Διαβάζω στο «ΕΡΩΤΙΚΟ ΑΠΟΔΕΙΠΝΟ» του Μισέλ Τουρνιέ (εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ) «Είναι αλήθεια ότι την πυρίτιδα την ανακάλυψαν οι Κινέζοι, αλλά δεν σκέφτηκαν ποτέ να την χρησιμοποιήσουν για φονικούς σκοπούς. Χρειάστηκε να βρεθούν οι Δυτικοί για να συλλάβουν τη διαβολική ιδέα των πυροβόλων όπλων.»
Ψάχνοντας, ανακαλύπτει κανείς και συμπεραίνει πως η ιστορία της πυρίτιδας προσφέρει ένα διδακτικό παράδειγμα για το πώς οι κοινωνίες διαχειρίζονται την τεχνολογία. Η ανακάλυψή της στην Κίνα, ήδη από τον 9ο αιώνα, συνδέθηκε αρχικά με την αλχημεία, τη θρησκευτική τελετουργία εσωτερικής αρμονίας (ταοϊσμός, κομφουκιανισμός) και την εορταστική χρήση. Μόνο αργότερα απέκτησε αμυντικές εφαρμογές, χωρίς όμως να γίνει το θεμέλιο για μια στρατηγική επιθετικής πολεμικής μηχανής.
Αντίθετα, όταν η πυρίτιδα έφτασε στην Ευρώπη, εντάχθηκε αμέσως σε ένα πλαίσιο κατακερματισμένων κρατών, συνεχών πολέμων και αγώνα για εδαφική επέκταση. Τα πρώτα κανόνια και φορητά όπλα μεταμόρφωσαν ριζικά το πεδίο των συγκρούσεων και έθεσαν τις βάσεις για μια Δύση που κατανόησε την τεχνολογία πρωτίστως ως εργαλείο κυριαρχίας.
Η διαφορά δεν ήταν απλώς τεχνική, αλλά βαθιά πολιτισμική. Η Ανατολή, με παραδόσεις που αναζητούσαν την ισορροπία, χρησιμοποίησε την πυρίτιδα ως στοιχείο άμυνας και συμβολισμού. Η Δύση, με μια κουλτούρα ανταγωνισμού και κατακτητικής επέκτασης, τη μετέτρεψε σε όργανο ηγεμονίας.
Σήμερα, η αντιπαράθεση Ανατολής και Δύσης αναβιώνει πάνω σε νέες τεχνολογίες: πυρηνικά όπλα, τεχνητή νοημοσύνη, drones, δορυφορικά συστήματα. Το ερώτημα παραμένει το ίδιο: θα χρησιμοποιηθούν για να διασφαλίσουν ισορροπία και βιωσιμότητα ή για να τροφοδοτήσουν μια νέα κούρσα κυριαρχίας και καταστροφής;
Η ιστορία της πυρίτιδας μας θυμίζει πως η τεχνολογία δεν είναι ποτέ ουδέτερη.
Η χρήση της καθορίζεται από το πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Κι έτσι, η επιλογή που τίθεται μπροστά μας δεν είναι απλώς ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, αλλά ανάμεσα σε έναν κόσμο που αναζητά ειρήνη και δικαιοσύνη και σε έναν κόσμο που συνεχίζει να παράγει όπλα και ανισότητες.
Στέφανος Σταμέλλος
Σημείωση: Τα σχόλια που εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα αποτελούν προσωπικές απόψεις των χρηστών που τα δημοσίευσαν και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις ή απόψεις του Lamianow.gr.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, σχόλια που έχουν διατυπωθεί δημόσια σε κοινωνικά δίκτυα ενδέχεται να εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα, όταν έχουν δημοσιευθεί κάτω από σχετικές αναρτήσεις του ίδιου άρθρου. Το Lamianow.gr δεν φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών των σχολίων.
Αν κάποιο σχόλιο θεωρείτε ότι παραβιάζει δικαιώματα, είναι προσβλητικό ή έχει αποσυρθεί από την αρχική του πηγή, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο lamianow.gr@gmail.com για την άμεση αφαίρεσή του.