Το μοντέλο Ολάντ για εύκολες απολύσεις και μικρότερες αποζημιώσεις αναμένεται να εφαρμοστεί και στη χώρα μας υπό την πίεση των δανειστών και με την υποστήριξη του ΣΕΒ. Στο υπόμνημα που έστειλε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών στην επιτροπή εμπειρογνωμόνων άνοιξε τα χαρτιά του, τασσόμενος υπέρ των ομαδικών απολύσεων χωρίς την έγκριση του υπουργού Εργασίας.
Παράγοντες της αγοράς εργασίας θεωρούν «χαμένη υπόθεση» τις ομαδικές απολύσεις και το lock out μετά τη ρήξη που προκλήθηκε στο κοινό μέτωπο των κοινωνικών εταίρων. Με δεδομένη τη στάση του ΣΕΒ και τις μικρές ή μεγαλύτερες διαφωνίες ανάμεσα στους εργοδοτικούς φορείς, ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες να υπογραφεί συμφωνία ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους, η οποία, κατά τον κ. Κατρούγκαλο, θα αποτελούσε «καλό χαρτί» υπέρ των ελληνικών θέσεων κατά τη δύσκολη διαπραγμάτευση του Σεπτεμβρίου.
Ετσι σβήνει η όποια ελπίδα έτρεφαν οι κοινωνικοί εταίροι μετά την παρέμβαση Γιούνκερ κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, ο οποίος δήλωσε με σαφήνεια ότι θα δεχτεί όποια συμφωνία τού φέρουν εργοδότες και εργαζόμενοι. «Αρκεί αυτοί να συμφωνήσουν μεταξύ τους», είχε πει χαρακτηριστικά. Ο υπουργός Εργασίας διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι θα τηρηθούν οι κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης (ομαδικές απολύσεις, lock out, προστασία απεργίας, μισθοί), ενώ εμφανίζεται καθησυχαστικός ότι δεν θα τεθούν αιφνιδιαστικά νέα θέματα στο τραπέζι, όπως η κατάργηση των τριετιών και του 13ου και 14ου μισθού. Τα μόνα θέματα που θα συζητηθούν θα είναι οι ομαδικές απολύσεις, ο συνδικαλιστικός νόμος και η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Αυτά τα θέματα εξετάζει και η διεθνής επιτροπή εμπειρογνωμόνων που θα συνεδριάζει από αύριο έως την Τετάρτη στην Αθήνα, με στόχο να παραδώσει ένα προσχέδιο προτάσεων με βάση τις βέλτιστες πρακτικές της Ευρώπης. Το τελικό πόρισμα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί τέλος Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου. Το μεγαλύτερο αγκάθι της διαπραγμάτευσης είναι οι ομαδικές απολύσεις, αν δεν τεθεί αιφνιδιαστικά από το ΔΝΤ θέμα μείωσης κατώτατου μισθού, καθώς σε όλες τις εκθέσεις του το Ταμείο θεωρεί υψηλό τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα σε σχέση με τις ανταγωνίστριες χώρες. Ομως και οι αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο θα προκαλέσουν την αντίδραση των συνδικάτων, τα οποία, ταμπουρωμένα πίσω από τα προνόμιά τους, θεωρούν τους υφιστάμενους νόμους (του 1982 και του 1994) εμβληματικά μεταπολιτευτικά νομοθετήματα που θέτουν πολύ αυστηρές προϋποθέσεις για την κήρυξη απεργίας και τη συνδικαλιστική δράση.
Ομαδικές απολύσεις
Το νέο καθεστώς στη Γαλλία ορίζει ότι ο εργοδότης μπορεί να απολύει για οικονομικούς λόγους αν η εταιρεία του εμφανίζει μείωση κερδοφορίας επί τέσσερα συνεχή τρίμηνα. Αυτό το μοντέλο προτείνεται να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα, με την υποστήριξη του ΣΕΒ, αλλά και τη συναίνεση της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) στην αύξηση του ορίου των απολύσεων. Οι δανειστές ζητούν να αυξηθεί το όριο στα ποσοστά που ορίζει η κοινοτική οδηγία, δηλαδή από 5% μηνιαίως που είναι σήμερα στο 10%, το οποίο αναφέρεται στο άρθρο 1 της Οδηγίας 98/59/ΕΚ. Εκτιμούν ότι αυτό θα αντισταθμίσει τα ακριβά προγράμματα εθελούσιας εξόδου των τραπεζών και των δημόσιων οργανισμών. «Οι ομαδικές απολύσεις είναι ένα δυσάρεστο μέτρο που θα πρέπει να εφαρμόζεται με ιδιαίτερη μέριμνα και μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις διάσωσης, συγχώνευσης ή αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων», δήλωσε ο πρόεδρος του ΣΕΒ Θεόδωρος Φέσσας, επικρίνοντας την «ελληνική πατέντα» που εφαρμόστηκε πέρυσι με την παρεμβολή του υπουργείου Εργασίας (Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας), το οποίο εγκρίνει ή όχι τα αιτήματα για απολύσεις. Στην Ευρώπη, όπως σημειώνουν οι εμπειρογνώμονες που μελετούν τις βέλτιστες πρακτικές, δεν υπάρχει πουθενά παρέμβαση διοικητικής αρχής, με εξαίρεση την Ολλανδία (τοπικές αρχές). Ο ΣΕΒ, όπως αναφέρει στο υπόμνημά του, μετά την τοποθέτηση του γενικού εισαγγελέα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην υπόθεση της ΑΓΕΤ, θεωρεί σίγουρη «την κατάργηση των ρυθμίσεων που συνιστούν ευθεία παρέμβαση στην εσωτερική οργάνωση των επιχειρήσεων και στη διαχείριση του προσωπικού τους, δηλαδή ο υπουργός να απαγορεύει ή να εγκρίνει τις ομαδικές απολύσεις». Ωστόσο, ο σύνδεσμος καλεί το κράτος να λάβει μέτρα προστασίας των απολυμένων αξιοποιώντας κοινοτικούς πόρους. Από την πλευρά της η ΕΣΕΕ ζητά μεγαλύτερη εμπλοκή του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας και συζητά την αύξηση του ποσοστού των απολύσεων στο 10% προκειμένου η χώρα να εναρμονιστεί με την κοινοτική οδηγία.
Μισθοί
Ευελιξία αμοιβών (wage flexibility) και συλλογικές συμβάσεις μόνο σε επίπεδο επιχείρησης προτείνουν οι δανειστές, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι εναπομείνασες δέκα κλαδικές συμβάσεις και να πιεστούν προς τα κάτω οι αμοιβές. Ο κ. Κατρούγκαλος αποκρούει το αίτημα, τονίζοντας ότι «δεν θα δεχτούμε βαλκανοποίηση των μισθών ούτε στον κατώτατο, ούτε στους κλαδικούς μισθούς». Ο ΣΕΒ τάσσεται υπέρ της υπερίσχυσης των επιχειρησιακών συμβάσεων και των ευέλικτων μορφών εργασίας, μέσω των οποίων επέρχεται μείωση των αμοιβών. Εκτιμά μάλιστα ότι θα εμφανιστεί περαιτέρω μείωση των μισθών, κυρίως διότι τους αποχωρούντες από την αγορά εργασίας τους αναπληρώνουν νεότεροι εργαζόμενοι με μικρότερες αποδοχές. Γι’ αυτό τον λόγο πιστεύει ότι δεν θα ωφελούσε να μειωθούν περαιτέρω οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα, ούτε να τεθεί θέμα κατάργησης τριετιών, 13ου και 14ου μισθού. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ, οι μέσες αποδοχές παρουσιάζουν μείωση 2,8% τον Οκτώβριο του 2015, έναντι μείωσης 3,6% τον προηγούμενο μήνα και 3,8% τον Οκτώβριο του 2014.
Κατώτατος μισθός
Το ΔΝΤ σε όλες τις εκθέσεις του χαρακτηρίζει υψηλό τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα λόγω των τριετιών, αλλά και του 13ου -14ου μισθού. Ο μέσος όρος του μισθού είναι 684 ευρώ και όχι 586 ευρώ, ποσό που θεωρείται υψηλό σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες. Πάγιο αίτημα των σκληρών του ΔΝΤ είναι η κατάργηση της προϋπηρεσίας και του 13ου -14ου μισθού μέσω του «μοναδικού ποσού αναφοράς» (single rate) χωρίς κανένα επίδομα, ώστε να είναι συγκρίσιμος με άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παράλληλα οι δανειστές ζητούν ο κατώτατος μισθός να καθορίζεται από την κυβέρνηση με βάση τα μεγέθη του ΑΕΠ, την ανεργία κ.λπ. Το υπουργείο Εργασίας αποκρούει το αίτημα και επιμένει ότι δεν θα τεθεί στη διαπραγμάτευση. Καθησυχάζει μάλιστα αναφέροντας ότι οποιαδήποτε αλλαγή στον καθορισμό του κατώτατου μισθού θα εφαρμοστεί μετά το τέλος της εφαρμογής του δημοσιονομικού προγράμματος, τον Δεκέμβριο του 2018. Οι κοινωνικοί εταίροι, σε κοινή γραμμή πλεύσης, επιθυμούν ο κατώτατος μισθός να καθορίζεται με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ). Ο ΣΕΒ ζητά επίσης την επαναφορά της επεκτασιμότητας, καθώς η μη επέκταση των όρων σε επιχειρήσεις που δεν είναι μέλη των εργοδοτικών οργανώσεων δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων.
Συλλογικές διαπραγματεύσεις
Η ελληνική πλευρά θα θέσει στους δανειστές θέμα επαναφοράς των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η αγορά εργασίας σήμερα έχει κατακλυστεί από ατομικές (σχεδόν για 8 στους 10 εργαζόμενους) και επιχειρησιακές συμβάσεις (163 μέσα στο πρώτο 5μηνο), ενώ οι ελάχιστες κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές (μόνο 6 και 3, αντίστοιχα) δεσμεύουν μόνο τα μέλη των εργοδοτικών οργανώσεων που τις υπογράφουν, δημιουργώντας συνθήκες άνισου ανταγωνισμού. Κεντρικό θέμα, ωστόσο, για τους εργοδοτικούς φορείς αποτελεί η λειτουργία του ΟΜΕΔ (Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας) μετά την απόφαση του ΣτΕ που έκρινε αντισυνταγματική τη μνημονιακή διάταξη απαγόρευσης μονομερούς προσφυγής στον οργανισμό. Ο ΣΕΒ πιστεύει ότι νοθεύεται η ελευθερία των συλλογικών διαπραγματεύσεων εξαιτίας της επιβολής συστήματος υποχρεωτικής διαιτησίας και αφήνει αιχμές ότι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις προκαλούν «τεχνητό ναυάγιο» στη διαβούλευση για να προσφύγουν στη διαιτησία προσδοκώντας δικαίωση των αιτημάτων τους. Αν δικαιωθούν, «θα προκληθεί και πάλι αθέμιτος ανταγωνισμός στην αγορά», σημειώνει ο ΣΕΒ, «και θα επιστρέψουμε σε πρακτικές του παρελθόντος».
Ηπιότερα προσεγγίζει το θέμα η ΕΣΕΕ, που ζητά διορθώσεις στο καθεστώς διαπραγμάτευσης – μεσολάβησης – διαιτησίας και όχι διάλυσή του. «Δεν τασσόμαστε υπέρ της υποχρεωτικής διαιτησίας», επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Βασίλης Κορκίδης, «αλλά ζητούμε διαχρονικά τον σοβαρό περιορισμό της ώστε να μην υπάρχουν αυθαιρεσίες».
Lock out
Oι θεσμοί ζητούν την καθιέρωση του lock out με διπλή μορφή, την «αμυντική», που θα δίνει το δικαίωμα σε μια επιχείρηση να προστατεύει χώρους και υλικοτεχνική υποδομή κλείνοντας συγκεκριμένα τμήματα, και την «επιθετική», σε καταχρηστικές απεργίες, με πλήρη αναστολή όλων των δραστηριοτήτων για μείωση της ζημίας.
Οι κοινωνικοί εταίροι διαφωνούν με την καθιέρωσή του. «Η ανταπεργία παίρνει υπερβολικές διαστάσεις στην πολιτική ατζέντα χωρίς να μπορεί να προσφέρει πολλά πράγματα σε μια επιχείρηση. Οπωσδήποτε, είναι ένας τρόπος άμυνας απέναντι σε καταχρηστικές απεργίες, αλλά δεν είναι η λύση», τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Φέσσας, ενώ ο κ. Κορκίδης συμπληρώνει ότι «δεν υπάρχει λόγος να τροποποιηθεί η σχετική νομοθεσία (1264/1982). Με βάση τη συγκριτική μελέτη που παρουσιάστηκε, οι καλόπιστοι εργοδότες έχουν επαρκή νομοθετημένα μέσα που εξασφαλίζουν την προστασία τους».
Συνδικαλιστικός νόμος
Τα αιτήματα των δανειστών που θα τεθούν στη διαπραγμάτευση είναι:
– Αρση των προνομίων των συνδικαλιστών.
– Αλλαγή της διαδικασίας κήρυξης απεργιών από την απόλυτη πλειοψηφία των εργαζομένων και όχι από τα Δ.Σ. των σωματείων (ως βέλτιστη πρακτική ισχύει μόνο στη Βρετανία).
– Αλλαγή της διαδικασίας και του τρόπου χρηματοδότησης και λειτουργίας των συνδικάτων.
Στη συμφωνία της Γενεύης (Σεπτέμβριος 2014) που υπεγράφη από τους κοινωνικούς εταίρους, οι εργοδοτικοί φορείς επεσήμαναν ότι υπάρχουν πεδία που χρήζουν βελτίωσης, καθώς και πρακτικές που στρεβλώνουν τον νόμο. Συμφωνήθηκε επίσης ότι ένα σταθερό και ανεμπόδιστο σύστημα εκταμίευσης των εισφορών των εργαζομένων είναι πρωταρχικής σημασίας για τη λειτουργία των συνδικάτων.
Ο ΣΕΒ, εν όψει της διαπραγμάτευσης, ανοίγει το θέμα ζητώντας αλλαγές στον τρόπο προκήρυξης των απεργιών, στον χρόνο προειδοποίησης, καθώς και περιορισμό των συνδικαλιστικών αδειών, οι οποίες επιθυμεί να μην πληρώνονται πλέον από τους εργοδότες. Επίσης, ζητά να μην προστατεύονται οι συνδικαλιστές που έχουν υποπέσει σε ποινικό αδίκημα.
Τι ζητούν οι θεσμοί – Τι λέει η κυβέρνηση
Ομαδικές απολύσεις
– Δανειστές και εργοδότες θέλουν το γαλλικό μοντέλο.
– Η κυβέρνηση αντιδρά.
Μισθοί
– Οι δανειστές επιθυμούν ευελιξία αμοιβών και επιχειρησιακές συμβάσεις.
– Η κυβέρνηση το αποκρούει: «Δεν θα δεχτούμε βαλκανοποίηση των μισθών», δηλώνει ο Γ. Κατρούγκαλος.
Κατώτατος μισθός
– Πάγιο αίτημα των σκληρών του ΔΝΤ είναι η κατάργηση της προϋπηρεσίας (τριετιών) και του 13ου -14ου μισθού.
– Η κυβέρνηση δεν το διαπραγματεύεται.
– Οι κοινωνικοί εταίροι επιθυμούν ο κατώτατος μισθός να καθορίζεται με βάση την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.
Συλλογικές διαπραγματεύσεις
– Η κυβέρνηση θα θέσει στους δανειστές ζήτημα επαναφοράς των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
– Οι εργοδότες διαφωνούν με τη λειτουργία της υποχρεωτικής διαιτησίας.
Lock Out
– Oι θεσμοί ζητούν την καθιέρωση του lock out με διπλή μορφή: την «αμυντική» και την «επιθετική».
– Οι κοινωνικοί εταίροι διαφωνούν με την καθιέρωσή του. «Δεν είναι λύση», υποστηρίζουν.
Συνδικαλισμός
– Οι δανειστές ζητούν άρση των προνομίων των συνδικαλιστών, αλλαγή της διαδικασίας κήρυξης απεργιών (πλειοψηφία εργαζομένων και όχι πλειοψηφία Δ.Σ. σωματείων), αλλαγή των τρόπων χρηματοδότησης και λειτουργίας των συνδικάτων.
– Οι εργοδότες βλέπουν δυνατότητες βελτιώσεων, συμφωνώντας στην ανάγκη ενός ανεμπόδιστου συστήματος εκταμίευσης των εισφορών των εργαζομένων. Ο ΣΕΒ δεν επιθυμεί οι εργοδότες να επωμίζονται το κόστος των συνδικαλιστικών αδειών.
