλες περιοχές, όπως στον Πειραιά, στη Νίκαια, στον Ασπρόπυργο, στο Μενίδι, στη Λεωφόρο Μεσογείων, στα Λιόσια. Από την υπόλοιπη επικράτεια, αξίζει να τονιστεί ότι καταγράφηκαν 6 περιστατικά στη Θεσσαλονίκη, 7 περιστατικά στη Λέρο, 7 περιστατικά στη Λέσβο, 5 περιστατικά στη Σάμο, 3 περιστατικά στα Ιωάννινα, 3 περιστατικά στην Κρήτη και από 1 περιστατικά στην Αχαΐα, στην Άρτα, στα Γρεβενά, στην Ηγουμενίτσα, στην Καβάλα, στην Κομοτηνή, στην Κω, στη Λάρισα, στην Ξάνθη και στα σύνορα του Έβρου.
Σημαντικός αριθμός των επιθέσεων είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση σωματικών βλαβών και άλλα σοβαρά αδικήματα. Μεταξύ αυτών, καταγράφηκαν 36 περιστατικά με σωματικές βλάβες ή σε συνδυασμό με εξύβριση και απειλές, κλοπές και άλλες φθορές ξένης ιδιοκτησίας, 46 περιστατικά απειλών, εξύβρισης, έργω εξύβρισης και διατάραξης οικιακής ειρήνης, 9 περιστατικά παρενόχλησης λεκτικής ή άλλου τύπου, 9 περιστατικά βεβηλώσεων, 2 περιστατικά φθοράς ξένης ιδιοκτησίας σε συνδυασμό με εξύβριση.
Δυστυχώς, και τους τελευταίους έξι μήνες του 2018 σημειώθηκαν περισσότερες επιθέσεις και διακρίσεις με ξενοφοβικά και ρατσιστικά χαρακτηριστικά στις τοπικές κοινωνίες ενάντια στην παρουσία προσφύγων και τη δημιουργία νέων hotspots στα νησιά Λέσβο και Σάμο. Αυτές οι αντιδράσεις κυμαίνονταν από την ακραία και βίαιη γλώσσα που χρησιμοποίησαν μέλη της τοπικής Αυτοδιοίκησης και αστυνομικοί έως τις αυτοαποκαλούμενες «ομάδες περιφρούρησης» που ελέγχουν σπίτια για την παρουσία προσφύγων στη Λέσβο.
Τα στοιχεία δημοσιοποίησε η «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο», μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που παρέχει νομική υποστήριξη σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας και παρακολουθεί τυχόν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι μέλος του RVRN (Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας).
Υπενθυμίζεται πως ένα ευρύτατο ρατσιστικό πογκρόμ κατά Αφγανών προσφύγων που διαμαρτύρονταν με τις οικογένειες τους για την παρατεταμένη παραμονή τους στη Λέσβο, πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλιο και είχε ως αποτέλεσμα πολλοί από τους πρόσφυγες να χρειαστούν νοσοκομειακή περίθαλψη. Ανάμεσα στους τραυματίες ήταν επίσης ακτιβιστές που προσπάθησαν να τους προστατεύσουν. Ασκήθηκε δριμεία κριτική για τη στάση των αστυνομικών αρχών ενώ λίγες ημέρες αργότερα μετά το συμβάν, πραγματοποιήθηκαν συλλήψεις φερόμενων δραστών. Ακροδεξιά ομάδα ανέλαβε την ευθύνη για την καταστροφή μνημείου αφιερωμένου στους πρόσφυγες που έχασαν τη ζωή τους στη Λέσβο ενώ τοπικοί δημοσιογράφοι απειλήθηκαν για τον τρόπο κάλυψης του προσφυγικού ζητήματος. Περαιτέρω, ξενοφοβικά επεισόδια περιελάμβαναν εκτεταμένες αντιδράσεις γονέων κατά της λειτουργίας απογευματινών τάξεων υποδοχής για παιδιά πρόσφυγες στα σχολεία της Χίου.
