Την εικόνα της παλαιοχριστιανικής Θεσσαλονίκης, μιας πόλης που χαρακτηρίζεται από μεγαλοπρέπεια, αίγλη και δύναμη, σκιαγραφούν τα ευρήματα των ανασκαφών στον σταθμό του μετρό Αγίας Σοφίας.
Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγεται και το μνημειώδες κρηναίο οικοδόμημα που βρέθηκε στο νοτιοανατολικό άκρο της μαρμαρόστρωτης πλατείας, που ήρθε στο φως στις ανασκαφές του σταθμού, στο τμήμα πάνω από την Εγνατία. Το αρχαιολογικό διαμαντάκι έγινε η αιτία αρχαιολόγοι και μηχανικοί του Μετρό να καθίσουν ξανά στο ίδιο τραπέζι και να αποφασίσουν πώς θα καταφέρουν να διατηρήσουν το σημαντικό μνημείο και ταυτόχρονα να παραδώσουν τον σταθμό στην ώρα του και χωρίς επιβάρυνση του προϋπολογισμού.
Η λύση βρέθηκε και έτσι η Θεσσαλονίκη μόλις «απέκτησε» ένα νέο μνημείο που αποκαλύπτει πολλά για τον χαρακτήρα της πόλης κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια.
Βλέποντας τα απομεινάρια του κρηναίου οικοδομήματος, δεν μπορεί να φανταστεί κανείς εύκολα ότι το μήκος του ξεπερνούσε τα 15 μέτρα και το ύψος του τα 2,85 μέτρα, περίπου δηλαδή όσο ένας όροφος πολυκατοικίας.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο μνημειακό κρηναίο οικοδόμημα που έχει βρεθεί έως τώρα σε ανασκαφές στη Θεσσαλονίκη και εκτιμάται ότι αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα του ρωμαϊκού κόσμου.
Κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. ενώ πέρασε από αλλεπάλληλες κατασκευαστικές φάσεις που δείχνουν ότι βρισκόταν σε χρήση, αποτελώντας την κεντρική πηγή τροφοδότησης νερού στο κέντρο της πόλης μέχρι και τον 7ο αι. μ. Χ..
Στην πρώτη κατασκευαστική του φάση, έφερε κατά μήκος ενός ευθύγραμμου τοίχου δύο σειρές από ημικυκλικές, ορθογώνιες και ελλειψοειδείς κόγχες. Από κάποιες κόγχες έρεε το νερό στη μεγάλη δεξαμενή του κρηναίου ενώ κάποιες άλλες χρησιμοποιούνταν μόνο για διακοσμητικούς λόγους καθώς φιλοξενούσαν αγάλματα. Σε μεταγενέστερες φάσεις, η κρήνη απέκτησε το σχήμα Π, ανυψώθηκε και το νερό έπεφτε από ψηλότερο σημείο πρώτα σε λεκανίδες με πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση και έπειτα στη δεξαμενή.
Τόσο το μέγεθος όσο και ο μνημειακός χαρακτήρας της κρήνης δικαιολογούνται απόλυτα τόσο από την τοποθεσία όσο και την εποχή της κατασκευής της.
Η Θεσσαλονίκη έγινε τον 4ο μΧ πρωτεύουσα μέρους μιας τετραρχίας και έφερε την ανάλογη αίγλη και μεγαλοπρέπεια. Το κρηναίο οικοδόμημα, οι μαρμαρόστρωτες πλατείες που εντοπίστηκαν εκατέρωθεν της σημερινής Εγνατίας και οι στοές που ήρθαν στο φως αποδεικνύουν ότι η πόλη από τον 4ο έως και τον 6ο με 7ο αιώνα μΧ χαρακτηριζόταν από μεγάλους και συνάμα μεγαλοπρεπείς δημόσιους χώρους αλλά και μνημειώδεις κατασκευές.
Ακόμα, η κρήνη βρισκόταν στο κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα στον σημαντικότατο άξονα, ανάμεσα σε δύο βασιλικές, τον ναό της Αχειροποίητου και τον ναό της Αγίας Σοφίας ενώ η δεξαμενή της ήταν ακριβώς μπροστά από τον δρόμο Decumanus Maximus, τη σημερινή Εγνατία, ο οποίος ήταν τότε ο βασικότερος οριζόντιος δρόμος μαζί με αυτόν της Αγίου Δημητρίου.
Τόσο πάνω στην μαρμαρόστρωτη πλατεία όσο και στην κρήνη, χτίστηκαν μετέπειτα, στα μεσοβυζαντινά χρόνια, λασπόχτιστα οικοδομήματα, στα οποία λειτουργούσαν κυρίως καταστήματα. Οι μεταγενέστερες αυτές κατασκευές έχουν κρατηθεί στην περίπτωση της πλατείας ενώ στην περίπτωση της κρήνης αφαιρέθηκαν προκειμένου να αναδειχθεί το μνημείο.
Η κρήνη θα αποσπαστεί και θα επανατοποθετηθεί στο σημείο που βρέθηκε, ενώ ο σταθμός της Αγίας Σοφίας όπως και αυτό της Βενιζέλου θα λειτουργήσουν ως ανοιχτά μουσεία.
Πηγή: voria.gr
