Άρης Βελουχιώτης: Σαν σήμερα ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ αυτοκτονεί κυνηγημένος στη Μεσούντα

Ο κόσμος που περνούσε από την πλατεία Ρήγα Φεραίου των Τρικάλων, έσκυβε το κεφάλι μπροστά από έναν φανοστάτη. Αμίλητοι οι περισσότεροι έσφιγγαν τα δόντια, προσπαθούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυα τους και απομακρύνονταν κάνοντας τον σταυρό τους.

Στον φανοστάτη επάνω, κρέμονταν δυο κομμένα κεφάλια. Του Γιάννη Αγγελέτου από τα Τοπόλια Φωκίδας που όλοι γνώριζαν σαν τον μαυροσκούφη του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Τζαβέλας και του Θανάση Κλάρα από τη Λαμία που ο κόσμος γνώριζε ως Άρη Βελουχιώτη.

Ο Άρης Βελουχιώτης το σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης στην Ελλάδα, ο ιδρυτής και πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, είχε αυτοκτονήσει λίγες ώρες πριν σε μια χαράδρα του φαραγγιού του Φάγγου στη Μεσούντα κοντά στην Άρτα. Τον κυνηγούσαν οι Εθνοφύλακες και ο Εθνικός Στρατός, αλλά αυτό δεν τον ενδιέφερε.

Εκείνο που είχε μαυρίσει την ψυχή του και δεν είχε καμία διάθεση να ζεί ήταν πως ένιωσε προδομένος από το ίδιο του το κόμμα. Είχε διαφωνήσει κάθετα με την υπογραφή της «Συμφωνίας της Βάρκιζας» που όπως σωστά είχε προβλέψει θα ήταν η αρχή του τέλους για τη δημοκρατία και την κυριαρχία του λαού στην Ελλάδα.

Ο Ζαχαριάδης είχε εξαπολύσει ένα πογκρόμ απέναντι στον Άρη. Τον είχε χαρακτηρίσει «τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο», ενώ το σύνθημα των στενών κομματικών σφουγγοκωλάριων για τον άνθρωπο που οργάνωσε τον ΕΛΑΣ τη μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση της Ελλάδας και πολέμησε τους κατακτητές, ήταν «Ούτε φαΐ, ούτε νερό στον Μιζέρια». (Μιζέριας ήταν ένα από τα ψευδώνυμα του Άρη Βελουχιώτη την περίοδο της παρανομίας κατά τη Μεταξική δικτατορία).

Ο Θάνατος

Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πως αυτοκτόνησε ο Άρης στις 16 Ιουνίου του 1945, μέσα στο φαράγγι. Άλλοι λένε πως έβγαλε το περίστροφο του και το έστρεψε στον εαυτό του. Άλλοι πως απασφάλισε μια χειροβομβίδα, τράβηξε την περόνη. Ο Τζαβέλας που ήταν μαζί του συνέχεια τον αγκάλιασε και πέθαναν και οι δυο.

Τα τάγματα των διωκτών του που ακολουθούσαν έκοψαν τα κεφάλια των δυο ηρώων και με χορούς και νταούλια οι εθνικόφρονες αυτοί που ζήτημα είναι εάν είχαν ρίξει μια τουφεκιά κατά των Γερμανών στην κατοχή, τα περιέφεραν στους δρόμους και τελικά τα κρέμασαν στον φανοστάτη στα Τρίκαλα.

Σε κάθε περίπτωση είτε κάποιος συμφωνεί είτε διαφωνεί δεν αμφισβητείται ότι ο Άρης Βελουχιώτης ήταν μια από τις πλέον τραγικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας.

Ήταν άνθρωπος χαρισματικός, ευφυής, θαρραλέος με αντοχή στις κακουχίες, στρατηγικό αισθητήριο οργανωτική και ηγετική ικανότητα, με βαθύ το θρησκευτικό συναίσθημα (σεβόταν τον κλήρο τονίζοντας πάντα, τη σημασία της Εκκλησίας και καθ’όλη τη διάρκεια των χρόνων της Αντίστασης, όπως φαίνεται και στις περισσότερες φωτογραφίες, φορούσε σταυρό), τίμιος και ακριβοδίκαιος, αυστηρός μα πάντα δίπλα στους αντάρτες του, λένε όσοι τον θαυμάζουν και τον θεωρούν ήρωα. Και είναι πολλοί αυτοί.

Ήταν ένας σφαγέας και βίαιος εγκληματίας, θα πουν κάποιοι από την άλλη πλευρά. Και στις δυο περιπτώσεις όμως κανείς δεν διαφωνεί ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη μορφή της εθνικής αντίστασης, και δίχως αυτόν δεν θα είχαμε ποτέ το παλλαϊκό αυτό αντάρτικο στην Ελλάδα.

Ο Άρης κυνηγήθηκε από όλους. Τόσο από τους εθνικόφρονες γιατί ήταν ένα στοιχείο το οποίο έμπαινε στο μάτι τους σαν καρφί, όσο και από το ίδιο του το κόμμα γιατί διαφωνούσε με πολλούς χειρισμούς – και τέλος αποδείχτηκε ότι είχε δίκιο-.

Η καταδίωξη του Άρη που δεν κατέθεσε τα όπλα μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και χαρακτηρίστηκε από την κυβέρνηση ως «επικίνδυνος δια την δημόσιαν ασφάλειαν» άρχισε στα απάτητα βουνά της ραχοκοκαλιάς της Πίνδου, στα τέλη Απριλίου του 1945.

Αποσπάσματα του στρατού, των εθνοφυλάκων, παρακρατικών τρομοκρατών, και Άγγλων επιχειρούσαν να τον εγκλωβίσουν μαζί με τους 80 που τον ακολουθούσαν και να τον σκοτώσουν.

Η καταδίωξη του Άρη ξεκίνησε από την περιοχή Βαγενά του δήμου Απεραντίων και συνεχίσθηκε στον Ανθηρό (12 Ιουνίου 1945), Καλλικώμη (13 Ιουνίου) και Ξηρόκαμπο για να καταλήξει στο Πετρωτό Καρδίτσας.

Τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου το απόσπασμα της Εθνοφυλακής (αποτελούμενο από 2 λόχους και ισάριθμες διμοιρίες) αιφνιδίασε τους αντάρτες στη θέση Ξηρόλακκος, μεταξύ Κοθωνίου και Μυροφύλλου.

Εκεί σημειώθηκε συμπλοκή, συνελήφθησαν 2 αντάρτες και το υπόλοιπο τμήμα υποχώρησε προς Σκαρπέτι. Στις 15 Ιουνίου 1945  στις 7 το απόγευμα ο Άρης Βελουχιώτης με την 35μελή πια, ομάδα του είχε κυκλωθεί στη Χαράδρα του Φάγκου στον Αχελώο ποταμό, έξω από τη Μεσούντα.

Δυτικά έκλειναν τα περάσματα δυο τάγματα της Εθνοφυλακής με επικεφαλής τον οπλαρχηγό του ΕΔΕΣ Βόιδαρο με 120 άτομα, και ανατολικά τον καταδίωκε τμήμα του Ελληνικού Στρατού με επικεφαλής τον υπολοχαγό Α. Μουρελάτο.

Τις προηγούμενες ώρες η ψυχολογική κατάσταση του Άρη ήταν στις εσχατιές. Είχε μάθει ότι το κόμμα τον είχε αποκηρύξει. Και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο. Η απόφαση της 11^ης ολομέλειας της κεντρικής επιτροπή τον Απρίλιο του 45 που θα κρατηθεί μυστική ανέφερε:  «Ο Κλάρας αφού μια φορά πρόδωσε και αποκήρυξε το KKE επειδή λύγισε μπροστά στην τρομοκρατία του Μανιαδάκη, ξαναζήτησε στον καιρό του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα να ξαναγοράσει με το αίμα του την προδοσία του εκείνη που αναγνώρισε και καταδίκασε. Το KKE του ‘δωσε τη δυνατότητα αυτή. Σήμερα όμως σε μια δύσκολη και κρίσιμη στιγμή, από δειλία και φόβο, παρά τις υποσχέσεις και τη συμφωνία που στα λόγια έδειξε, απειθαρχεί πάλι, ξαναπροδίδει το KKE με την τυχοδιωκτική και ύποπτη στάση του που μονάχα τον εχθρό ωφελεί. Στο KKE δεν έχει θέση κανένας οσοδήποτε ψηλά κι αν στέκει και οσοδήποτε μεγάλος κι αν είναι όταν οι πράξεις του δεν συμβιβάζονται με το κοινό συμφέρον και όταν παραβιάζεται η δημοκρατική εσωκομματική πειθαρχία».

Το απόγευμα της μοιραίας ημέρας έφτασε στη χαράδρα της Μεσούντας ένας άνθρωπός του Άρη, γνωστός από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, ο Ηλίας Τσιουμάνης, και του έδωσε «ένα διπλωμένο χαρτί» το οποίο διάβασε παράμερα. Κανείς δεν ήξερε τι έγραφε το χαρτί και ούτε θα μάθει ποτε.

Ίσως να τον ενημέρωνε για την αποκήρυξη του από το κόμμα. Ο Άρης αφού το διάβασε, σηκώθηκε και έδωσε διαταγή να τραβήξει η ομάδα κατά τον Αχελώο για να μπορέσει να σπάσει τον κλοιό. Εκείνος έμεινε πίσω. Έβγαλε από την τσέπη του τη τελευταία σφαίρα που κρατούσαν όλοι οι καπεταναίοι για τον εαυτό τους και την έβαλε στη θαλάμη.

Ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Ο Τζαβέλλας φώναξε στους άλλους πως ο αρχικαπετάνιος σκοτώθηκε. Το πρωτοπαλίκαρο του Αρη αλλόφρων και με δάκρυα στα μάτια, έσκισε τις φωτογραφίες που είχε ο αρχηγός πάνω του, έσπασε το ρολόι του και το πιστόλι του, τον «Ελβετό», και όταν απομακρύνθηκαν οι υπόλοιποι αγκάλιασε το άψυχο σώμα του και τράβηξε την περόνη μιας χειροβομβίδας «Μιλς».

Τα τάγματα που τον κυνηγούσαν θα προσπαθήσουν να διασπείρουν την είδηση ότι εκείνοι σκότωσαν τον Άρη κατά τη διάρκεια συμπλοκής. Φυσικά το ψέμα έχει κοντά ποδάρια και κανείς δεν τους πίστεψε. Ο Άρης δεν έπεσε ποτέ στα χέρια τους ζωντανός.

Τη Δευτέρα 18 Ιουνίου 1945 η ανταπόκριση των «Νέων» από την Πάτρα ανέφερε: «Εξω της Αρτης και παρά την θέσιν Μεσίντα τμήματα Εθνοφυλακής ενεπλάκησαν με την συμμορίαν του Αρη Βελουχιώτη. Μετά πολύωρον μάχην η συμμορία του Βελουχιώτη διελύθη, ενώ αυτός ούτος ο Βελουχιώτης μετά του καπετάν Τζαβέλλα εφονεύθησαν. Προστίθεται, ότι η συμπλοκή εγένετο την 3ην απογευματινήν του Σαββάτου και ότι συνελήφθη ο εγκληματίας Σωτήριος Δράκος, μέλος της συμμορίας. Αι κεφαλαί των φονευθέντων μεταφέρονται εις Τρίκκαλα».

Την είδηση του θανάτου θα επιβεβαιώσει και ο «Ριζοσπάστης», μιλώντας όμως για αυτοκτονία. Το δημοσίευμα της Τρίτης 19 Ιουνίου στη δεύτερη σελίδα έφερε τον τίτλο: «Ο Αρης αυτοκτόνησε αφού τραυματίστηκε σε συμπλοκή με Αγγλους, Εθνοφύλακες και μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες». H ανταπόκριση από τη Λάρισα σημείωνε ότι «κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αρης τραυματίστηκε και για να μη συλληφθεί αιχμάλωτος αυτοκτόνησε με χειροβομβίδα της οποίας προκάλεσε την έκρηξη». Και κατέληγε: «Με την ίδια χειροβομβίδα σκοτώθηκε και ο Τζαβέλλας. Τα κεφάλια του Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα έκοψαν με μαχαίρια και τα μετέφεραν στα Τρίκκαλα, όπου τα κρέμασαν στους φανοστάτες της κεντρικής πλατείας».

Οι κανίβαλοι

Τα κεφάλια των δυο ηρώων, έκοψε ο καπετάν Δράκος με σουγιά κατ’ εντολήν του Βόιδαρου.

H μαρτυρία του ΕΔΕΣίτη A. Λύκκα από την Ελάτη Αρτας, όπως την κατέγραψε ο γιατρός X. Γκούβας το 1985, είναι συγκλονιστική: «Ο Βόιδαρος ήταν όλο χαρά και διέταξε τον Δράκο να κόψει το κεφάλι του Αρη με τον σχιά (σουγιά). Εκείνος δεν μπορούσε ούτε ανάσα να πάρει. Εβγαλε έναν σχιά, απ’ αυτούς που διπλώνουν στα δύο, και πήγε κοντά να κόψει το κεφάλι του Αρη. Ελα όμως που ο σχιάς δεν έκοβε και ταλαιπωρήθηκε ο έρμος. Πρέπει να ‘κανε περισσότερα από δεκαπέντε λεπτά ν’ αποκόψει το κεφάλι. Δυσκολεύθηκε εκεί που είναι τα νεύρα. Ο Βόιδαρος έπιασε το κεφάλι από τα μαλλιά και το σήκωσε ψηλά να το δουν όλοι όσοι ήταν εκεί τριγύρω. Καθώς έσταζε ακόμα αίματα, το έβαλαν στον τουρβά. Για να μη μυρίσει στη διαδρομή το παραφούσκωσαν με αλάτι».

Ο δημοσιογράφος της εποχής Ρίζος Μπόκοτας θα καταγράψει: «Το κρέμασμα των κεφαλιών ακολουθεί μια γιορτή ζούγκλας που διαρκεί ως το ξημέρωμα της άλλης μέρας, με πίπιζες, νταούλια, ζουρνάδες, βασιλικά θούρια και με το “Ζέρβα μ’, σε θέλει ο βασιλιάς…”».

Μετά τις κανιβαλικές εκδηλώσεις γύρω από τον φανοστάτη και την αποκαθήλωσή τους τα κεφάλια μεταφέρθηκαν μέσα σε τσουβάλι από παρακρατικούς και χωροφύλακες στην τότε Διοίκηση Χωροφυλακής, σε ένα υπόγειο, και τοποθετήθηκαν μέσα σε τσίγκινο καζάνι με πάγο και αλάτι ώσπου να τα δει ο Ζέρβας. Οι παρακρατικοί δεν θα διστάσουν να κυκλοφορήσουν στην πόλη χλευαστικά τη φήμη ότι τα κεφάλια τα πέταξαν «σε βόθρο» ή ότι τα έριξαν «στα σκυλιά»!

Κανείς δεν έμαθε

Ποτέ κανείς δεν έμαθε ούτε θα μαθει που έχουν ενταφιαστεί τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα. Κάποιοι μίλησαν για ταρίχευση και μεταφορά τους στο «Εγκληματολογικό Μουσείο» στο Γουδί. Η φήμη αυτή διαψεύστηκε.

Κάποιοι από εκείνους που έζησαν τα μακάβρια γεγονότα εικάζουν ότι τα κεφάλια θάφτηκαν ενόσω ήταν στα Τρίκαλα – και σε άγνωστο σημείο για να μη γίνουν πόλος προσέλκυσης και προσκυνήματος.

Κανείς δεν πρόκειται να μάθει ποτέ

Και μια διευκρίνιση

Τον επόμενο καιρό ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, έπρεπε να φανεί, σαν ένας αιμοδιψής φονιάς. Έπρεπε να αποδομηθεί η δράση του. Μια τεράστια προπαγάνδα ξεκίνησε για τον Άρη Βελουχιώτη. Μάλιστα συμμετείχαν και οι ίδιοι οι Άγγλοι οι οποίοι ήθελαν να τον παρουσιάσουν σαν ομοφυλόφιλο και να χτυπήσουν στην φλέβα της ομοφοβίας.

Το έργο το ανέλαβε ο Ντένις Χάμσον. Στο βιβλίο του «Με τους Έλληνες στο Γοργοπόταμο» (σελ. 77-78) χωρίς καμία απόδειξη αναφέρει: «Η πρώτη μου εντύπωση από τον Άρη…ήταν κάποιος που δεν σεβόταν ανθρώπους… ο πιο αδίστακτος άνδρας που γνώρισα, ο πιο σκληρός… Ήταν ένας πρώην δάσκαλος που είχε καταδικασθή για Ομοφυλοφιλικά αδικήματα και εκπαιδευμένος στη Σχολή Κομμουνιστών της Μόσχας …εξακολουθούσε να είναι και Παιδεραστής…».

Φυσικά ο Άρης δεν ήταν ποτέ του δάσκαλος αλλά γεωπόνος και ποτέ δεν είχε πάει στη Μόσχα. Αυτό και μόνο καταδεικνύει την αξιοπιστία των όσων αναφέρονται

Το ΚΚΕ

Το ΚΚΕ επιχείρησε να αποκαταστήσει τον Άρη για πρώτη φορά το 1962. Ημιεπίσημα. Στις 16 Ιουλίου του 2011, κατά την πανελλαδική συνδιάσκεψη του κόμματος έγινε και η δεύτερη πολιτική – όχι κομματική – αποκατάσταση.

Στην απόφαση του 2011 τονίζεται ότι ο Βελουχιώτης «είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας». Όμως δεν αποκαταστάθηκε η κομματική του ιδιότητα διότι, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ίδια Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, παραβίασε την κομματική πειθαρχία, καθώς και ότι αξιοποίησε τη φήμη και τον σεβασμό που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ.

Η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατο αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας, αναφέρεται. Η επίσημη τελετή αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε στη Λαμία, στις 9 Οκτωβρίου 2011.

του Βενιζέλου Λεβεντογιάννη, in.gr