Η σημερινή Λαμία έχει μια ιστορία που ξεκινά από τα βάθη των αιώνων και διατρέχει αρχαίους πολέμους, βυζαντινές συγκρούσεις, οθωμανική κυριαρχία και επαναστατικούς αγώνες.
Στις 30 Αυγούστου 1832, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, η πόλη, τότε γνωστή ως Ζητούνι, εντάχθηκε επίσημα στο ελληνικό κράτος, ολοκληρώνοντας έναν μακρύ κύκλο διεκδικήσεων.
Από την αρχαία Λαμία στο βυζαντινό Ζητούνι
Η Λαμία αναφέρεται ήδη από την κλασική αρχαιότητα. Στον Λαμιακό Πόλεμο (323–322 π.Χ.), αμέσως μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αποτέλεσε κέντρο στρατιωτικών επιχειρήσεων χάρη στη στρατηγική της θέση στον άξονα Βορρά–Νότου και τον έλεγχο των περασμάτων προς τη Θεσσαλία.
Στους ρωμαϊκούς χρόνους συναντάται και ως Σεβαστή, ενώ η πρώτη σαφής μνεία του ονόματος Ζητούνι(ον) προέρχεται από την Η΄ Οικουμενική Σύνοδο (869/870). Στα χρόνια που ακολούθησαν, η πόλη εμφανίζεται σε ποικίλες ονομασίες – από το ελληνικό Ζητούνιον, έως τις λατινικές και οθωμανικές παραλλαγές Gipton, Situn, El Sito, İzdin και İzzeddin (οι τελευταίες κυρίως σε βενετικά έγγραφα, εμπορικούς καταλόγους και χάρτες της Ανατολικής Μεσογείου από τον 13ο έως τον 16ο αιώνα). Η ετυμολογία του ονόματος παραμένει αμφιλεγόμενη, με επικρατέστερες εκδοχές την αραβοτουρκική ρίζα Zeitun («ελιά») και τη σλαβική žito («σιτηρά»).
Στρατηγικός ρόλος και ιστορικές μάχες
Η γεωγραφική θέση της Λαμίας την έφερε πολλές φορές στο επίκεντρο πολεμικών γεγονότων. Το 997 μ.Χ., στη Μάχη του Σπερχειού, ο στρατηγός Νικηφόρος Ουρανός συνέτριψε τον βούλγαρο τσάρο Σαμουήλ λίγο έξω από την Ροδωνιά, ενισχύοντας τον έλεγχο του Βυζαντίου στην περιοχή. Στους αιώνες που ακολούθησαν, η πόλη πέρασε από βυζαντινά, φράγκικα και οθωμανικά χέρια, διατηρώντας πάντα τον χαρακτήρα της ως κόμβος μετακίνησης, εμπορίου και στρατιωτικής σημασίας.
Το Ζητούνι στην Επανάσταση του 1821
Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, το Ζητούνι βρέθηκε ξανά στο κέντρο της ιστορίας. Στις 24 Απριλίου 1821, ο Αθανάσιος Διάκος συνελήφθη στη γέφυρα της Αλαμάνας και οδηγήθηκε στην πόλη, όπου εκτελέστηκε με μαρτυρικό θάνατο, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στην τοπική και εθνική μνήμη.
Τα πρώτα σύνορα και η διπλωματική πορεία
Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830), η γραμμή Ασπροποτάμου–Σπερχειού ορίστηκε ως προσωρινό βόρειο σύνορο του ελληνικού κράτους, αφήνοντας όμως το Ζητούνι εκτός. Η Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως (21 Ιουλίου 1832) καθόρισε τη γραμμή Άρτας–Βόλου ως οριστικό σύνορο, προετοιμάζοντας το έδαφος για την ένταξη της πόλης. Η τελική πράξη ήρθε στις 18/30 Αυγούστου 1832, όταν με το νέο Πρωτόκολλο του Λονδίνου το Ζητούνι επιδικάστηκε στην Ελλάδα.
Η επόμενη μέρα της ελευθερίας
Η ενσωμάτωση της πόλης σήμανε μια νέα εποχή. Στις 8 Ιανουαρίου 1833 ιδρύθηκε ο Δήμος Λαμιέων. Τα επόμενα χρόνια η Λαμία απέκτησε Ελληνικό Σχολείο (1835), Γυμνάσιο (1850), Τελωνείο (1839) και ετήσια εμποροπανήγυρη (27 Αυγούστου – 1 Σεπτεμβρίου). Το 1860 λειτούργησε υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, ενισχύοντας το εμπόριο και τις συναλλαγές.
Μέχρι το 1881, λόγω της μεθοριακής της θέσης, φιλοξενούσε Τουρκικό Προξενείο, κάτι που δείχνει ότι ακόμη και μετά την ένταξή της, η πόλη παρέμενε κομβικό σημείο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Από το Ζητούνι στη Λαμία
Η επιστροφή στο αρχαίο όνομα Λαμία πραγματοποιήθηκε επίσημα στις 20 Ιουνίου 1836, με δημοσίευση στο ΦΕΚ, ακολουθώντας την πολιτική αναβίωσης των αρχαίων τοπωνυμιών στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Η σημασία της 30ής Αυγούστου 1832
Η ημέρα αυτή δεν αποτελεί απλώς ένα διπλωματικό γεγονός, αλλά σταθμό στην πορεία της πόλης. Η ένταξη στο ελληνικό κράτος διασφάλισε τον έλεγχο των περασμάτων των Θερμοπυλών και του Σπερχειού, ενίσχυσε την ασφάλεια της επικράτειας και έθεσε τα θεμέλια για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Λαμίας. Από μεθοριακό Ζητούνι, η πόλη εξελίχθηκε σε ισχυρό διοικητικό και εμπορικό κέντρο της Ανατολικής Στερεάς.
Πηγές
- Υπουργείο Εξωτερικών – Greece–Liberated (Πρωτόκολλο 18/30.8.1832)
- Treaty of Constantinople (1832) – Arta–Volos line
- Δήμος Λαμιέων – «Το όνομα της Πόλης», «Η Ελεύθερη Λαμία», «Η Μεταεπαναστατική Λαμία»
- ΦΕΚ 28/Α/21-06-1836 – Μετονομασία Ζητουνίου σε Λαμία
- Ιστορικά αρχεία: Λαμιακός Πόλεμος, Μάχη του Σπερχειού (997 μ.Χ.), Αθανάσιος Διάκος (1821)
Σημείωση: Τα σχόλια που εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα αποτελούν προσωπικές απόψεις των χρηστών που τα δημοσίευσαν και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις ή απόψεις του Lamianow.gr.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, σχόλια που έχουν διατυπωθεί δημόσια σε κοινωνικά δίκτυα ενδέχεται να εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα, όταν έχουν δημοσιευθεί κάτω από σχετικές αναρτήσεις του ίδιου άρθρου. Το Lamianow.gr δεν φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών των σχολίων.
Αν κάποιο σχόλιο θεωρείτε ότι παραβιάζει δικαιώματα, είναι προσβλητικό ή έχει αποσυρθεί από την αρχική του πηγή, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο lamianow.gr@gmail.com για την άμεση αφαίρεσή του.